تأملی در مصادیق مشتبه حد و تعزیر با تحلیلی بر سخنان شهید ثانی در مسالک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران

2 دکتری فقه و اصول و مدرس حوزۀ علمیۀ قم

چکیده

مجازات برخی از گناهان همچون مجازات مرد روزه‌داری که در روز ماه مبارک رمضان با همسرش مجامعت کند، مردد بین حد و تعزیر است؛ زیرا از طرفی این دسته از مجازات‌ها مقدرند و از طرف دیگر به‌نظر بسیاری از فقها تعزیر است. با توجه به اینکه تعیین مجازات این دسته از گناهان به‌عنوان حد یا تعزیر، ثمرات شایان توجهی همچون عدم جواز شفاعت در حدود، عدم یمین و عدم کفالت در حدود و بسیاری دیگر از احکام اختصاصی باب حدود و تعزیرات، خواهد داشت، باید مشخص شود که آیا مجازات‌های مذکور حد در نظر گرفته می‌شوند یا تعزیر؟ نگارندگان پس از بررسی تفصیلی ماهیت هر یک از حد و تعزیر، در نهایت به این نتیجه رسیده‌اند که مجازات‌های مزبور با توجه به روایات زیادی که بیان‌کنندۀ تقابل بین ماهیت حد و تعزیرند و حد را مختص به مجازات‌های مقدر و تعزیر را اختصاص به مجازات‌های غیرمقدر می‌دانند، به مجازات‌های حدی منصرف است. منتها با در نظر گرفتن اعتقاد بسیاری از فقها در تعزیری بودن این دسته از مجازات‌ها، در صورتی‌که دربارۀ حد یا تعزیری بودن مجازات‌های مذکور شک به‌وجود آید، به‌نظر می‌رسد با توجه به ابتنای مجازات‌ها بر تخفیف و مسامحه و احترام خون مسلمان، می‌توان گفت که در هر مورد حکم ارفاقی اختصاصی هر یک از حد و تعزیر جاری می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying in HAD and TAZIR crimes stand in the same confirmation relationships by analyzing SHAHID THANI statements in MASALEK

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Izadifard 1
  • seyed mujtaba hussain nezhad 2
1 professor of department of jurisprudence and principals of Islamic law in Mzandaran University
2 Ph.D Jurisprudence (Fiqh) and principals ofQom Seminary, Seminary andUniversity Teacher
چکیده [English]

  
It must be understood that some sins, namely those actions that are or are felt to be highly reprehensible or immoral acts considered to be transgression against divine law, such as a fasting man who has coitus with his wife during period of the month of the Feast of Ramadan have the punishment of doubt to be either HAD or TAZIR. The reason why is because on one hand, these punishmentsaredecreed and predestined for certain crimes, and on the other hand many Fokaha’s believe that those who commit these acts deserved to be punished with TAZIR. Since determining whether to be HAD or TAZIR can lead to substantial effects such as permission to intercede in HUDUD, lack of bail or guardianship , lack of swear in HUDUD and many other ones related to HUDUD and TAZIR, it is necessary to determine whether the penalties are considered as HAD or TAZIR? Studying the nature of both HAD and TAZIR, the authors came to the conclusion that these punishments are classified as HAD punishment due to many traditions expressing the contrast between HAD and TAZIR. If there is doubt of whether the HAD or TAZIR is to be administrated, as many FOKAHA believe in TAZIR, the lenient in the sentence          can be used for both HAD and TAZIR crimes due to the form of punishment which is based on extenuation, connivance, renouncing and respect the sanctity of Muslim blood

کلیدواژه‌ها [English]

  • HAD
  • TAZIR
  • same confirmation relationships between HAD and TAZIR
  • leniency in sentence
  • MASALEK
  • SHAHID THANI

مراجع

  1. ابن اثیر، مجدالدین (بی‌تا). النهایة، ج 1و3، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
  2. ابن فارس،احمد (1404ق). معجم مقائیس اللغة، ج 4، قم، مکتب الاعلام الاسلامی‏.
  3. ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق). لسان العرب، ج 3 و 4،بیروت، دارالفکر.
  4. بغدادی، شیخ مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1413ق). المقنعه، قم، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
  5. تبریزی، جوادبن علی (1417ق). أسس الحدود و التعزیرات، قم، دفتر آیت‌الله تبریزی.
  6. ----------------، درس خارج فقه‌الحدود و التعزیرات، مقرر: سید مجتبی حسین‌نژاد، نسخۀ خطی.
  7. جوهری، اسماعیل‌بن حمّاد (1418ق). الصّحاح، ج 2، بیروت، بی‌نا.
  8. حاجی ده‌آبادی، احمد (1378ش). قواعد فقه جزایی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  9. حّر عاملی، محمدبن حسن (1409ق). وسائل الشیعة، ج 20 و 28 و 29، قم، مؤسسۀ آل البیت (ع).
  10. حلّی، جمال‌الدین احمدبن محمد (1407ق). المهذب البارع، ج 5، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  11. حلّى، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1413ق). مختلف الشیعة، ج 9، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
  12. حلّی، ابن ادریس، محمدبن منصوربن احمد (1406ق). السرائر، ج 3،قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  13. حلّی، نجم‌الدین جعفربن حسن، محقق اول (1408). شرائع الاسلام، ج 4، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
  14. خوانسارى، سید احمدبن یوسف (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج 7، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
  15. راغب اصفهانی، حسین‌بن احمد (1412ق). مفردات فی الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم.
  16. زمخشری، محمودبن عمر (1979م). اساس البلاغة، بیروت، دار صادر.
  17. سرخسی، ابی‌بکر شمس‌الدین محمدبن ابی‌سهل (بی‌تا). المبسوط، ج 9، بیروت، دارالکتب العلمیة.
  18. سید ابن طاووس، رضى‌الدین على (1368ق). فرج المهموم، قم، دارالذخائر.
  19. سیوری، فاضل مقداد، جمال‌الدین مقداد‌بن عبدالله (1404ق). التنقیح الرائع، ج 4، قم، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی.
  20. شفتی گیلانى، سید محمد باقر (1427ق). مقالة فی تحقیق إقامة الحدود فی هذه الأعصار، قم، دفتر تبلیغات اسلامى.
  21. شیرازی، سید محمد (بی‌تا). کتاب الحدود و التعزیرات، قم، دارالقرآن الکریم.
  22. صافی گلپایگانى، لطف‌الله (بی‌تا). التعزیر، أحکامه و حدوده، بی‌جا، بی‌نا.
  23. طباطبایی، سید علی‌بن محمد (1418ق). ریاض المسائل، ج 15، قم، مؤسسۀ آل ‌البیت (ع).
  24. طریحى، فخرالدین (1416). مجمع البحرین، ج 3، تهران، کتابفروشى مرتضوى.
  25. طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن (1407ق). تهذیب الاحکام، ج 10، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  26. ------------------------(1413ق). الخلاف، ج 5،قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  27. ------------------------(1427ق). الرجال، قم، دفترانتشارات اسلامى.
  28. ------------------------(بی‌تا).  الفهرست، نجف، المکتبة الرضویة.
  29. ------------------------(1400ق). النهایة، بیروت، دارالکتب العربی.
  30. عاملى، شهید ثانی، زین‌الدین‌بن على (1410ق). الروضة البهیة، ج 9، قم، کتابفروشى داورى.
  31. -----------------------------(1413ق). مسالک الافهام، ج 14، قم، موسسة المعارف الاسلامیه.
  32. عاملی، شیخ بهایی، محمد‌بن حسین (1429ق). جامع عباسی، ج 2، تهران، موسسة منشورات الفراهانی.
  33. عاملى، شهید اول، محمد‌بن مکى (بی‌تا). القواعد و الفوائد، ج 2، قم، کتابفروشى مفید.
  34. فاضل لنکرانی، محمد (بی‌تا). آیین کیفری اسلام (درس خارج فقه الحدود و التعزیرات)، مقرر: اکبر ترابی شهرضایی، ج 1، قم، مرکز فقهی ائمۀ اطهار (ع).
  35. ------------------------(1422ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیله- الحدود، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
  36. ------------------------، درس خارج فقه‌الحدود و التعزیرات، مقرر: سید مجتبی حسین‌نژاد، نسخۀ خطی.
  37. فاضل هندی، محمدبن حسن (1416ق). کشف اللثام، ج 10، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  38. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410). کتاب العین، ج 1 و 3، قم، منشورات الهجرة.
  39. فیروز آبادی، محمد‌بن یعقوب (بی‌تا). قاموس المحیط، ج 1 و 3، بیروت، دارالجبل.
  40. فیض کاشانی، محمد‌بن شاه مرتضی (بی‌تا). محجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، ج 3، قم، بی‌نا.
  41. فیّومی، احمدبن محمد (بی‌تا). المصباح المنیر، ج 2، قم، منشورات دارالرضی.
  42. قمّى، شیخ صدوق، محمّدبن على بن بابویه (1413ق). کتاب من لایحضره الفقیه، ج 1، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  43. ---------------------------------- (1415ق). المقنع، قم، مؤسسۀ امام هادى (ع).
  44. مجلسی اول، محمد تقى (1406ق). روضة المتقین، ج 10، قم، مؤسسه کوشانبور.
  45. ------------------ (1414ق). لوامع صاحبقرانى، ج 1، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
  46. مجلسى دوم، محمد باقربن محمد تقى (1406ق). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج 16، قم،کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى.
  47. محدث نورى، میرزا حسین (1417ق). خاتمة المستدرک، ج 3، قم، مؤسسه آل البیت (ع).
  48. مرکز تحقیقات فقهی قوۀ قضاییه (1382). مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور کیفری، ج 2، قم. بی‌نا.
  49. مکارم شیرازى، ناصر (1418). أنوار الفقاهة (کتاب الحدود و التعزیرات)، قم، مدرسة الإمام علی‌بن أبی‌طالب (ع).
  50. -----------------------، درس خارج فقه‌الحدود و التعزیرات، مقرر: سید مجتبی حسین‌نژاد، نسخۀ خطی.
  51. 51.    -----------------------، مجله نورالعلم، سال اول، شمارۀ 7: 46 و 47.
  52. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1413ق). فقه الحدود و التعزیرات، ج 1 و 2، بی‌جا، مکتبة امیرالمؤمنین.
  53. موسوی خویى، سید ابوالقاسم (1422ق). مبانی تکملة المنهاج، ج 41،  قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  54. موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا (1412ق). الدرالمنضود فی احکام الحدود (درس خارج فقه‌الحدود و التعزیرات)، مقرر: علی کریمی جهرمی، ج 1،قم، دارالقرآن الکریم.
  55. نجاشى، احمد‌بن على (1407ق). الرجال، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
  56. نجفی، محمد حسن‌بن باقر (بی‌تا). جواهرالکلام، ج 41، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
  57. واسطى زبیدى، سید محمد مرتضى حسینى (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، ج 4 و 7، بیروت، دارالفکر.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 بهمن 1393
  • تاریخ بازنگری: 05 مرداد 1394
  • تاریخ پذیرش: 10 شهریور 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار