موارد نقض احکام قضایی در فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار؛ دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

در فقه امامیه حکم قاضی نقض‌شدنی نیست، مگر در مواردی که اشکالی در آن وجود داشته باشد. در بیان جهاتی (اشکالاتی) که موجب نقض حکم می‌شوند، در خصوص برخی از جهات از قبیل «واجد شرایط نبودن قاضی صادرکنندۀ حکم» و «بی‌اعتباری دلیل مبنای حکم» با بیان‌های مختلف و دیدگاه‌های متفاوت مواجه نیستیم، اما در خصوص برخی دیگر از جهات نقض احکام، از قبیل «خطای قاضی در استنباط» و «خلاف واقع بودن حکم» با تعابیر و تفاسیر متعدد و در مواردی متفاوت، روبه‌رو می‌شویم که بررسی و تحلیل موضوع را می‌طلبد. دیدگاه‌های متعارض در مورد نقش «تراضی اصحاب دعوا» در رسیدگی مجدد به دعوا و نقض حکم صادرشده در خصوص آن نیز شایان توجه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cases of Judicial Judgment Cassation in Imamiyya Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Mahdi Hassanzadeh
Associate professor, Law Faculty, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

According to the Imamiyya jurisprudence judgment rendered by judge is not reversible except in the case where there is an error in its rendering process. In respect of those causes (errors) that make the judgment reversible such as "disqualification of the judge who rendered the judgment", and "invalidity of proof that is the basis of judgment" we do not face different explanations and views. However, in respect of some other causes such as "the error of judge’s inference" and "where the judgment is contrary to the truth" we face numerous and sometimes different explications and interpretations. This situation demands examination and analysis of the matter. Contradictory views on the role of "accord of parties to a suit" in appealing and cassation of the rendered judgment are also noticeable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Judicial Judgment
  • Judgment Cassation
  • Causes of Judgment Cassation
  • Error of the Judge

مراجع

. الآشتیانی، میرزا محمد حسن (1327). کتابالقضاء، قم: منشورات دارالهجرة.
2. الاسدی، الحسن‌بن یوسف‌بن المطهر (العلامة الحلی) (1410 ق). ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، جلد 2، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
3. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1419 ق). قواعد الاحکام. جلد 3، قم: موسسة النشر الاسلامی.
4. التبریزی، المیرزا جواد (1415 ق). اسس القضاء و الشهادة، بی‌جا: مؤسسة الامام الصادق (ع).
5. الحسینی العاملی، السید محمد جواد (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، جلد 10، بی‌جا: دارالاحیاء التراث العربی.
6. الحلی، نجم‌الدین جعفربن الحسن (المحقق) (1415 ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد 4، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
7. الرشتی، میرزا حبیب‌الله (1401 ق). کتاب القضاء، الجزء الاول، قم: دارالقرآن الکریم.
8. الطرابلسی، القاضی عبدالعزیز‌بن البراج (1406 ق). المهذب، جلد 2، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
9. الطوسی، ابی‌جعفر محمد‌بن الحسن (الشیخ) (1432 ق). کتاب الخلاف، جلد 6، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
10. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1351). المبسوط فی فقه الامامیة، جلد 8، بی‌جا: المکتبة المرتضویة لاحیاء آثار الجعفریة.
11. الفیض الکاشانی، مولی محمد حسن (1401 ق). مفاتیح الشرایع، جلد 3، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
12. الکنی الطهرانی، المولی علی (بی‌تا). کتاب القضاء (چاپ سنگی)، بی‌جا: بی‌نا.
13. المامقانی، عبدالله (بی‌تا). مناهج المتقین فی فقه ائمة الحق و الیقین (چاپ سنگی)، بی‌جا: مؤسسة آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث.
14. المدنی التبریزی، السید یوسف (1426 ق). کتاب القضاء، بی‌جا: المطبعة دانش.
15. الموسوی الاردبیلی، السید عبدالکریم (1408 ق). فقه القضاء، قم: منشورات مکتبة امیرالمؤمنین (علیه‌السلام).
16. الموسوی الخمینی، السید روح‌الله (1421 ق). تحریر الوسیلة، جلد 2، بی‌جا: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی.
17. الموسوی الگلپایگانی، السید محمد رضا (1401 ق). کتاب القضاء(تقریرات بقلم السید علی الحسینی المیلانی)، جلد 1، قم: مطبعة الخیام. 
18. نجفی، شیخ محمد حسن (1398 ق). جواهر الکلام. جلد 40، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
19. النراقی، المولی احمد (1405 ق). مستند الشیعة فی احکام الشریعة. جلد 2، قم: منشورات مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
مجله علمی
دوره 14، شماره 1
فروردین 1397
صفحه 83-104

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 آذر 1395
  • تاریخ بازنگری: 21 شهریور 1396
  • تاریخ پذیرش: 19 فروردین 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار