دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622Religious Jurisprudence Study of the Effect Possibility Clause in Obligation of the Calling People to the Goodness and Preventing People from evil-doing from the viewpoint of Time and Affecting Limitationبررسی فقهی شرط احتمال تأثیر در امر به معروف و نهی از منکر از نظر زمان و محدودۀ تأثیرگذاری2192465199910.22059/jorr.2014.51999FAعلی اکبرایزدی فرداستاد دانشکدۀ الهیات دانشگاه مازندران0000-0001-5114-8572صالحمنتظریدانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندرانJournal Article20140428The obligation of the calling people to the goodness and preventing people from the evil is bound to some clauses that one of them is the possibility of the effect. The writers of this article seek to answer this question whether calling people to the goodness and preventing people from the evil shall be obligatory or not, if the orderer to the goodness and preventer from the evil knows that his/her order and prevention is not effective, now or does not influence the addressee who prevents from performing goodness and/or does the evil. <br />The most jurists believe that in such case, the calling people to the goodness and preventing people from the evil shall not be obligatory. But, we criticize the evidences of the jurists and prove the clause of the effect possibility, enjoying the tetra-evidences, from the time viewpoint whether present or future, and also considering the affecting limitation including the addressee and others. In other words, we shall substantiate that the effect possibility clause shall be applicable and universal, regarding the aforesaid both dimensions.امر به معروف و نهی از منکر، مقید به شروطی است که یکی از آنها احتمال تأثیر است. نگارندگان در این مقاله در پی پاسخ به این سؤال هستند که آیا امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی که آمر به معروف و ناهی از منکر بداند امر و نهیش فعلاً مؤثر نیست یا نسبت به مخاطب ـ تارک معروف و فاعل منکر ـ اثر ندارد، واجب خواهد بود یا خیر؟
مشهور فقها معتقدند امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی واجب است که فرد احتمال بدهد امر و نهیش در زمان خطاب و نسبت به مخاطب تأثیرگذار است؛ لذا ایشان میگویند اگر آمر به معروف و ناهی از منکر بداند امر و نهیش فعلاً و نسبت به مخاطب اثر ندارد، امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست.
ما با نقد ادلۀ مشهور و بهرهگیری از ادلۀ چهارگانه، اثبات خواهیم کرد که شرط احتمال تأثیر از نظر زمان، اعم از حالی و استقبالی و از نظر محدودۀ تأثیرگذاری نیز، اعم از مخاطب و دیگران است. بهعبارت دیگر، اثبات خواهیم کرد که شرط احتمال تأثیر، از دو بُعد مذکور، شمولیت و عمومیت دارد.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622"Legitimacy of sex selection through preimplantation genetics diagnosis (PGD)"مشروعیت انتخاب جنسیت از طریق PGD (تشخیص ژنتیکی پیش از لانهگزینی)2472705200010.22059/jorr.2014.52000FAفاطمهپیری امیرحاجیلودانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا، دانشگاه خوارزمی تهرانعلیتولّائیاستادیار دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه یزدمحمد حسنشیخهااستاد دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزدJournal Article20140201Preimplantation genetic diagnosis (PGD) is the combination of prenatal diagnosis (PND) and in vitro fertilization (IVF). In this way, the genetic diagnosis of genetics diseases in human embryos before implantation, give parents the chance to start a pregnancy with a healthy baby without any genetic abnormalities.<br />Gender selection of children is one of the important functions of PGD. The purpose of this process is the prevention of diseases related to sex and gender selection bases on parents’ interest. <br />The aim of this study was to determine the prove of legitimacy of sex selection for these two reasons based on the legal rules such as "hardship", "no harm rule" and originality of Albrayh. So far in our country in relation to sex determination no law is established. However, according to some questions (Istefta) from some scholars, they permit such action if there is no harm to the community and individuals.تشخیص ژنتیکی پیش از لانهگزینی حاصل تلفیق لقاح آزمایشگاهی (IVF) و تشخیص پیش از تولد (PND) است. در این روش، تشخیص بیماریهای ژنتیکی در رویان انسان، پیش از لانهگزینی، به والدین شانس شروع بارداری با علم به سالم بودن کودک و فقدان ناهنجاریهای ژنتیکی را میدهد.
تعیین جنسیت فرزندان یکی از کاربردهای مهم تشخیص ژنتیکی پیش از لانهگزینی است که با دو هدف پیشگیری از بیماریهای وابسته به جنس و علاقۀ والدین به فرزندی با جنس خاص صورت میگیرد. هدف از این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی و مطالعۀ کتابهای فقهی، حقوقی و پزشکی صورت گرفته، اثبات مشروعیت تعیین جنسیت به این دو منظور با استناد به قواعد فقهی مانند «عسر و حرج»، «قاعدۀ لاضرر» و اصالةالبرائه است. البته تاکنون در کشور ما در زمینة تعیین جنسیت، قانونی وضع نشده است، هرچند برخی از فقها بر اساس استفتائاتی که از آنها شده است، به جواز چنین عملی (در صورتی که مفسده و خطری برای جامعه و فرد به همراه نداشته باشد) حکم دادهاند.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622Legal jurisprudence Toys socialresponsibilityمبانی فقهی حقوقی اجتماع اسباب در مسئولیت مدنی2713045200110.22059/jorr.2014.52001FAاسداللهلطفیدانشیار گروه فقه و حقوق دانشکدۀ علوم و تحقیقات اسلامی
دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)Journal Article20140227In certain cases the occurrence of an event that has an important role as guarantor shall be due and evenly if multiple devices within the same work, they subscription mode Tsbyb will bring, and the shared Warranty. But if multiple devices throughout the Asrknnd, society gadget arises then known which of toys guarantor and is responsible for the review and comments on this article, there are different views on the strengths and weaknesses of their case has been analyzed. در مواردی که سبب خاصی در وقوع یک حادثه نقش مؤثری داشته باشد، همان سبب ضامن خواهد بود و اگر اسباب متعدد بهطور مساوی و در عرض هم اثر کنند، حالت اشتراک در تسبیب مطرح میشود و در ضمان مشترک خواهند بود. اما اگر اسباب، متعدد و در طول هم اثر کنند، اجتماع اسباب مطرح میشود. آنگاه در اینکه کدامیک از اسباب ضامن و مسئول شناخته میشود، دیدگاههای مختلفی وجود دارد. دراین مقاله دیدگاههای موجود بررسی و قوت و ضعف آنها تجزیه و تحلیل شده است.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622The ways to take advantage of justice in jurisprudence and Ijtihadگونههای بهرهگیری از عدالت در فقه و اجتهاد3053225200210.22059/jorr.2014.52002FAسعیدضیائیفردانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قمJournal Article20140212One of the crucial questions in contemporary times is that : do the justice affected the jurisprudence.? Although Imamiye a long time ago and as the theoretical and basic way emphasized that " God is Just " but the Just of God depended and follow the interests and ills; one of the most important interests and ills is that: Justiceis good andinjusticeisbad; on this occasion,Imamiyehave beenknowntoJustice;butthere waslittle attentionto the roleand impact ofjustce in jurisprudence . <br />Most attention to theimpactofjusticein jurisprudence has been inthe last few decades. And the workjustInsome cases,byjurisprudents, has been done. Inthis paperwe have tried to collectemanywaysby whichthe"justice"can be usedinjurisprudence.It,s moredifficult whenwe have tried toprovideexamplesof jurisprudenceformoreways. The Ways which werespoken Inthisarticle are The effectofof justicein issuanceornon-issuance ofHadith ,Influenceof justice Inrecognition ofthe issuance traditionto express thereligious orderor Valaei order etc. the use of justice in the understanding of generalityandnon- generality of order, the justic's influenceonthe creationorelimination ofbrief in order, the roleof justice inallocation of the order to specifictime or place, the use of justice in understanding of compulsion or non- compulsion, and the use of justice Whenconflict andoccursتأثیر عدالت در اجتهاد یکی از پرسشهای مهم و اساسی سدۀ حاضر است. امامیه از دیرباز بهصورت مبنایی و نظری بر این مطلب تأکید کرده است که خداوند عادل و حکیم و احکام الهی تابع مصالح و مفاسد و یکی از مهمترین آنها حسن عدل و قبح ظلم است و بههمین مناسبت به عدلیه معروف شدهاند، ولی کمتر به نقش و تأثیر آن در اجتهاد و فقاهت توجه شده است. بیشترین توجه به تأثیر عدالت در اجتهاد، در چند دهۀ اخیر و تنها بهصورت موردی از سوی برخی از فقها صورت گرفته است. در این مقاله تلاش میشود تا اکثر شیوههایی که بهوسیلۀ آنها میتوان عنصر «عدالت» را در اجتهاد بهکار گرفت، استقصا و دشوارتر از آن نمونههایی فقهی برای بیشتر این شیوهها ارائه شود. گونهها و شیوههایی که در این نوشتار از تأثیر آنها در اجتهاد سخن میگوییم، عبارتند از: تأثیر عدالت در صدور و عدم صدور روایت، تأثیر عدالت در شناخت صدور روایت برای بیان حکم شرعی یا حکم ولایی و امثال آن، استفاده از عدالت در فهم عمومیت و عدم عمومیت حکم، تأثیر عدالت در پیدایش یا رفع اجمال، تأثیر عدالت در اختصاص حکم به زمان یا مکانی خاص، استفاده از عدالت در فهم الزام یا عدم الزام، استفاده از عدالت در مقام تعارض و تزاحم.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622Juridical crteria for the assessment of dowry according to the up-to-the miniute rateمبانی فقهی تقویم مهریه به نرخ روز3233385200310.22059/jorr.2014.52003FAحمیدانصاریاستادیار گروه الهیات دانشکده الهیات دانشگاه تهرانمجتبیصحراگرد دهکردیدانشجوی ارشد دانشگاه تهرانJournal Article20131221assessment of compensation for the reduction in the value of the currency in case of the financial dowry is The issues that were not previously. The creation of credit money and their value redution caused that Compensation for the value of money Be considered as a means to preserve the value of money in financial liabilities arise such as dowry. In this regard, there was an waver to article 1082 in 1376 based on which monetary dowry must be assessd according to the up-to-the miniute retes. Although some jurists do not allow dowry assessment, but in contrast to most of the jurists permitted it, and some are also believed to be a compromise between the parties. The research methodology in this study is the evidence proponents of dowry assessment. This present investigation tries to prove the necessity of observance of fairness as the reasons for the principles of assessment of updated dowry rate and to have a research into the followig issues: topical swerve from usury, convention , the law of condition, the law of responsibility, the law of innocent (not imposing losses on other people) and necessity of justiceتقویم مهریه به نرخ روز از جمله مسائلی است که در گذشته وجود نداشته است. به وجود آمدن پولهای اعتباری و کاهش ارزش آنها ، سبب شد تا مسأله جبران ارزش پول به عنوان راهکار در جهت حفظ ارزش پول در دیون مالی نظیر مهریه مطرح شود. تبصره ماده 1082 قانون مدنی، نمونه ای از این راهکار است. اگرچه عده ای از فقها تقویم مهریه را مشروع نمی دانند، اما در مقابل عده ای دیگر آن را مشروع دانسته و عدهای نیز قائل به مصالحه بین طرفین هستند. <br />مقاله حاضر درصدد است با روش تحلیلی و با استفاده از منایع معتبر فقهی، مشروعیت تقویم مهریه را به اثبات رساند. با توجه به بررسیهای انجام شده، خروج موضوعی از ربا، عرف، مدلول التزامی مهریه بر وفای به تعهد، قاعده ضمان ید، قاعده لاضرر و لزوم رعایت عدالت را به عنوان مبانی تقویم مهریه به نرخ روز مورد بحث و بررسی قرار گرفته و مشروعیت و ضرورت آن به اثبات رسیده است.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622Truth and legitimacy of life insurance from the viewpoints of contemporary Islamic jurists and lawyersحقیقت و مشروعیت بیمۀ عمر از دیدگاه فقها و حقوقدانان معاصر اسلامی3393705200410.22059/jorr.2014.52004FAسعیدافشاریدانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهدسید محمد تقیقبولی درافشاندانشیار دانشگاه فردوسی مشهدمجتبیالهیاناستادیار پردیس فارابی دانشگاه تهرانJournal Article20140409Nowadays, life and living insurances are most effective and applied evidences in the economic and social realm. Within these typicals of insurances, individuals are able to provide the capitals by economizing on the costs and monthly continuous repayments, b which they can supply the schooling costs of persons, marriage, dowry, housing construction. Although, the legal and jurisprudential faults and doubts within this context cause the insurance not to able to grasp its outstanding and real position in Islamic countries. Therefore, from this regard, contemporary Islamic lawyers and jurists have various views<br />about the truth and legitimacy of insurance in such away, some of them regard them unlawful and like as usury, restitution, compensation, gambling, bailment, confinement transaction, and entrench the property in unlawful. And some others confirm the life insurance license in the form of transaction based on<br />the peace, cooperation, pledge and trust and a typical loan and by<br />referring to the legal reasons and rationality, freedom principle of treaties, and license and legitimacy of all kinds of life insurance based on the jurisprudential foundations of five-fold sects (Imamyeh) Shafei, Hanafi, Hanbali, Maleki and Iranian law as well as delineating the opinions of contemporary Islamic jurists and lawyers ,they are quite taken into account.امروزه بیمههای عمر و زندگی از مصادیق بسیار اثرگذار و پرکاربرد در عرصۀ اقتصادی و اجتماعی هستند. در این نوع بیمهها اشخاص قادرند با صرفهجویی در هزینهها و پرداختهای مستمر ماهیانه، سرمایهای را فراهم کنند که تأمین هزینههای تحصیل فرزندان، ازدواج، جهیزیه، ساخت مسکن و ... را میسر کند. اما شبهات و اشکالهای فقهی و حقوقی در این زمینه موجب شده است هنوز این نوع بیمهها جایگاه واقعی خود را در کشورهای اسلامی پیدا نکنند. از این دیدگاه، فقها و حقوقدانان معاصر اسلامی در زمینۀ حقیقت و مشروعیت بیمۀ عمر، نظرهای متفاوتی دارند؛ بهگونهای که برخی آن را بهطور کلی نامشروع و به مثابۀ معاملۀ ربوی، غرری، سفهی، قماری، امانی، تحدی با قضا و قدر و اکل مال به باطل میدانند و عدۀ دیگری قائل به جواز بیمۀ عمر در قالب قرارداد صلح، تعاون، ضمان، ودیعه و مضاربه و... هستند و با تمسک به عموم ادلۀ شرعی و عقلایی بودن و اصل آزادی قراردادها، به جواز و مشروعیت همۀ انواع بیمۀ عمر رأی دادهاند. از اینرو، مقالۀ حاضر به تحلیل و بازخوانی حقیقت و مشروعیت انواع بیمههای عمر براساس موازین فقه امامیه و حقوق ایران اختصاص دارد و با تطبیق بر فقه عامه (مذاهب شافعی، حنفی، حنبلی و مالکی) به تبیین نظریهپردازیهای فقها و حقوقدانان معاصر اسلامی میپردازد.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622Liability for Breach of the Contract of Muzara’ahبررسی مسئولیت ناشی از نقض عقد مزارعه3714045200510.22059/jorr.2014.52005FAاسماعیلنعمت اللهیاستادیار و عضو هیأت علمی گروه حقوق، دانشگاه قمJournal Article20140106There is disagreement as to the acceptance or rejection of contractual liability in Islamic jurisprudence. Like many other topics, there could not be found a distinct discussion regarding the question at hand in Islamic jurisprudence, and materials must be attracted from here and there.<br />This article deals with a case study of this topic in the contract of muzara’ah (agricultural partnership). Thus, after a survey on the nature of this contract, it goes on studying the breach of contract by cultivator and agent separately. From this study, it could be concluded that, as against the famous view, acceptance of damages for breach of contract is favored by some Imamiah jurists and could be supported.دربارة پذیرش یا عدم پذیرش مسئولیت قراردادی، در فقه اختلاف نظر وجود دارد. همانند بسیاری از مسائل دیگر، در مورد این مسئله بحث مستقلی در فقه دیده نمیشود و مطالب دربارۀ آن را باید در میان فروعات فقهی جستوجو کرد. هدف این مقاله بررسی یکی از مصادیق این بحث، یعنی مسئولیت ناشی از نقض عقد مزارعه است. انتخاب موضوع مذکور به این سبب بود که بحث از ضمان نقض تعهد در عقد مزارعه، یکی از مواضع مهم و شایان توجهی است که در آنها بحث مسئولیت ناشی از نقض قرارداد و صورتهای مختلف آن، مورد توجه دقیق فقها قرار گرفته است.
مقالة حاضر پس از ارائة بحثی در مورد ماهیت عقد مزارعه، به بررسی مسئلة ترک زراعت توسط عامل و عدم تسلیم زمین از سوی مالک میپردازد و برای این منظور از روش استقرایی و تحلیل مفهومی کمک میگیرد. از مباحث مطرحشده میتوان نتیجه گرفت که هرچند بهنظر مشهور فقها، نقض عقد مزارعه موجب مسئولیت قراردادی بهمعنای دقیق کلمه نمیشود، پذیرش خسارت نقض قرارداد نیز طرفدارانی دارد و میتوان آن را تقویت کرد. نظریات مطرحشده در این مبحث و مبانی آنها را میتوان به عقود مشابه نیز تسری داد.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622فلسفه های احکام در خطبه فدکیهتبیین فلسفۀ احکام در خطبۀ فدکیه4054325200610.22059/jorr.2014.52006FAسید اسحقحسینى کوهسارىاستادیار پردیس فارابی دانشگاه تهرانJournal Article20140522خط فدک حضرت زهرا مانند نهج البلاغه امیربیان حضرت علی علیهما السلام در اوج هنر وعظمت واز میراثه ای عظیم الهی برای بشر است یکی از فراز های مهم خطبه فدکیه همان فلسفه احکام است که بابیان رسا در آن مجلس مطرح شده است . موضوعی که بیان آن، در هم چو جوّّ و هم چه مجلسی خود نوعی اعجاز بیانی واوج شخصیت سخنران است که در این مقاله به آن پرداخته شده است، مانند : ایمان برای طهارت از شرک، نماز برای پیراستن از کبر، زکات برای توسعه رزق،روزه برای اخلاص،حج برای تقویت دین،عدالت مایه آرامش قلوب،،امامت مانع ازتفرقه، جهاد عزت اسلام،صبر برای طلب مغفرت،امر به معروف برای مصلحت عامه ،نیکی به والدین برای حفاظت از غضب الهی،صله رحم مایه رشد نسل،قصاص وحفظ دماء،وفاء به نذر برای مغفرت،کیل و وزن وجلوگیری از کم فروشی، قذف و لعنت الهی،رابطه سرقت و عفت نفس ،عدالت در قضا وانس جامعه ،رابطه حرمت شرک و اخلاص الهی و در پایان بخش این فراز خطبه دعوت به تقوی الهی است که تحقیق پیش رو در صدد شرح وتوضیح آن بر آمده است . خطبۀ فدک حضرت زهرا (س) مانند نهجالبلاغۀ امیر، بیان حضرت علی (ع)، در اوج هنر و عظمت و از میراثهای عظیم الهی برای بشر است. یکی از فرازهای مهم خطبۀ فدکیه، تشریح فلسفۀ احکام است که با بیان رسایی در آن مجلس مطرح شدهاند. احکامی همچون ایمان با فلسفۀ طهارت از شرک، نماز برای پیراستن از کبر، زکات برای توسعۀ رزق، روزه برای اخلاص، حج برای تقویت دین، عدالت مایۀ آرامش قلوب، امامت مانع از تفرقه، جهاد عزت اسلام، صبر برای طلب مغفرت، امر به معروف برای مصلحت عامه، نیکی به والدین برای حفاظت از غضب الهی، صلۀ رحم مایۀ رشد نسل، قصاص و حفظ دماء، وفای به نذر برای مغفرت، کیل و وزن و جلوگیری از کمفروشی، قذف و لعنت الهی، رابطۀ سرقت و عفت نفس، عدالت در قضا، رابطۀ حرمت شرک و اخلاص الهی.
در این مقاله، ضمن تبیین این احکام و فلسفۀ آنها که برگرفته از این خطبهاند، به فراز پایانی خطبه که دعوت به تقوای الهی است اشاره میکنیم و در صدد شرح و توضیح آن بر میآییم.دانشگاه تهرانمجله علمی "پژوهشهای فقهی"2008-838810220140622English Abstractsچکیده های انگلیسی185262910.22059/jorr.2014.52629FAJournal Article20150127