دلالت‌سنجی روایت «انّما یحلّل الکلام و یحرّم الکلام» نسبت به اعتبار لفظ در لزوم معامله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 دانشجوی دکتری رشتۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

در بحث لزوم یا عدم لزوم معاطات، دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. یکی از ادله‌ای که معتقدان به عدم لزوم معاطات به آن استدلال کرده‌اند، روایت معروف «إِنَّمَا یُحَلِّلُ الْکَلَامُ وَ یُحَرِّمُ الْکَلَامُ؛ تنها سخن گفتن حلال و سخن گفتن حرام می‌کند» است. فقها در این موضوع اختلاف دارند که آیا واژۀ «کلام» به همان معنای ظاهریش به‌کار رفته است، یا معنایی کنایی دارد. در این زمینه احتمال‌های مختلفی، مستند به دلایل خاصی وجود دارد که با نقد و بررسی آنها، این نتیجه حاصل شد که هیچ‌کدام از آنها پذیرفتنی نیست؛ بلکه احتمالاً مقصود از «کلام»، همان معنای مطابقی آن؛ یعنی گفت‌وگوی انجام‌گرفته میان دلال و مشتری است که قابلیت دو حکم حلیت و حرمت را دارد و مبتلابه هیچ‌کدام از اشکال‌های وارد‌شده بر سایر احتمالات نیست و با صحت معاملۀ معاطاتی نیز منافاتی نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Surveying the Implication of the Narration “Truly, the Word Makes Something Lawful or Unlawful” in Relation to the Validity of the Word in the Necessity of the Contract

نویسندگان [English]

  • Taher Alimohammadi 1
  • Hamzeh Nazarpour 2
1 Associate Professor, Faculty of Theology, University of Ilam, Ilam, Iran
2 Ph.D Student in Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

There are different views in discussing the necessity or the lack of necessity of the transactions without contraction. One of the reasons referred to by those who believe in the lack of necessity of the transactions without contraction is the famous narration “truly, the word makes something lawful or unlawful”. There are disagreements among jurists as to whether the “word” has been used in its superficial meaning or it has a metaphoric meaning. There are various possibilities according to the reasons in this regard by analyzing of which it turned out that none of them are acceptable; rather, by the “word” it is probably meant the corresponding meaning: that is, a conversation carried out between the dealer and the customer, which has the capability of being both the rules of vindication and sanctity without being involved in the problems of other possibilities and it will not lead to any conflict with the validity of the transaction without contraction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legalizing word
  • Illegalizing Word
  • Transactions without Contraction
  • Validation of the Word for the Necessity of Transaction
  • Self-Obligation
  1. ـ قرآن کریم، ترجمۀ آیت‌الله مکارم شیرازی.

    1. ابن‌بابویه، محمد (1413ق). من لایحضره الفقیه، تصـحیح علی‌اکبر غفاری، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    2. انصاری، مرتضی (1434ق). المکاسب، چ بیستم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    3. ایروانی، علی (1406ق). حاشیه المکاسب، چ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    4. بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، تحقیق محمد تقی ایروانی و سید عبدالرزاق مقرم، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    5. حائری، علی (1418ق). ریاض المسائل، تحقیق محمد بهره‌مند، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    6. حر عاملی، محمد (1409ق). وسائل الشیعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    7. حسینی شیرازی، محمد (بی‌تا). ایصال الطالب، چ اول، تهران: منشورات علمی.
    8. حلی، حسن (1381ق). خلاصه الاقوال فی معرفه احوال الرجال، چ دوم، نجف: منشورات مطبعه الحیدریه.
    9. خراسانی، محمد کاظم (1409ق). کفایه الاصول، چ اول، قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
    10. خویی، ابوالقاسم (بی‌تا). مصباح الفقاهه، تقریرات محمدعلی توحیدی، بی‌جا: بی‌نا.
    11. ـــــــــــــــ (1428ق). غایه المأمول، تقریرات محمد تقی جواهری، چ اول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    12. رشتی، حبیب‌الله (بی‌تا). بدائع الأفکار، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    13. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق). مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، چ چهارم، قم: مؤسسۀ المنار.
    14. شهیدی، میرزافتاح (1375ق). هدایه الطالب إلی أسرار المکاسب، چ اول، تبریز: اطلاعات.
    15. صدر، محمد باقر (1391). دروس فی علم الاصول، ترجمه و شرح رضا اسلامی، چ ششم، قم: بوستان کتاب.
    16. طوسی، محمد (1407ق). تهذیب‌الاحکام، تحقیق حسن موسوی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    17. عراقی، ضیاءالدین (1421ق). حاشیه المکاسب، تقریرات ابوالفضل نجم‌آبادی، چ اول، قم: غفور.
    18. فیض کاشانی، محمدمحسن (1406ق). الوافی، چ اول، اصفهان: کتابخانۀ امام علی(ع).
    19. کاشف‌الغطاء، جعفر (1420ق). شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمه ابن‌المطهر، بی‌جا: مؤسسۀ کاشف‌الغطاء ـ الذخائر.
    20. ــــــــــــــــــ (بی‌تا). القواعد السته عشر، بی‌جا: مؤسسه کاشف‌الغطاء.
    21. کلینی، محمد (1407ق). الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    22. ــــــــــــ (1429ق). الکافی، قم، چ اول: دارالحدیث.
    23. کمپانی، محمد حسین (1418ق). حاشیۀ کتاب المکاسب، تحقیق عباس محمّد آل‌سباع قطیفی، چ اول، قم: انوارالهدی.
    24. گلپایگانی، سید محمد رضا (1399ق). بلغه الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب، تقریرات سید علی حسینی میلانی، چ اول، قم: خیام.
    25. مامقانی، محمد حسن (1316ق). غایه الآمال، چ اول، قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.
    26. مجلسی، محمد باقر (1403ق). بحار الأنوار، چ دوم، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
    27. مراغی، عبدالفتاح (1417ق). العناوین الفقهیه، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    28. مظفر، محمد رضا (1375). اصول الفقه، چ پنجم، قم: اسماعیلیان.
    29. مروج جزائری، محمد جعفر (1416ق). هدی الطالب فی شرح المکاسب، چ اول، قم: مؤسسۀ دارالکتاب.
    30. موسوی قزوینی، سید علی (1424ق). ینابیع الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، تحقیق سید علی علوی ـ سید عبدالرحیم جزمئی، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    31. موسوی، روح‌الله (1421ق). کتاب البیع، چ اول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    32. میلانی، محمد هادی (1395ق). محاضرات فی فقه الإمامیه ـ کتاب البیع، تحقیق فاضل حسینی میلانی، چ اول، مشهد: مؤسسۀ چاپ و نشر دانشگاه فردوسی.
    33. نایینی، محمد حسین (1373ق). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، تقریرات موسی خوانساری، چ اول، تهران: المکتبه المحمدیه.
    34. نجاشی، ابوالحسن (1407ق). رجال النجاشی، تحقیق موسی شبیری زنجانی، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    35. نراقی، احمد (1415ق). مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    36. نجفی، حسن (1422ق). أنوار الفقاهه ـ کتاب البیع، چ اول، نجف: مؤسسۀ کاشف‌الغطاء.
    37. نجفی، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، چ هفتم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    38. همدانی، رضا (1421ق). حاشیه فرائد الاصول، چ اول، قم: محمد رضا انصاری قمی.
    39. یزدی، محمد کاظم (1421ق). حاشیه المکاسب، چ دوم، قم: مؤسّسۀ اسماعیلیان.
    40. سایت‌ها
    41. فاضل لنکرانی، محمد جواد. درس خارج فقه. 1387.

    www.fazellankarani.com.