دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
6
2
2010
07
23
نقش توبه در اسقاط حدود
5
27
FA
حبیب الله
طاهری
دانشیار دانشکده فقه و فلسفه، پردیس قم، دانشگاه تهران
htaheri2@ut.ac.ir
انسان بر اساس اصل آزادی اراده، مسؤول کارهایی است که انجام میدهد و بر اساس آن مجازات میشود. از این رو، در اسلام برای کارهای خلاف شرع، مجازات تعیین شده و برای بسیاری از جرایم، حد مشخص شده است. اما در این میان گاهی عواملی وجود دارد که از انسان حد را برداشته و او را مورد عفو قرار میدهد، مانند توبه. با دقت در آیات و روایات و سخنان فقها در کتب فقهی معلوم میگردد که توبه یکی از عوامل سقوط مجازات شمرده شده، به گونهای که نقش توبه در رفع مجازات، در جرایم "حق الله" مورد پذیرش فقهای اسلام قرار گرفته است و آنان سقوط مجازات مجرمان را قبل از اثبات جرم، به وسیله اقرار یا شهادتِ شهود، اثر اصلی توبه دانستهاند. در این مقاله توبه و نقش آن در رفع مجازاتهای حدی، در بعضی از شرایط مورد بررسی قرار میگیرد.
اسقاط,اقرار,توبه,حد,شهادت شهود.
https://jorr.ut.ac.ir/article_24110.html
https://jorr.ut.ac.ir/article_24110_fc3c4145c75620c139f1754b3f61c5b3.pdf
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
6
2
2010
07
23
باز پژوهش احکام ارتداد از منظر فقه امامیه
29
52
FA
علی
عسگری
استادیار دانشگاه پیام نور مازندران واحد بهشهر
asgari@ut.ac.ir
شبههافکنی در عرصه عقاید دینی در برخی موارد، باعث ارتداد مسلمانان میشود. ارتداد معانی فراوانی دارد که یکی از معروفترین آنها عبارت است از «رویگردانی از اسلام».
طبق حدیث معروف نبوی (من بدل دینه فاقتلوه) بعضی از فقها اینگونه برداشت کردهاند که همه افراد مرتد باید کشته شوند، ولی در این تحقیق اثبات خواهد شد که مرتد دارای انواعی است و کیفر آنها نیز متفاوت است. همچنین به اثبات خواهد رسید که کیفر مرتد فطری مرد، اعدام است، که در صورت توبه، آزاد میشود. اما مرتد زن، در صورتی که دعوت به توبه را نپذیرد به زندان محکوم میگردد تا توبه کند، در غیر اینصورت حبس وی ادامه مییابد. همچنین در این تحقیق، به علل و اسباب مهم پیدایش ارتداد و پیامدهای مهم آن در سرنوشت انسان، پرداخته میشود.
ارتداد,امامیه,توبه,فطری,فقه
https://jorr.ut.ac.ir/article_24111.html
https://jorr.ut.ac.ir/article_24111_cbeecb88fe39f767629c6307373ecd4c.pdf
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
6
2
2010
07
23
فقه و حکومت
53
83
FA
سید محمد
شفیعی مازندرانی
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
smshafiei@yahoo.com
فقه اسلامی بویژه فقه امامیه، حاوی مسایلی است که اجرای احکام آنها نیازمند به حکومت مقتدر و حاکم معتقد و آگاه نسبت به تعالیم الهی آن است. بر این اساس، باید توجه داشت که میان فقه اسلامی و مسئله دیانت با مسئله حکومت پیوندی ناگسستنی برقرار است. در این مقاله، به برخی از تجلیات این پیوند، اشاره شده است.
از جمله:
الف) سیری در متون فقهی برای تبیین پیوند فقه و حکومت.
ب) سیره و عملکرد رسول خدا در باب حکومت اسلامی.
ج) سیره و عملکرد ائمه معصومین و نیز دیدگاههای صاحب نظران فقهی و دینی در باب حکومت و لزوم برپایی آن در جامعه.
در این مقاله اثبات خواهد شد که هرگز نمیتوان فقه را از سیاست جدا دانست. و قهراً باید گفت که: دیانت ما عین سیاست ماست و دین و حکومت خداپسند دو روی یک سکهاند.
اسلام.,حکومت,ضرورت,فقه,نظام
https://jorr.ut.ac.ir/article_24112.html
https://jorr.ut.ac.ir/article_24112_277e9bad0d713e77d3ef9250c6e76ffb.pdf
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
6
2
2010
07
23
حکم فقهی جزئیت بسم الله الرحمن الرحیم در سوره حمد
85
106
FA
سیداسحاق
حسینی کوهساری
استادیار دانشکده فقه و فلسفه، پردیس قم دانشگاه تهران
hosseini2@ut.ac.ir
با توجه به این که سوره حمد به عنوان سرآغاز نماز «لا صلوه الا بفاتحة الکتاب» حداقلّ «ده بار» در نمازهای پنجگانه تکرار میشود، بحث فقهی جزئیت بسمله در سوره حمد و در بقیه سورهها با توجه به اختلافی که پدید آمده است، بحثی است کاربردی، لذا باید دید جزئیت آن ریشه در سنت نبوی6 دارد و در نتیجه انکار آن «اجتهاد در مقابل نص» است و یا اجتهادی محض؟
در این مقاله پس از بیان تاریخچه بحث، و بیان نظریهها با «ادلّه یازدگانه» روشن شده است که: پیامبر6 به عنوان جزء در هر نماز جهر به «بسمله» داشته، صحابه هم شهادت جهر به «بسمله» پیامبر6 دادهاند، روش خلفا هم در نمازها جهر به «بسمله» بوده است، شهادت اصحاب قرائت نیز «جهر بسمله» و جزئیت آن بوده است، تواتر روایات، سیره مسلمانان و مصاحف صحابه و تابعان نیز همه موید جزئیت است، لذا شیعیان بر اساس احادیث اهل بیت: ...
اجماع.,بسمله,جزئیت,حمد,سنّت
https://jorr.ut.ac.ir/article_24113.html
https://jorr.ut.ac.ir/article_24113_3bd718b85cde72976189e31b3d855267.pdf
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
6
2
2010
07
23
تحقیقی در رشوه و حکم فقهی آن
107
119
FA
سید احمد
میرحسینی نیری
استادیار دانشکده فقه و فلسفه، پردیس قم، دانشگاه تهران
mirhosein4@ut.ac.ir
در فقه و حقوق اسلامی مالکشدن مالی به اسباب شناخته شده مثل تجارت، اجاره، جعاله، صلح، هبه، ارث و... مربوط میشود به اینکه شخصی مالی را به دیگری بدهد تا به نفع او قضاوت کند و یا به اعتبار سمت و منصبی که دارد حقی را باطل جلوه دهد و باطلی را حق بنماید و به ناحق اعطاکننده را بر صاحب حقی مقدم دارد، کاری نامشروع انجام داده، و گیرنده آن هم مالک نمیشود. در مقاله حاضر ضمن بیان تفاوت بین رشوه و هدیه و اینکه ماهیت بعضی هدایای ادعایی گاهی همان رشوه است به ادله حرمت این عملکرد با استناد به کتاب و سنت پرداخته شده و با ذکر نمونهای از موارد در صدر اسلام ممنوعیت آن مشخص گردیده است.
حکم.,رشوه,رشوهدهنده,رشوه گیرنده,هدیه
https://jorr.ut.ac.ir/article_24114.html
https://jorr.ut.ac.ir/article_24114_3b2442671dc0c62e7e7f0f2b5ca0a012.pdf
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
6
2
2010
07
23
تعمیم حکم به استناد کشف علت از دیدگاه امام خمینی
121
146
FA
محمد
یزدانی
دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
yazdanikamarzard@gmail.com
حسین
صابری
دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
saberi@um.ac.ir
یکی از مباحث مهم در علم فقه و اصول، مسئله راههای تعدی از نصوص شرعی است که به موازات آن، بحث راههای کشف علت نیز مطرح میشود. به نظر میرسد که این مسئله هنوز جایگاه شایسته خود را در فقه شیعه، به دست نیاورده است. نوع فقهای شیعه برای تعدی حکم از مورد نص، علاوه بر استفاده از قیاس منصوصالعله و قیاس اولویت، به تنقیح مناط، الغاء خصوصیت و مناسبت حکم و موضوع، استناد میکنند. در مقابل، قیاس، استحسان و مصالح مرسله، مستند اهل سنت برای انجام این کار است. تنقیح مناط خود به دو نوع تقسیم میشود: تنقیح مناط قطعی و تنقیح مناط ظنی. هرجا فقها به تنقیح استناد میکنند، مرادشان تنقیح مناط قطعی است و اساساً تنقیح مناط ظنی را قیاس باطل، به شمار میآورند..
الغاء خصوصیت,تنقیح مناط,قیاس.,مناسبت حکم و موضوع,منصوص العله
https://jorr.ut.ac.ir/article_24115.html
https://jorr.ut.ac.ir/article_24115_1a0ab1f23588e57641f655ac0521d413.pdf
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
6
2
2010
07
23
الزامات فقهی حاکمیت و مردم در اعمال حجاب اسلامی
147
173
FA
علی
رحمانی سبزواری
مدرس حوزه علمیه قم
rahmani@yahoo.com
شکی نیست که سلامت و تعادل جامعه در رشد فکری، عملی، تکنیکی، سیاسی و اخلاقی آن تأثیر بسزایی دارد. جوانان با روان آرام و سالم میتوانند بیندیشند، بخوانند و رشد کنند. اگر جامعه مبتلا به ناامنی و انحراف و اضطراب باشد و دغدغههای روحی به جای روان سالم بر جوانان حاکم گردد، دیگر از نسل جوان انتظار درستاندیشیدن و پیشبرد علمی نباید داشت. بنابراین، هر عاملی که ثبات و امنیت بیاورد و به سلامت و تعادل جامعه کمک کند، میتواند در رشد فکری، عملی و اخلاقی جامعه سهیم باشد و بیشک حجاب اسلامی یکی از این عوامل تأثیرگذار در سلامت و سعادت و رشد فکری و علمی جامعه است. بر این اساس فقه اسلامی بر اعمال حجاب تأکید میورزد و این نوشتار اثبات میکند که حجاب اسلامی یک مسئلة شخصی، و از مسایل فرعی کمرنگ در زندگی اجتماعی نیست، بلکه از مسایل مهم فقهی، اساسی و بنیادی جامعه ... .
حجاب اسلامی,حکومت.,شعایر,معروف,منکر
https://jorr.ut.ac.ir/article_24116.html
https://jorr.ut.ac.ir/article_24116_014918efaadb2cc136bf50d64505ca8f.pdf