باز تحلیل جایگاه فقه اقوال در روش اجتهادی امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان

2 استاد درس خارج حوزه علمیه قم

10.22059/jorr.2025.381515.1009505

چکیده

در عرصه اجتهاد شاید در نگاه نخست به نظر آید که بررسی اقوال فقیهان از اهمیت چندانی در استنباط برخوردار نیست؛ اما باید گفت که عملیات استنباط، بدون مراجعه به اقوال در مواضع نیاز بدان‌ها در غالب موارد – به ویژه در مسائل پیچیده‌تر و دارای ابعاد بیشتر – تقریبا بی‌‌ معنا بوده و باید آن را کوششی بی حاصل محسوب کرد. از مزایای پرداختن به فقه اقوال، تسهیل اجتهاد، افزایش کیفیت اجتهاد و کاهش خطا در اجتهاد است. بر این اساس پژوهش حاضر به نحو مشخص با هدف تبیین و تحلیل روش‌های برخورد با اقوال، تبیین فقه اقوال و مکانیزم‌های آن در روش فقهی حضرت امام خمینی صورت گرفته است. پژوهه‌ی فرارو با روش تحلیلی و توصیفی مشخص کرده است که روش‌ امام خمینی نسبت به برخورد با اقوال عبارت است از پرداختن به هر قول به تنهایی، پرداختن مجموعه‌ای به اقوال و پرداختن مجموعه‌ای به اقوال با توجه به زمان صدور آن‌ها. طی یافته‌های این پژوهش فرآیند استنباط حضرت امام خمینی در مواجهه با فقه اقوال دارای چهار مکانیزم از قبیل: 1. منظرها (انگاره‌ها، اندیشه‌ها، نظریه‌ها) 2. اطلاعات 3. تکنیک‌ها 4. سازمان‌دهی می‌باشد که یک استنباط نیز باید این مکانیزم‌ها را دارا باشد تا به درجه‌ی مطلوب برسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Re-analyzing the Position of Jurisprudence of Sayings in Imam Khomeini's Method of Ijtihad

نویسندگان [English]

  • kazem ebrahimzadehbkhtabad 1
  • Ahmad Mobleghi 2
1 High level professor of Khorasan Seminary
2 Professor of foreign courses at Qom Seminary
چکیده [English]

In the field of ijtihad, it may initially appear that examining the statements of jurists is not crucial for juridical deduction. However, it must be acknowledged that the process of deduction without referring to juristic opinions is often ineffective, especially in complex issues with multiple dimensions. Engaging with the jurisprudence of jurists’ statements offers several advantages, including facilitating ijtihad, enhancing its quality, and minimizing errors. Based on these premises, the present study aims to explain and analyze the methods of engaging with juristic statements, focusing on the role and mechanisms of these statements within Imam Khomeini’s jurisprudential approach. Utilizing an analytical-descriptive methodology, this paper identifies the strategies employed by jurists, which include: analyzing each statement individually, considering a collection of statements, and evaluating statements in relation to their historical emersion. According to the findings, Imam Khomeini’s approach to juridical deduction incorporates four key mechanisms: 1. Perspectives (vision, thought, theory), 2. Information, 3. Techniques, and 4. Organizing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ijtihad
  • inference style
  • Imam Khomeini
  • jurisprudence of sayings