سعی در مقادیر توسعه‌یافتۀ مسعی (توسعۀ عرضی) از منظر فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم و دانش‌آموختۀ سطح چهار حوزوی و پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی (ص).

2 مدرس حوزه و دانشگاه؛ دانشجوی دکتری رشتۀ مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

سعی در مقادیر توسعه‌یافته و حکم آن یکی از مسائل نوپدید در فقه اسلامی است و نظر به افزایش دوبرابری توسعۀ عرضی ساختمان مَسعی در سال‌های اخیر و در کنار مسجدالحرام، حکم فقهی سَعی (به‌عنوان یکی از ارکان حج و عمره) از منظر فقه مذاهب اسلامی چندان هویدا نیست. چون تحقیقی موسع و یکپارچه در این موضوع صورت نگرفته! پرسش از حکم سعی در مقادیر توسعه‌یافته، از حیث عرضی مسئله‌ای است که نیازمند کاویدن تا مرحلۀ پاسخ درخور خواهد بود. با توجه به تتبع در منابع فقه مذاهب اسلامی، هر چند معدودی از اندیشوران حوزۀ فقه، سعی در برخی مقادیر توسعه‌یافتۀ جدید را مُجزی نمی‌دانند و معتقدند که آن مقادیر از حد فاصل دو کوهِ صفا و مروه بیرون است، منتها بنا بر شهادت شهود و بررسی‌های تاریخی، جغرافیایی و زمین‌شناسی کارگروه ناظر بر توسعۀ مسعی، می‌توان مقادیر توسعه‌یافته را جزیی از حد فاصل دو کوهِ صفا و مروه دانست و به اِجزای سعی در آن حکم کرد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور ادله و تبیین فقهی حکمِ وضعی سعی در مقادیر توسعه‌یافتۀ عرضی انجام گرفته و نیل به این مَقصد در سایه توصیف و تحلیل گزاره‌های فقه مذاهب اسلامی با گرد‌آوری داده‌های کتابخانه و تفحصِ میدانی میسر است که نتیجۀ آن، اِجزای سعی در مقادیر توسعه‌یافته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Ritual Running in the (Crosswise) Expanded Area of the Place of Running from the viewpointof the Islamic Denominations

نویسندگان [English]

  • Mahdi Dargahi 1
  • Abd al-Samad Aliabadi 2
1 professor of Qom seminary, Graduated From Qom seminary, Researcher of Al-mustafa International Research Institue.
2 lecturer at the Hawzah and university centers, postgraduate student of the comparative study of Islamic denominations, the University of Religions and Denominations. s.
چکیده [English]

Sa'i (the Ritual running) in the expanded area of the Place of running and its ruling is a new question for the Islamic jurisprudence. With regard to the crosswise doubling of the Running place near the Sacred Mosque in recent years, the jurisprudential ruling of the Ritual running – as one of the pillars of the greater and lesser Pilgrimages – is unclear from the viewpoint of the Islamic denominations. This due to the fact that there hasn’t been any comprehensive and solid study in this regard yet! Consequently, permissibility of the Ritual running in the crosswise expanded area is a topic that is in need of exploration and should be responded with a suitable answer. After a thorough scrutiny of the jurisprudential sources of the Islamic denominations, it was found out that a few thinkers of the jurisprudence domain do not allow for the Ritual running in some newly expanded areas of the Running place and believe that those areas are out of the space between Safa and Marwah hills. However, based on the attestation of the witnesses as well as the historical, geographical, and geological examinations of the committee supervising the Running place expansion project, it is possible to consider the expanded area as a part of the space between Safa and Marwa hills, and therefore, rule for the permissibility of conducting the Ritual running in it. The study at hand set out to disclose the limits and gaps of the already present arguments and to jurisprudentially specify the ruling on permissibility of conducting the Ritual running in the crosswise expanded area of the Running place. To this end, the author used library research as well as fieldwork methods to collect data. The obtained data was then analyzed to extract the jurisprudential stances of the Islamic denominations in this regard. At the end, the conclusion was made that conducting the Ritual running in the expanded area of the Running place is permissible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Ritual running
  • The greater and lesser pilgrimage
  • Crosswise expansion of the Running place
  • Permission
  • the jurisprudence of the Islamic denominations
  1. ابن‌دهیش، عبدالملک‌بن عبدالله (1429هـ/2008مـ). حدود صفا التوسعه الحدیثیه دراسه تاریخیه فقهیه، مکه المکرمه: مکتبه الاسدی.
  2. ابن‌سعد، ابوعبدالله محمد‌بن سعد‌بن منبع الهاشمی (1410هـ). الطبقات الکبری (تحقیق: محمدبن عبدالقادر عطا)، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  3. ابن‌قدامه مقدسی، عبدالله (1388هـ). المغنی، القاهره: مکتبة القاهرة.
  4. ابن‌عبدالبر أبوعمر یوسف‌بن عبدالله‌بن محمد (1400هـ). الکافی فی فقه أهل المدینة، الریاض - المملکة العربیة السعودیة: مکتبة الریاض الحدیثة.
  5. ابوسلیمان، عبدالوهاب ابراهیم (1429هـ‌). توسعه المسعی عزیمه لا رخصه دراسه فقهیه ـ تاریخیه ـ بیئیه ـ جیولوجیه، جده: مؤسسة الفرقان للتراث الاسلامی.
  6. الأزرقی، محمد (بی‌تا). أخبار مکة وما جاء فیها من الأثار، بیروت: دار الأندلس للنشر.
  7. بحرانى، آل‌عصفور، یوسف‌بن احمد‌بن ابراهیم (1405هـ). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  8. جعفریان، رسول (1389). آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران: مشعر.
  9. جوزی، جمال‌الدین عبدالرحمن‌بن علی‌بن محمد (1412هـ). المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، المحقق: محمد عبدالقادر عطا، مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  10. حر عاملى، محمدبن حسن (1409ه‍). وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
  11. حلى، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1412ه‍). منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
  12. حموی، یاقوت‌بن عبدالله (1995هـ). معجم البلدان، بیروت: دار صادر.
  13. الحوسنی، جابربن علی (1429هـ). المباحث المفیدة فی تحدید عرض المسعى و حکم توسعته الجدیدة، بی‌جا: بی‌نا.
  14. درگاهی و دیگران (1394). مناسک همراه، قم: نشر مشعر.
  15. سباعی احمد (1385). تاریخ مکه (از آغاز تا پایان دولت شرفای مکه 1344هـ). مترجم: رسول جعفریان، تهران: مشعر.
  16. سبحانی، جعفر (1429هـ). رسالة حول توسعة المسعى، قم: مؤسسة الامام الصادق.
  17. السجستانی، ابوبکر محمد‌بن عزیز (1416هـ). غریب القرآن، بیروت: دارالکتیبه.
  18. سندی، صالح‌بن عبدالعزیز‌بن عثمان (بی‌تا). کلمه الحق فی توسعه المسعی، بی‌جا: بی‌نا.
  19. الشروانی عبدالحمید (بی‌تا). حواشی الشروانی علی تحفة المحتاج بشرح المنهاج، بیروت: دارالنشر.
  20. الشَّریف، حمزة‌بن حسین الفعر (بی‌تا). التحقیق فی حکم الزیادة الجدیدة فی عرض المسعى، بی‌جا: بی‌نا.
  21. الشلعان علی‌بن ناصر (1431هـ). النوازل فی الحج، الریاض: دارالتوحید للنشر.
  22. طوسى، ابوجعفر محمد‌بن حسن (1407ه‍). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  23. الفاکهی، محمد (1414هـ). أخبار مکة فی القدیم و حدیثه، تحقیق: عبدالملک عبدالله دهیش، بیروت: دارخضر.
  24. القرطبی، أبوعبدالله‌محمد‌بن أبی‌بکر‌بن فرح الانصاری (1423هـ). الجامع لاحکام القرآن، المحقق: هشام سمیر البخاری، الریاض: دار عام الکتب.
  25. الکاسانی، علاء‌الدین ابوبکر‌بن مسعود (1406هـ). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت – لبنان: دارالکتب العلمیة.
  26. کلینى، ابوجعفر، محمدبن یعقوب (1407ه‍). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  27. المطرفی الحربی، عویدبن عیاد (1433هـ). رفع الاعلام بادلة جواز توسیع عرض المسعی المشعر الحرام، مکه المکرمه: أمانة العاصمة المقدسه.
  28. النووی، ابوزکریا محیی‌الدین یحیى‌بن شرف (بی‌تا). المجموع شرح المهذب (مع تکملة السبکی والمطیعی)، بیروت: دار الفکر.
  29. النیشابوری، محمدبن عبدالله‌بن محمد‌بن حمدویه‌بن نعیم (1411هـ). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.