TY - JOUR ID - 79768 TI - دست‌بوسی از منظر فقه ارتباطات غیرکلامی JO - مجله علمی "پژوهشهای فقهی" JA - JORR LA - fa SN - 2008-8388 AU - همدانی, مصطفی AD - سطح 4 حوزه و دکتری فرهنگ و ارتباطات، استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 18 IS - 1 SP - 187 EP - 212 KW - ارتباطات غیرکلامی KW - آغاز ارتباط KW - اکرام در آغاز ارتباط KW - تعظیم در آغاز ارتباط KW - دست‌بوسی KW - فقه ارتباطات KW - فقه ارتباطات غیرکلامی DO - 10.22059/jorr.2021.263740.1008155 N2 - یکی از گونه‌های ارتباط غیرکلامی، دست‌بوسی است که در بسیاری از فرهنگ‌های جهان رایج است. این رفتار غیرکلامی در فرهنگ مسلمانان نسبت به اعضای بزرگ‌تر خانواده به‌خصوص والدین و نیز نسبت به حاکمان و مهتران اجتماعی و نیز عالمان دینی انجام می‌گیرد. در این زمینه پیام‌هایی چون قدردانی، ابراز محبت و تعظیم منتقل می‌شود. پرسش پژوهة فرارو این است که با توجه به پیام مندرج در این گونة ارتباطی، حکم فقهی آن چیست؟ حاصل تحلیل فقهی ادله در این مسئله نشان داده است بوسیدن دست مشتمل بر هر کدام از سه پیام یادشده اگر با رعایت سه شرط، پرهیز از محرمات مسلم در ارتباطات جنسیتی، پرهیز از تحقیر خود یا تعظیم نادرست دست‌بوسی‌شونده (بیانگر اطاعت محض و سرسپردگی به افرادی که اطاعت آنان اطاعت خدا نیست) انجام گیرد، حرام نیست و اگر در عناوینی چون اکرام مؤمن و ابراز مودت قرار گیرد، می‌تواند مستحب باشد و اگر ترک آن موجب بی‌حرمتی و اهانت یا اذیت و دل‌شکستگی مؤمنی که دست‌بوسی او متعارف است (مانند والدین) باشد، حرام است. UR - https://jorr.ut.ac.ir/article_79768.html L1 - https://jorr.ut.ac.ir/article_79768_aa8ff477a46a601e82ce82043d5e8784.pdf ER -