نقدی بر صاحب جواهر پیرامون نحوۀ محاسبة فاضل دیۀ قاتلان قصاص‌شده در قتل عمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

در مقالۀ پیش‌رو که از نوع توصیفی - تحلیلی است، برای نخستین بار بر دیدگاه مرحوم صاحب جواهر در نحوۀ تعلق فاضل دیۀ قاتلان با جنسیت‌های مختلف (مذکر، خنثی و مؤنث) که یک شخص را عمداً به قتل می‌رسانند، مناقشۀ جدی و محاسباتی وارد شده است. مدعای اساسی پژوهش این خواهد بود که: نظر فقیه مذکور در زمینۀ اصل دیۀ قاتلان با جنسیت‌های مختلف با فاضل دیۀ برگشتی در صورت قصاص چند نفر به قتل یک نفر، ناسازگار و ناهمخوان است. به‌نظر می‌رسد ایشان فاضل دیۀ قصاص‌شوندگان، با جنسیت‌های مختلف (مذکر، خنثی‌و مؤنث) را که در یک قتل عمد شرکت داشته‌اند، دقیق محاسبه نکرده است. از آنجا که جواهرالکلام، مطابق اصل چهارم و اصل 167 قانون اساسی ایران، برای تنقیح موضوعات فقهی و حتی برخی احکام مرتبط با موضوعات، فراوان، مورد مراجعۀ قضات و وکلای محترم دادگستری محسوب می‌شود، پرداختن دقیق به برخی قضایای کیفری آن به‌ویژه در امور محاسباتی، ضرورت دارد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critique on sixth Matter from book of QESAS According to Sahebe Javaher view point Regarding to participate in killing of Muslim person

نویسنده [English]

  • Amirhamzeh Salarzaee
Associate Professor of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, University of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]

The main hypothesis in this paper is that Sahebe javaher is be wrong related to exact calculating of surplus of blood money to the difference sexuality (male, femal , hermaphrodite). In this paper which written on descriptive- analytic, the author in first time criticize on Sahebe javaher view point about to participate in killing of on Muslim person regarding to circumstances of calculation of blood money to the persons which participate on killing the person about their surplus Blood money that must be returned to them before killing them as a murder, by the state of different of genus: male, female, hermaphrodite. According to principle of 4 and 167 of Constitutional of Islamic Republic of Iran to Jurisprudentional Saheb javaher view points in the cases of judge-made law.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • killing
  • participate
  • Blood Money
  • surplus
  • retaliation

مراجع

  1. جهانگیر، منصور (1378). قانون مدنی همراه با مسئولیت مدنی، چاپ چهارم، تهران، نشر دیدار.
  2. حر عاملی، محمدبن حسن (1387). وسائل‌الشیعه، قم، منشورات ذی القربی.
  3. حلی، محمدبن احمد (بی‌تا). سرائر الحاوی لتحریر الفتاوای، تهران، چاپ سنگی.
  4. حلی، محمدبن فهد (1413). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، با تحقیق مجتبی عراقی، جامعۀ مدرسین قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
  5. حلی، یوسف‌بن علی (1363). تبصره‌المعلمین، شرح علامه شعرانی، تهران، کتابفروشی اسلامی.
  6. خویی، ابوالقاسم (بی‌تا). مبانی تکمله المنهاج، ج 2، بیروت، دارالزهراء.
  7. خمینی، روح‌الله (بی‌تا). تحریرالوسیله، تهران، کتبه الاسلامیه.
  8. شهید ثانی، جمال‌الدین مکی‌ عاملی (بی‌تا). تحقیق کلانتر ،تهران، مکتبه علمیه اسلامی.
  9. طوسی،شیخ محمدبن حسن (1424). المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی، قم، مؤسسۀ دائرة‌معارف الفقه الاسلامی.

10. ______(1420). خلاف، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، مؤسسه النشرالاسلامی.

  1. عاملی مکی، شمس‌الدین محمد (1374). اللمعه الدمشقیه، چاپ دوم، تهران، مؤسسۀ نشر یلدا.
  2. عُکبری البغدادی، محمدبن محمد شیخ مفید (1430). المقنعه، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
  3. کمالان، سید مهدی (1386). قانون اساسی جمهوری اسلامی، چاپ دوم، تهران، انتشارات کمالان.
  4. مشکینی، علی (1410). الفقه المأثور و الاصول‌المتلقاة، قم، نشر الهادی.
  5. مقدادبن عبدالله سیوری، جمال‌الدین (1369)‌. کنزالعرفان فی فقه القرآن، تهران، انتشارات مرتضوی.
  6. مفید، محمدبن محمد (1430ق). المقنعه، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، جامعۀ مدرسین.

نجفی، محمد حسین (1367). جواهر الکلام فی شرح شرایع‌الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه

مجله علمی
دوره 12، شماره 3
مهر 1395
صفحه 447-459

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 مرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 15 تیر 1395
  • تاریخ پذیرش: 27 آذر 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار