ORIGINAL_ARTICLE
استصحاب نزد صاحب مدارک؛ از پذیرش تا انکار
این مقاله به تحلیل و بررسی اندیشۀ اصولی صاحب مدارک (ره) در باب حجیت استصحاب یا عدم آن میپردازد. اگرچه از صاحب مدارک (ره) هیچ اثر اصولی در دست نیست تا بر اساس آن بتوان در ارتباط با دیدگاه وی در این مسئله اظهارنظر کرد، لکن بسیاری از فقها و اصولیون بعد از وی، مستند به برخی از عبارات ایشان در کتاب مدارک الاحکام، وی را از زمرة منکران حجیت استصحاب تلقی کرده و قول به عدم حجیت مطلق استصحاب را به ایشان نسبت دادهاند. نویسنده با تتبع و بازخوانی کتاب مدارک الاحکام به عبارتی دست یافته است که صراحتاً نشان میدهد صاحب اثر در مواضع متعدد، برای اثبات مختار خود به دلیل استصحاب تمسک جسته و از این دلیل برای اثبات حکم شرعی بهره برده است. ضمن آنکه عباراتی از ایشان که شائبة انکار حجیت استصحاب از آن تلقی شده است، همگی شایان توجیه بودهاند و محمول بر معانی دیگر هستند.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67649_6907625acadbd06c20d576548553ab53.pdf
2018-06-22
307
327
10.22059/jorr.2018.222771.1007536
استصحاب
حجیت
سید محمد موسوی عاملی
صاحب مدارک
مدارک الاحکام
حسین
مهدوی نیا
hosseinmahdavinia65@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
AUTHOR
محمد
محسنی دهکلانی
mmdehkalany@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
LEAD_AUTHOR
علی اکبر
ایزدی فرد
ali85akbar@yahoo.com
3
استاد دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
AUTHOR
. آخوند خراسانی، محمد کاظمبن حسین (1409 ق). کفایه الأصول، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
1
2. آشتیانی، محمد حسنبن جعفر (1388). بحر الفوائد فی شرح الفرائد، جلد 4، قم: ذوی القربی.
2
3. ابن شهید الثانی، حسنبن زینالدین (بیتا). معالم الدین و ملاذ المجتهدین، چ نهم، قم: انتشارات اسلامی.
3
4. ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414 ق). لسانالعرب، جلد 11، چ سوم، بیروت: دارالفکر.
4
5.انصاری (شیخ)، مرتضیبن محمد (1422 ق). فرائد الاصول، جلد 3، چ نهم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
5
6. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1383). مطارح الانظار، جلد 4، چ دوم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
6
7. بهبهانی، محمد باقربن محمد (1419 ق). الحاشیه علی المدارک، جلد 1 و 3، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
7
8. تبریزی، موسیبن جعفر (1369 ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل، قم: انتشارات نجفی.
8
9. تونی، عبداللهبن محمد (1415 ق). الوافیه فی اصول الفقه، چ دوم، قم: مجمع الفکر اسلامی.
9
10. تنکابنی، محمد(1385 ق). ایضاح الفرائد، جلد 2، تهران: مطبعه الاسلامیه.
10
11. حر عاملی، محمدبن حسن (بیتا). امل الآمل، جلد 1، بیجا.
11
12. حسینی شیرازی، محمد (1421 ق). الوصائل إلی الرسائل، جلد 11، چ دوم، قم: مؤسسۀ عاشورا.
12
13. خمینی، روحالله (1381). الاستصحاب، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
13
14. طوسی، محمدبن حسن (1417 ق). العده فی اصول الفقه، جلد 2، قم: انتشارات علاقبندیان.
14
15. طهرانی نجفی، هادیبن محمد (1320). محجه العلماء، جلد 2، بیجا.
15
16. عراقی، ضیاءالدین (1420 ق). مقالات الاصول، جلد 2، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
16
17. علمالهدی (سید مرتضی)، علیبن حسین (1376). الذریعه الی الاصول الشریعه، جلد 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
17
18. فیومی، احمدبن محمد (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، جلد 2، قم: دار الرضی.
18
19. محقق حلی، جعفربن حسن (1423 ق). معارج الاصول، لندن: مؤسسۀ امام علی (ع).
19
20. مروجی، علی (1410 ق). تمهید الوسائل فی شرح الرسائل، جلد 5، قم: مکتب النشر الاسلامیه.
20
21. مظفر، محمد رضا (1430 ق). اصول الفقه، جلد 4، چ پنجم، قم، انتشارات اسلامی.
21
22. مفید، محمدبن محمد (1413 ق). مختصر التذکره بأصول الفقه، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
22
23. موسوی عاملی (صاحب مدارک)، محمدبن علی (1411 ق). مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
23
ORIGINAL_ARTICLE
نقش مقام ابراهیم در طواف
نقش مقام ابراهیم در طوافِ کعبۀ معظمه در گزارههای به ظاهر متعارض از حضرات معصومین (ع) نقل شده است؛ منتها گسترۀ مدلول و وجه جمع بین آنها، چندان هویدا نیست؛ زیرا تحقیق موسع و یکپارچهای در این زمینه صورت نگرفته است! از اینرو پرسش از نقش مقام ابراهیم در محدودۀ طواف، مسئلهای است که نیازمند کاویدن تا مرحلۀ پاسخی درخور است. گزارش حلبی از جعفربن محمد با سند معتبر و دلالت مُحکمی، به طوافِ خارج از محدودۀ مقام ابراهیم و کعبۀ معظمه مشروعیت میبخشد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور احادیث و تبیین فقهی محدودۀ طواف در حج و عمره انجام گرفته و نیل به این مَقصد در سایۀ توصیف و تحلیل گزارههای فقهی با گردآوری دادههای کتابخانهای میسر است که نتیجۀ آن، تبیین فقهی گسترۀ طواف در مسجدالحرام برای عمل عبادی حج و عمره خواهد بود.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67650_c5695dea14a4d55a627aa4d03bc081c9.pdf
2018-06-22
329
356
10.22059/jorr.2018.117970.1006853
کعبۀ مکرمه
محدودۀ طواف
مقام ابراهیم
مهدی
درگاهی
aghigh_573@yahoo.com
1
استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم و دانشآموختۀ سطح چهار حوزوی و پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی
LEAD_AUTHOR
رضا
عندلیبی
rezaandalibi61@yahoo.com
2
دانشآموختۀ سطح چهار حوزوی و پژوهشگر پژوهشکدۀ حج و زیارت
AUTHOR
* قرآن کریم
1
ابنادریس، حلی، محمدبن منصوربن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
2
ابنبراج، طرابلسی، عبدالعزیزبن نحریر (1406ق). المهذّب، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
3
ابنحجر عسقلانی (1379 ق). فتح الباری، بیروت: دارالمعرفة.
4
ابنحزم اندلسی (بیتا). المحلّی، بیجا: دارالجیل.
5
ابنحمزه، طوسی، محمدبن علیبن حمزه (1408 ق). الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
6
ابنزهره، حلبی، حمزةبن علی (1418 ق). غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع).
7
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414 ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
8
ابوالصلاح حلبی (1403 ق). الکافی فی الفقه، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین (ع).
9
آخوند خراسانی (1409 ق). کفایة الاحکام، محمد کاظمبن حسین، قم: مؤسسة آلالبیت (ع).
10
ازرقی، محمدبن عبداللهبن احمد (1415 ق). اخبار مکة و ما جاء فیها من الاثار، مکه المکرمه: مکتبة الثقافة.
11
امام خمینی، سید روحالله (بیتا) تحریر الوسیلة، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
12
بروجردی، آقا حسین طباطبایی (1416 ق). تقریر بحث السید البروجردی، مقرر: علیپناه اشتهاردی، قم: دفتر انتشارات، اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
13
بحرانی، یوسفبن احمد (1405 ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
14
بیهقی، ابوبکر احمدبن الحسین (1405 ق). دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
15
پژوهشکدۀ حج و زیارت (1392). مناسک حج محشی، ویرایش جدید: مشعر.
16
تبریزی، جوادبن علی( 1423 ق). التهذیب فی مناسک العمرة و الحج، قم: دارالتفسیر.
17
جزیری، عبدالرحمن و همکاران (1410 ق). الفقه علی المذاهب الاربعة و مذهب اهل البیت، بیروت: دارالکتب العلمیة.
18
جوهری، اسماعیلبن عباد (1414 ق) المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتاب.
19
حر عاملی (1409 ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
20
حسنبن زینالدین شهید ثانی (بیتا). منتقی الجمان، بینا، بیجا.
21
خلیلبن احمد، فراهیدی (1410 ق). کتاب العین، قم: نشر هجرت.
22
خویی، سید ابوالقاسم موسوی (1419 ق). دراسات فی علم الاصول، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
23
ــــــــــــــــــــــــــ (1417 ق). مصباح الاصول، قم: کتابفروشی داوری.
24
ــــــــــــــــــــــــــ (1418 ق). موسوعة الامام الخویی، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی.
25
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412 ق). مفرادت الفاظ القرآن، لبنان، سوریه: دارالعلم ـ الدار الشامیة.
26
زمخشری، محمود (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
27
سبحانی، جعفر (1424 ق). الحج فی الشریعة الإسلامیه الغراء، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
28
سلاّر دیلمی، حمزةبن عبدالعزیز (1404 ق). المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی، قم: منشورات الحرمین.
29
سلیمبن قیس هلالی (1405 ق). کتاب سلیمبن قیس الهلالی، قم: نشر الهادی.
30
سید عبدالاعلی سبزواری (1413 ق). مهذب الاحکام، قم: مؤسسۀ المنار، دفتر معظم له.
31
سید مرتضی، علیبن حسین موسوی (1387 ق). جمل العلم و العمل، النجف الاشرف: مطبعة الآداب.
32
شافعی، ابوعبدالله، محمدبن ادریس (1410 ق). الام، بیروت: دارالفکر.
33
شاهرودی، سید محمودبن علی حسینی (1402 ق). کتاب الحج، قم: مؤسسۀ انصاریان.
34
شهید اول، محمدبن مکی (1410 ق). اللمعة الدمشقیة، بیروت: دارالتراث.
35
شهید ثانی، زینالدینبن علی (۱۴۱۳ ق). مسالک الافهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
36
شهید صدر، محمد باقر (1417 ق). بحوث فی علم الاصول، مقرر سید محمود شاهرودی، قم: مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت.
37
شهید صدر، محمد باقر (1405 ق). دروس فی علم الاصول، بیروت: دارالمنتظر.
38
شیخ انصاری، مرتضیبن محمد امین (1428 ق). فرائد الاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
39
شیخ صدوق، محمّدبن علیبن بابویه (1418 ق). الهدایة فی الأصول و الفروع، قم: مؤسسۀ امام هادی (ع).
40
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1385). علل الشرائع، قم: کتابفروشی داوری.
41
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). کتاب من لایحضره الفقیه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
42
شیخ طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن )1390 ق(. الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
43
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1375 ق). الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، تهران، انتشارات کتابخانۀ جامع چهل ستون.
44
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
45
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1387 ق). الجمل و العقود فی العبادات، مشهد، نشر دانشگاه فردوسی مشهد.
46
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
47
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1427 ق). رجال الطوسی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
48
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1417 ق). عدة الاصول، قم: چاپخانۀ ستاره.
49
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (بیتا). الفهرست، نجف اشرف: المکتبة الرضویة.
50
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1387 ق). المبسوط فی فقه الامامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
51
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1400 ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالکتاب العربی.
52
شیخ مفید، محمدبن نعمان (1413 ق). المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
53
ــــــــــــــــــــ (1413 ق). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
54
صاحب ریاض، سید علیبن محمدبن ابیمعاذ (1418 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام، قم: مؤسسۀ آلالبیت.
55
صافی گلپایگانی، لطفالله (1423 ق). فقه الحج، قم: مؤسسۀ حضرت معصومه (س).
56
صفار، محمدبن حسن (1404 ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی.
57
طباطبایی، صاحب ریاض، سید علیبن محمد (1418 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
58
طبرسی، فضلبن حسن (1372). مجمع البیان، تهران: ناصر خسرو.
59
عراقی، ضیاءالدین (1414 ق). شرح تبصرة المتعلمین، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
60
ـــــــــــــــ (1417 ق). نهایة الافکار، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
61
علامه حلی، حسنبن یوسفبن مطهر اسدی (1410 ق). إرشاد الاذهان إلی أحکام الایمان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابستۀ به جامعۀ مدرسین حوزه.
62
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1414 ق). تذکره الفقهاء، مشهد: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
63
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). قواعد الاحکام، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
64
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
65
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1412 ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
66
غزالی، ابوحامد (1417 ق). الوسیط فی المذهب، قاهره: دارالسلام
67
فاسی مکی، تقیالدین (1386). شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، تهران: نشر مشعر.
68
فاکهی، محمدبن اسحاق (1407 ق). اخبار مکة، مکه مکرمه، مکتبه و مطبعة النهضة الحدیثة.
69
فاضل لنکرانی، محمد، موحدی (1418 ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الحج، لنکرانی، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
70
فخرالدین رازی (1420 ق). مفاتیح الغیب، دارالاحیاء التراث العربی.
71
قائنی، محمد (1429 ق). المبسوط فی فقه المسائل المعاصرة - الحج و العمرة، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار.
72
کاشانی، ملاحبیبالله شریف (1428 ق). منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع - کتاب الطهارة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
73
کشی،ابوعمرو (1390 ق). رجال الکشی، مشهد: مؤسسۀ نشر دانشگاه مشهد.
74
کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
75
کیدری، قطبالدین، محمدبن حسین (1416 ق). إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم: مؤسسۀ الامام الصادق (ع).
76
مؤمن سبزواری، علی (1247 ق). ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد،قم: مؤسسۀ آلالبیت.
77
مجلسی، محمد باقر (1410 ق). بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الطبع و النشر.
78
محمد سند، بحرانی (1423 ق). سند العروة الوثقی ـ کتاب الحج، بیروت: مؤسسة أم القری للتحقیق و النشر.
79
محقق اردبیلی، احمدبن محمد (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
80
محقق داماد یزدی، سید محمد (1401 ق). کتاب الحج، مقرر: عبدالله جوادی آملی، قم: چاپخانۀ مهر.
81
محقق حلی، نجمالدین جعفربن حسن (1415 ق). المختصر النافع، قم: المعارف الاسلامیة.
82
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1415 ق). شرایع الاسلام، قم: المعارف الاسلامیة.
83
منسوب به امام رضا، علیبن موسی (1406 ق). فقه الرضا، مشهد: مؤسسه آل البیت (ع)..
84
موسوی عاملی، صاحب مدارک، محمدبن علی (1411 ق). مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، بیروت: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
85
نایینی، محمد حسین (1376 ق). فوائد الاصول، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
86
نجاشی، احمدبن علی (1407 ق). رجال النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
87
نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
88
نراقی، احمدبن محمد مهدی (1415 ق). مستند الشیعة، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
89
نظامالدین نیشابوری، حسنبن محمد (1416 ق). تفسیر غرائب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
90
نوری, میرزا حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسة آلالبیت (ع).
91
یحییبن سعید حلی (1405 ق). الجامع للشرایع، قم: مؤسسة سیدالشهداء (ع).
92
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین مصلحت بهمثابۀ سنجه و شاخصِ ولایت قهری
شاخص مصلحت در سراسر احکام مربوط و مرتبط با ولایت قهری خود را نشان میدهد.تشریع ولایت قهری به قصد تأمین مصالح مولیعلیه است. یعنی این نهاد در اصل وضع، مبتنی بر مصلحت خواهد بود. البته مصلحت مندرج در ولایت قهری، همانند عبادات نیست که صرفاً تعبدی و خارج از فهم باشد. در تحقق، ضوابط و نیز ویژگیهای «ولی» و همچنین در صحت و نفوذ تصرفات، مصلحت بهمثابۀ شاخص و سنجهای قوی،این مسیر (راه) و مصیر (نتیجه) را کنترل، هدایت و پایش میکند. درستی پیمودن فرآیند ولایت از آغاز تا پایان و نیز صحهگذاشتن بر نوع نتیجۀ بهدستآمده، روایی و نفوذ تصرفات، مرهــون اِعمال و عمل به این معیار است. واگذاری این جایگاه به پدر و جد پدری، بازگشت ولایت، با در نظر گرفتن بایستــگیِ تحقق خواستۀ شارع در دستیابی به مصالح طفل و در واقع، به پشتوانۀ اصل مصلحت است که کاملاً موجه و مدلل بهنظر میرسد. انگارۀ تسهیم/ تفویض مادر در ولایت، دلایل قوی و قویم ندارد و این یعنی از شاخــص مصلحت، بیبهره است. مصالح چندگانۀ جامعه، فرزند، مادر، خانوادۀ جدید، مانع از این تسهیم/ تفویض است.در مقام اجرا، التـزام به اصل مصلحت (نه عدم مفسده) البته بهگونهای متعارَف (و نه نفسالامری) خود واجد مصلحت است. تبیین و گزارشی تبیینی از چگونگی نُمود و ظهور اصل مصلحت در ولایت قهری و گزارههای مترتب و مربوط، بایستهای است که این جُستار برای خود ترسیم کرده است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67651_a553dcfeb7aaab32d0cf7ef8c41bebe7.pdf
2018-06-22
357
382
10.22059/jorr.2018.130068.1007026
پدر
جد پدری
شاخص
مصلحت
مولیعلیه
ولایت قهری
ولی
اردوان
ارژنگ
arzhang1345@gmail.com
1
دانشیار، دانشگاه آیتالله حائری (ره)، میبد، ایران
LEAD_AUTHOR
عباس
کلانتری خلیل آباد
abkalantari@gmail.com
2
دانشیار، دانشگاه آیتالله حائری (ره)، میبد، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابراهیمی، نصرالله (1382). نهادهای حقوقی حمایت از اطفال در حقوق ایران، فصلنامۀ فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شمارۀ 31.
2
ابنجنید، محمدبن احمد (1416 ق). مجموعه فتاوی ابنجنید، قم: انتشارات اسلامی.
3
ابنعقیل، حسنبن علی (1416 ق). فتاوی ابن ابیعقیل، قم: انتشارات اسلامی.
4
ابنمنظور، ابوالفضل جمالالدین (1415 ق). لسان العرب، جلد 2، قم: نشر ادب.
5
اردبیلی، احمدبن محمد (1403 ق). مجمع الفائده و البرهان، قم: انتشارات اسلامیه.
6
ارژنگ، اردوان (1384). بررسی تحلیلی مفهوم عدالت شاهد، مجلۀ مطالعات اسلامی، بهار 1384، شمارۀ67: 17 تا 76.
7
امامی، حسن (1376). حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه.
8
انصاری، مرتضی (1415 ق). المکاسب، چاپ اول، قم: کنگرۀ بزرگداشت شیخ انصاری.
9
بحرالعلوم، محمدبن محمد تقی (1403 ق). بلغهالفقیه، چ چهارم، تهران: مکتبه الصادق (ع).
10
بحرانی، یوسف (1405 ق). الحدائق الناظره، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
11
بوطی، محمد رمضان (1384). مصلحت و شریعت، اصغر افتخاری، چ اول، تهران: گام نو.
12
حائری شاهباغ، علی (1382). شرح قانون مدنی، جلد 1، چ دوم، تهران: گنج دانش.
13
حسینیعاملی، جواد (1419 ق). مفتاحالکرامه، قم: انتشارات اسلامی.
14
حر عاملی، محمدبن حسن (1413 ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
15
حلی (علامه)، حسنبن یوسف (1422 ق). تذکره الفقهاء، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
16
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). قواعد الأحکام، قم: انتشارات اسلامی.
17
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1399 ق). کشف المراد، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
18
حلی، محمدبن حسن فخرالمحققین (1387). ایضاح الفوائد، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
19
خضریبک، محمد (1407 ق). اصول الفقه، بیروت: دارالقلم.
20
دهخدا، علیاکبر (1379). لغتنامۀ دهخدا، چ دوم، تهران: مؤسسۀ لغتنامۀ دهخدا.
21
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن، لبنان: دارالعلم.
22
الشرتونی،السعید (1362). اقرب الموارد، تهران: دار الأسره.
23
شوشتری، سید محمد حسن(1427 ق). دیدگاههای نو در حقوق، چ دوم، تهران: نشر میزان.
24
صفایی، حسین (1385). مختصر حقوق خانواده، چ یازدهم، تهران: نشر میزان.
25
صدوق، محمدبن علی (1413 ق). من لایحضره الفقیه، چ دوم، قم: دارالکتب الإسلامیه.
26
طوسی (شیخ)، محمدبن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الإمامیه، تهران: المکتبه المرتضویه.
27
طوسی، محمدبن علی (1408 ق). الوسیله إلی نیل الفضیله، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی (ره).
28
علمالهدی، سید مرتضی (1346). الذریعه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
29
عاملی، زینالدینبن علی شهید ثانی(1410 ق). الروضة البهیة، قم: کتابفروشی داوری.
30
ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1419 ق). مسالک الأفهام، قم: المعارف الإسلامیه.
31
عاملی، محمدبن مکی شهید اول (1412 ق). القواعد و الفوائد، قم: نشر اسلامی.
32
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1410 ق). اللمعه الدمشقیه، چ اول، بیروت، دارالتراث.
33
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1419 ق). الدروس الشرعیه، چ دوم، قم: نشر اسلامی.
34
عمید زنجانی، عباسعلی (1421 ق). فقه سیاسی، چ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
35
غزالی، محمدبن محمد (1382). المستصفی، تصحیح محمد سلیمان اشقر، تهران: نشر احسان.
36
فاضل، مقدادبن عبداللّه (1425 ق). کنز العرفان، قم،: انتشارات مرتضوی.
37
کاتوزیان، ناصر (1384). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی خانواده، تهران: نشر میزان.
38
ـــــــــــــ (1387). قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چ پنجم: تهران.
39
کرکی، علیبن حسین (1414 ق). جامعالمقاصد، چ دوم، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
40
محقق داماد، مصطفی (1384). قواعد فقه (بخش جزایی)، چ پنجم، تهران: علوم اسلامی.
41
مکارم شیرازی، ناصر (1411 ق). القواعد الفقهیه، چ 3، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین (ع).
42
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1374). تفسیر نمونه، چ اول، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
43
موسویخلخالی، سید محمد مهدی (1432 ق). حاکمیت در اسلام، چ اول، قم: نشر اسلامی.
44
موسوی خمینی، سید روحالله (1415 ق). تحریر الوسیله، قم: دارالعلم.
45
موسوی خویی، ابوالقاسم (1377). مصباح الفقاهه، قم: نشر داوری.
46
ـــــــــــــــــــــــ (1418 ق). موسوعه الامام الخوئی، قم: مؤسسه الإمام الخوئی.
47
نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام، چاپ هفتم، بیروت: دارإلاحیاء التراث.
48
وزیری، مجید (1381). نگاهی به وظایف تربیتی پدر در برابر کودک از دیدگاه اسلام، مجلۀ دانشکدۀ علوم انسانی، پاییز 1381، شمارۀ 164: 565 تا 584.
49
ORIGINAL_ARTICLE
تطبیق اختیارات دادستان با اصول دادرسی عادلانه و موازین فقهی در تحقیقات مقدماتی
یکی از اهداف قانون آیین دادرسی کیفری، حفظ حقوق و آزادیهای شهروندان و تأمین حقوق دفاعی متهم بوده و استقلال مقام تحقیق از مقام تعقیب (دادستان) از لوازم ضروری برای نیل به این هدف و تحقق دادرسی عادلانه است. معالوصف در مادۀ 92 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 به دادستان اجازه داده شده در عین حال که مقام تعقیب است و اقامۀ دعوی عمومی علیه متهم را بر عهده دارد، بتواند تحقیقات مقدماتی اعم از جمعآوری دلایل علیه متهم و صدور قرار تأمین و اظهار نظر در خصوص گناهکاری یا بیگناهی او را نیز عهدهدار شود. مضافاً آنکه در قانون مذکور نیز، بازپرس در موارد زیادی تحت نظارت و کنترل دادستان قرار دارد. به اینترتیب سیطرۀ دادستان بر تحقیقات مقدماتی کاملاً محسوس است. این در حالی است که اصول دادرسی عادلانه و موازین فقهی، همچون تساوی طرفین، بیطرفی و استقلال مقام قضایی، برائت و امنیت و آزادی، ایجاب میکند که مقام تحقیق مستقل از مقام تعقیب باشد و مدعی پرونده در جایگاه قاضی قرار نگیرد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67652_a6b9db990ba923bf4a0ed85e6b2d59df.pdf
2018-06-22
383
404
10.22059/jorr.2018.221205.1007518
استقلال مقام تحقیق
اصول دادرسی عادلانه
تحقیقات مقدماتی
مقام تعقیب
سعید
رازانی
razani.saeed@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدجواد
فتحی
mjfathi@ut.ac.ir
2
دانشیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
AUTHOR
مهدی
شیداییان
m_sheidaeian@ut.ac.ir
3
استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
AUTHOR
عباس
منصورآبادی
behmansour@ut.ac.ir
4
استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
AUTHOR
الف) منابع فارسی
1
آشوری، محمد و دیگران )1394). حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران: انتشارات خرسندی.
2
آشوری، محمد (1379). آیین دادرسی، جلد 1 و 2، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
3
ــــــــــــــ (1392). عدالت کیفری (2)، تهران: نشر دادگستر.
4
آخوندی، محمود (1394). شناسای آیین دادرسی کیفری، دفتر چهارم اندیشهها، چ چهارم، تهران: نشر دوراندیشان.
5
استفانی،گاستون و دیگران (1377). آیین دادرسی کیفری، ترجمۀ دکتر حسن دادبان، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
6
تدین، عباس (1391). قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه، تهران: انتشارات خرسندی.
7
علم، محمود (1384). دادگستری استاندارد در اسناد بینالمللی، تهران: نشر میزان.
8
علامه، غلام حیدر (1389). اصول راهبردی حقوق کیفری، تهران: نشر میزان.
9
عمید، حسن (1360). فرهنگ فارسی، چ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
10
فرکمان،آنکه؛ گریش، توماس (1382). دادگستری در آلمان، ترجمۀ محمد صادری توحید خانه و حمید بهرهمند بگ نظر، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
11
فتحی، محمد جواد؛ دهقانی، علی (1388). استقلال بازپرس در انجام تحقیقات مقدماتی و تأثیر آن در تحقق دادرسی عادلانه، مجلۀ فقه و حقوق، سال پنجم، شمارۀ 20: 89 – 109.
12
فضائلی، مصطفی (1392). دادرسی عادلانۀ محاکمات کیفری بینالمللی، چ سوم، تهران، مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش.
13
قاضی، سید ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، چ دوازدهم، تهران: نشر میزان.
14
کاشانی، سید محمود (1383). استانداردهای جهانی دادگستری، تهران: نشر میزان.
15
ناجی زواره، مرتضی (1389). دادرسی بیطرفانه در امور کیفری، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش.
16
ویسبرت، دیوید، سازمان عفو بینالملل (1390). دادرسی عادلانه، ترجمۀ فریده طه و لیلا اشرافی، چ دوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
17
یوسفی، ایمان (1393). آیین دادرسی کیفری، جلد 1، تهران: نشر میزان.
18
ب) منابع عربی
19
حر عاملی، محمدبن حسنبن علی (1367). وسائل الشیعه، جلد 27، قم: انتشارات مؤسسۀ آلالبیت (ع).
20
حلی (محقق)، جعفربن حسن (بیتا). مختصر النافع، چ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
21
ـــــــــــــــــــــــــــ (1368). شرایع الاسلام، جلد 4، ترجمۀ ابوالقاسمبن احمد یزدی، چ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
22
امام خمینی (ره)، سید روحالله (بیتا). تحریرالوسیله، ج 2، چ دوم، قم: انتشارات مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
23
شریف رضی، محمدبن ابیاحمد (1390). نهجالبلاغه، ترجمۀ دکتر سید جعفر شهیدی، چ سی و یکم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
24
عاملی، زینالدینبن علی (1374). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 1، قم: نشر اسماعیلیان.
25
ب) انگلیسی
26
1- Amnesty international )2014( Fair Trial manual, Second edition, U K , Amnesty international publications
27
2- Arvo O . karttunen V. Finland, communication No 387/1989
28
3- Campbell, Henry Black )1991(. Blacks Law dictionary, six edition, United States of America, west publishing co
29
4- Human rights committee, General comment No . 13 , 1984
30
5- Humam rigts committee, General comment No 32, 2007
31
6- Lemmens, Paul (2000). the principle of equality of arms in criminal procedure, leuven (Belgium), leuven Univesity press
32
7- Olo Bahamande V .Equatorial Guuinea, communication No. 468/1991
33
8- United Nation, Geneva (2003). human rights in the administration, New York and Geneva, office of the high commissioner for human rights
34
9- Vladimir Kulomin V. Hangqry, communication No. 521/19925
35
ORIGINAL_ARTICLE
بازپژوهی تعریف و مفهوم انفال در اندیشۀ فقیهان امامیه (با تأکید بر انگارۀ امام خمینی«ره»)
با تحقیق در متون فقهی از قدما تا متأخران فقیهان امامیه به این نتیجه میرسیم که فقها در تعریف انفال صرفاً به ذکر برخی از مصادیق آن بسنده کردهاند. اشکال این نحوۀ تعریف آن است که در دورۀ معاصر و با پیدایش مصادیق نوپدید، تعریفهای مذکور کارایی ندارند و ضرورت ذکر ضابطه برای انفال و تعریف ناظر به ملاک برای شناسایی مصادیق جدید کاملاً محسوس است. بر این اساس در مقالۀ حاضر نگارندگان به بیان تعریف انفال (به صورتی که ناظر به ملاک باشد) اهتمام کردهاند و در این راه با تأکید بر نظریۀ امام خمینی (ره) و دفع اشکالهای آن، معتقدند در تحلیل کلی، وصف «لاربّ له» و «لامولی له» که در روایات آمدهاند، شاید ضابطۀ انفال بهشمار آید و بر اساس آن، تعریف ناظر به ملاکی برای انفال ارائه شود؛ به این بیان که هر چه در هر دورۀ زمانی مصداقی برای عنوان لا رب له (آنچه مالک بخصوص ندارد) محسوب شود، از انفال خواهد بود.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67653_d8cb62d324eb18205f757a58790ff6ab.pdf
2018-06-22
405
428
10.22059/jorr.2018.210543.1007377
انفال
ثروتهای عمومی
مباحات عامه
احسان
علی اکبری بابوکانی
22aliakbari@gmail.com
1
استادیار، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
حسینعلی
سعدی
z.hesami2007@gmail.com
2
دانشیار، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
AUTHOR
مرتضی
طبیبی جبلی
tabibi890@gmail.com
3
استادیار، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414 ق). لسان العرب، جلد 11، چ سوم، قم: دار صادر.
1
اردبیلی، احمدبن محمد (1403 ق). مجمع الفائده و البرهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
2
انصاری (شیخ)، مرتضی (1415 ق). کتاب الخمس، قم: المؤتمر العالمی لمیلاد الشیخ الانصاری.
3
بحرانی، یوسفبن احمدبن ابراهیم (1405 ق). الحدائق الناضرة، جلد 9، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
4
بهبهانی، محمد باقر (1415 ق). الفوائد الحائریة، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
5
تقریر بحث سیستانی (1414 ق). للسید المنیر، الرافد فی علم الاصول، قم: مکتب آیتالله السیستانی.
6
جمعی از نویسندگان (1424 ق)، الموسوعة الفقهیة الکویتیة، جلد 2، کویت:.وزارت الاوقاف و شئون الاسلامیه
7
حائری طباطبایی، علی (1418 ق) ریاض المسائل، جلد 14، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
8
حبیبی، محمد حسن؛ نجارزاده، مجید (1388). ملاک تمییز انفال و نسبت آن با سایر عناوین مالکیت عمومی، نشریۀ حقوق. پاییز و زمستان، شمارۀ 15: 55 تا 76.
9
حلبی (ابنزهره)، حمزهبن حسین (1417 ق). غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع).
10
حلبی، علیبن حسین (1414 ق). اشارة السبق الی معرفة الحق، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11
حلی (محقق)، جعفربن حسن (1403 ق). معارج الاصول، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
12
ــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). المعتبر فی شرح المختصر، جلد 2، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء (ع).
13
ـــــــــــــــــــــــــــ (1409 ق). شرایع الاسلام، جلد 1، چ دوم، تهران: انتشارات استقلال.
14
ـــــــــــــــــــــــــــ (1418 ق). مختصر النافع فی فقه الامامیه، چ ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
15
حلی (جمالالدین)، ابنفهد حلی (1407 ق). المهذب البارع فی شرح مختصر النافع، جلد 1 و 4، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
16
حلی (علامه)، حسنبن یوسفبن مطهر (1333 ق). منتهیالمطلب، جلد 1، بیجا: چاپخانۀ حاج احمد آقا و محمود آقا.
17
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1414 ق). تذکرة الفقهاء، جلد 1، قم: مؤسسة آلالبیت (ع).
18
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1421 ق). تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة، جلد 3، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع).
19
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1418 ق). مختلف الشیعه، جلد 3 و 7، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
20
خمینی، روحالله (1421 ق). کتاب البیع، جلد 3، تهران: مؤسسة تنظیم ونشر آثار الامام الخمینی.
21
ــــــــــــــ (بیتا). صحیفۀ نور، جلد 20، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی.
22
خویی، ابوالقاسم (1352). اجود التقریرات (تقریرات درس میرزا محمد حسین نایینی)، قم: مطبعه العرفان.
23
______________ (1418 ق). موسوعة الامام الخوئی، جلد 25، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
24
دیلمی (سلّار)، حمزةبن عبدالعزیز (1404 ق). المراسم العلویة والاحکام النبویة، قم: منشورات الحرمین.
25
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412 ق). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم الدار الشامیة.
26
طرابلسی، ابنبراج (1406 ق). المهذّب، جلد 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
27
طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین، جلد 4، چ سوم، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
28
طوسی، ابنحمزه (1408 ق). الوسیلة، قم: مکتبة آیتالله مرعشی نجفی.
29
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن (1375 ق). الاقتصاد، تهران: کتابخانۀ جامع چهل ستون.
30
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). تهذیب الأحکام، چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
31
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1400 ق). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، چ دوم، بیروت: دارالکتب الاعربی.
32
عاملی (شهید ثانی)، زینالدینبن علی (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه، جلد 2، قم: مکتبة الداوری.
33
عاملی (شیخ حر)، محمدبن حسن (1414 ق). وسائل الشیعة، جلد 2، چ دوم، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
34
عاملی، محمدبن علی موسوی (1411 ق). مدارک الاحکام، جلد 5، بیروت: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
35
عاملی (شهید اول)، محمدبن مکی (1412 ق). البیان، قم: نشر محقق.
36
فراهیدی، خلیلبن احمد (1410 ق). کتاب العین، جلد 8، چ دوم، قم: انتشارات هجرت.
37
قمی، ابوالقاسمبن محمد حسن (1417 ق). غنائم الایام، جلد 4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
38
کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، جلد 1، چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
39
مصطفوی، حسن (1402 ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، جلد 12، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
40
مظفر، محمد رضا (1378). المنطق، ترجمۀ علی شیروانی، جلد 1، چ هشتم، قم: انتشارات دارالعلم.
41
مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1410 ق). المقنعة، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
42
منتظری، حسینعلی (1409 ق). دراسات فی ولایة الفقیه وفقه الدولة الإسلامیة، جلد 4، چ دوم، قم: دارالفکر.
43
نجفی، محمد حسین (1368). جواهر الکلام، جلد 16 و 23، چ نهم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
44
همدانی، آقا رضابن محمد هادی (1416 ق). مصباح الفقیه، جلد 14، قم: مؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث.
45
یزدی، محمد کاظم طباطبایی (1421 ق). حاشیة المکاسب، جلد 1، چ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
46
ORIGINAL_ARTICLE
درنگی در روایی «حبس انفرادی»
یکی از موضوعات قابلتأمل در نظام حقوق کیفری ایران، مجازات حبس انفرادی است که قانونگذار عرفی گاه با همین تعبیر و گاهی با تعابیری مشابه آن را در خصوص پارهای از جرایم به رسمیت شناخته است. سازگاری یا عدم سازگاری این مجازات سالب آزادی، با مبانی شرعی و حقوقی، سؤال چالشبرانگیزی محسوب میشود که در مقالۀ حاضر درصدد یافتن پاسخ قانعکنندهای برای آنیم. اگرچه هیچیک از فقیهان امامیه و حقوقدانان مسلمان صراحتاً به مشروعیت حبس انفرادی قائل نشدهاند، با بررسی قانونها و مقررات حاکم بر کشور میتوان دریافت که قانونگذار ایران بهمنظور اثبات مشروعیت این قسم از حبس، به مستنداتی چون «عمومیت ادلۀ مشروعیت حبس» و همچنین «فلسفۀ حبس انفرادی برای متهمان و محکومان» تمسک کرده است. یافتهها حاکی از آن است که با در نظر گرفتن تفاوتهای شایان توجه حبس عمومی با انفرادی باید اذعان کرد که با واکاوی در مبانی و ادلۀ این حکم، نهتنها از عمومیت ادلۀ مشروعیت حبس نمیتوان مشروعیت حبس انفرادی را اثبات کرد، بلکه با استناد به «ممنوعیت شکنجه» و تعارض مشروعیت حبس انفرادی با اصولی چون «اصل کرامت انسانی»، «اصل برائت کیفری»، «فلسفۀ مجازات زندان» و «قاعدۀ ضمانآور بودن اتلاف بالتسبیب» میتوان عدم مشروعیت حبس انفرادی را اثبات کرد و بالتبع در سیاست تقنینی، در راستای کیفرزدایی آن گام برداشت.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67654_b4de509ab0694f7cca2df6f4c2f70f1e.pdf
2018-06-22
429
452
10.22059/jorr.2018.254369.1008010
حبس انفرادی
زندان
زندان تکنفره
سلول انفرادی
شکنجه
حمید
مسجدسرایی
h_masjedsaraie@semnan.ac.ir
1
دانشیار، رشتۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدحسن
نجاری
m.hassan.najjari@semnan.ac.ir
2
دانشجوی دکتری، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
AUTHOR
- قرآن کریم.
1
آخوندی، محمود (1374). آیین دادرسی کیفری، چ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
2
آنسل، مارک (1375). دفاع اجتماعی، ترجمۀ محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، چ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
3
ابنادرید، محمدبن حسن (1988). جمهرة اللغة، بیروت: دارالعلم للملائین.
4
ابنحزم، ابومحمد علیبن احمدبن سعید (بیتا). المحلی، به تحقیق احمد محمد شاکر، بیروت: دارالفکر.
5
ابنفارس، احمد (1404 ق). معجم مقاییس اللغة، به تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
6
ابنکثیر، عمادالدین ابوالفداء (1402 ق). البدایة و النهایة، بیروت: مکتبة المعارف.
7
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414 ق). لسان العرب، چ سوم، بیروت: دار صادر.
8
ابویوسف، یعقوببن ابراهیم (1352 ق). موسوعة الخراج، بیروت: دارالمعرفة.
9
اردبیلی، محمد علی (1383). حقوق بینالمللی کیفری (مجموعه مقالات). تهران: گنج دانش.
10
ـــــــــــــــــــ (1389). حقوق جزای عمومی، چ بیست و پنجم، تهران: میزان.
11
ازهری، محمدبن احمد (1421 ق). تهذیب اللغة، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
12
اسماعیلبن عباد (1414 ق). المحیط فی اللغة، به تحقیق محمد حسن آلیاسین، بیروت: عالم الکتب.
13
احمدی موحد، اصغر (1383). اجرای احکام کیفری، تهران: میزان.
14
امام خمینی (بیتا الف). تحریر الوسیلة، قم: دارالعلم.
15
ــــــــــــ (بیتا ب). صحیفۀ نور، قم: دارالعلم.
16
بولک، برنارد (1385). کیفرشناسی، ترجمۀ علی حسین نجفی ابرندآبادی، چ چهارم، تهران: مجد.
17
بیرانوند، رضا و کوشا، جعفر و هاشمی، حمید و رنجبر، بهرام (1389). وظایف پلیس شهروندمدار در رعایت حقوق شهروندی متهمان، فصلنامۀ دانش انتظامی، شمارۀ 48: 203 - 244.
18
پیکا، ژرژ (1389). جرمشناسی، ترجمۀ علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران: میزان.
19
ثقفی، ابواسحاق ابراهیمبن محمد (بیتا). الغارات، تهران: انجمن آثار ملی.
20
تمیمی مغربی، نعمانبن محمدبن منصور (1385 ق). دعائم الاسلام، چ دوم، قم: آلالبیت (ع).
21
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
22
جوادی آملی، عبدالله (1388 ق). صورت و سیرت انسان در قرآن، قم: اسراء.
23
جوهری، اسماعیلبن حماد (1376 ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملائین.
24
خوانساری، سید احمد (1405 ق). جامع المدارک فی شرح المنافع، چ سوم، قم: اسماعیلیان.
25
خویی، ابوالقاسم (1422 ق). مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسۀ احیاء آثار امام خویی (ره).
26
ــــــــــــــــــــ (1407 ق). مصباح الفقاهه، قم: دارالهادی.
27
دانش، تاج زمان (1372). حقوق زندانیان و علم زندانها، تهران: دانشگاه تهران.
28
دهخدا، علی اکبر (1373). لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران.
29
رحیمینژاد، اسماعیل (1390). نگرش اسلامی به کرامت انسانی، مجلۀ معرفت حقوقی، شمارۀ 2: 113 - 126.
30
رهبر، مهدی؛ سعادت، صالح (1388). بررسی قاعدۀ تسبیب با رویکردی به آرای امام خمینی (ره)، پژوهشنامۀ متین، شمارۀ 45: 79 - 102.
31
ساکت، محمد حسین (1365). نهاد دادرسی در اسلام، تهران: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
32
ساولانی، اسماعیل (1393). حقوق جزای عمومی، چ چهارم، تهران: دادآفرین.
33
سپهری، محمد (1373). زندان از دیدگاه اسلام، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
34
سید شریف رضی، محمدبن حسین (1414 ق). نهج البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، قم: هجرت.
35
شاملو احمدی، محمد حسین (1383). دادسرا و تحقیقات مقدماتی، تهران: دادیار.
36
شمس، علی (1386). پژوهشی دربارۀ زندانبانی اسلامی، تهران: راه تربیت.
37
شمس ناتری، محمد ابراهیم (1381). اصل برائت و موارد عدول از آن در حقوق کیفری، مجلۀ مجتمع آموزش عالی قم، شمارۀ 14: 65 - 88.
38
ـــــــــــــــــــــــــــ (1378). بررسی تطبیق مجازات اعدام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
39
شهید اول (1414 ق). الدروس الشرعیة فی فقه الامامیّة، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
40
ــــــــــ (بیتا). القواعد و الفوائد، به تصحیح سید عبدالهادی حکیم، قم: کتابفروشی مفید.
41
شهید ثانی (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، المحشّی کلانتر، قم: کتابفروشی داوری.
42
ــــــــــ (1413 ق). مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
43
شیخ حر عاملی (1409 ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
44
شیخ طوسی (1400 ق الف). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالکتب العربی.
45
ــــــــــــ (1407 ق). تهذیب الاحکام، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
46
ــــــــــــ (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیّة، به تصحیح سید محمد کشفی، چ سوم، تهران: المکتبة المرتضویّة لاحیاء الآثار الجعفریّة.
47
ــــــــــــ (1400ق ب). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت: دارلکتاب العربی.
48
صاحب جواهر (1398 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم: دارالکتب الاسلامیة.
49
صالحی، ابوالفضل؛ بهروزی، داود (1392). حبس انفرادی؛ مجازات یا سوء رفتار، مجلۀ اصلاح و تربیت، سال 11، شمارۀ 137: 17 - 20.
50
صلاحی، جاوید (1354). کیفرشناسی، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه ملی.
51
طبسی، نجمالدین (1382). حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ترجمۀ سید محمد علی احمدی ابهری و بوذر دیلمی معزی و سید هادی رمضانی، قم: بوستان کتاب.
52
طریحی، فخرالدینبن محمد (1375). مجمع البحرین، چ سوم، تهران: مرتضوی.
53
عبدالعزیزبن اسحاق (بیتا). مسند زید، بیروت: دارالکتب العلمیة.
54
علیخانی، علی اکبر (1377). کرامت انسانی در سیرۀ سیاسی امام علی (ع)، مجلۀ فرهنگ، شمارۀ 27 و 28: 215 - 228.
55
علامه حلی (1420 ق). تحریر الاحکام الشریعة علی مذهب الامامیة، به تصحیح ابراهیم بهادری، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
56
ــــــــــ (1413ق الف). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
57
ــــــــــ (1413ق ب). مختلف الشیعة فی الاحکام الشریعة، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
58
فاضل هندی (1391 ق). کشف اللثام، تهران: فراهانی.
59
فخرالمحققین (1387 ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: اسماعیلیان.
60
فراهیدی، خلیلبن احمد (1409 ق). کتاب العین، چ چهارم، قم: هجرت.
61
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (1405 ق). القاموس فی المحیط، قاهره: المؤسسة الحلبی.
62
قاضی ابنبراج (1407 ق). مهذّب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
63
کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
64
گلدوزیان، ایرج (1384). بایستههای حقوق جزای عمومی، چ دوازدهم، تهران: میزان.
65
گودرزی بروجردی، محمد رضا و مقدادی، لیلا (1383). تاریخ تحولات زندان، تهران: میزان.
66
ماوردی، ابوالحسن (بیتا). احکام السلطانیة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
67
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحارالانوار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
68
محقق ثانی (1408 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: آلالبیت (ع).
69
محقق داماد، سید مصطفی (1383). قواعد فقه (بخش مدنی)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
70
محقق حلی (1408 ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، به تصحیح عبدالحسین محمد علی بقال، چ دوم، قم: اسماعیلیان.
71
ـــــــــــ (1418 ق). مختصر النافع فی فقه الامامیة، چ ششم، قم: مؤسسةالمطبوعات الدینیة.
72
مطهری، مرتضی (1383). مجموعه آثار شهید مطهری (ره)، چ چهارم، قم: صدرا.
73
مطهریزاده، یاسین (1392). اثرات مثبت و منفی زندان بر محکومین به مجازات حبس در استان کهگیلویه و بویراحمد، استاد راهنما: ناصر قاسمی، پایاننامۀ مقطع کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
74
معین، محمد (1360). فرهنگ فارسی، چ چهارم، تهران: امیرکبیر.
75
مکارم شیرازی، ناصر (1385). اخلاق در قرآن، قم: مدرسۀ امام علیبن ابیطالب (ع).
76
منتظری، حسینعلی (1409 ق). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، چ سوم، قم: نشر تفکّر.
77
ـــــــــــــــــــ (1371). مبانی فقهی و حکومت اسلامی (دراسات فی ولایة الفقیه و فقه دولة الاسلامیة)، ترجمۀ ابوالفضل شاکری، تهران: تفکر.
78
نوربهاء، رضا (1386). شکنجه در کنوانسیون 1984سازمان ملل متحد، مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 148 و 149: 189 - 214.
79
وائلی، احمد (1375). احکام زندان در اسلام، ترجمه محمد حسن بکائی، چ چهارم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
80
وکیل، امیر ساعد و عسکری، پوریا (1387). قانون اساسی در نظم حقوقی کنونی، چ دوم، تهران: مجد.
81
ولیدی، محمد صالح (1374). حقوق جزای عمومی، چ سوم، تهران: دفتر نشر راد.
82
قانون اساسی.
83
قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ه.. ش (ق.م.ا).
84
قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1394 ه..ش (ق.آ.د.ک).
85
قانون برنامۀ چهارم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1383 ه.ش.
86
قانون جرم سیاسی مصوب 1395ه.ش.
87
قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 1383 ه.ش.
88
آییننامۀ اجرایی سازمان امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1384 ه. ش.
89
آییننامۀ اجرایی بازداشتگاههای موقت مصوب 1385 ه.ش.
90
آییننامۀ اجرای نحوۀ ادارۀ بازداشتگاههای امنیتی مصوب 1385 ه.ش.
91
آییننامۀ اجرایی نحوۀ ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاههای انتظامی مصوب 1381 ه.ش.
92
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مرجع در تکفیر معین
پس از بیان معیارهای کلی در اسباب کفر و شناخت کافر توسط فقیه، نوبت به تعیین مصادیق آن در خارج برای اجرای احکام آن میرسد. تعیین مرجع در تکفیر معین و تشخیص کفر بهنوبۀ خود از مباحث مهم در رابطه با موضوع تکفیر محسوب میشود. در خصوص این مسئله بحث چندانی در منابع فقهی دیده نمیشود، با اینحال میتوان فرضیات مذکور برای تعیین یک مرجع معین را بهطور کلی در چهار فرضیۀ عرف عام، عرف خاص، فقیه و حاکم شرع محتمل دانست. این مقاله به تشریح و نقد نظریات و فرضیات ممکن در این زمینه اختصاص دارد. دستاورد این پژوهش پس از بررسی جوانب مختلف مسئله، آن است که تعیین کردن تنها یک مرجع برای تکفیر معین با ابعاد مختلف و شکلهای گوناگون موضوع کفر سازگاری ندارد. از اینرو باید در اینجا با توجه به نوع مورد، قائل به تلفیقی از ارجاع به دادگاه اسلامی، عرف خاص و عرف عام شد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67655_7004ecd92f457c8cc7e61281fbb4f94c.pdf
2018-06-22
453
474
10.22059/jorr.2018.226288.1007591
تکفیر
حاکم شرع
عرف خاص
عرف عام
فقیه
کفر
محمدعلی
راغبی
ma-raghebi@qom.ac.ir
1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
AUTHOR
محمود
محامد
mmahamed@gmail.com
2
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
AUTHOR
محمدجواد
محمدی
mjmohammadi62@gmail.com
3
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
2. ابن عباد، صاحب (1404 ق). المحیط فی اللغۀ، بیروت: عالم الکتاب.
2
3. ابن فارس، احمد (1404 ق). معجم مقاییس اللغۀ، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
3
4. اردبیلی ، احمدبن محمد (1403 ق). مجمع الفائدۀ و البرهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
4
5. استرآبادی، ملامحمد امین (1426 ق). الفوائد المدنیۀ و الشواهد المکیۀ، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
5
6. امامی، سید حسن (بیتا). حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه.
6
7. تویجری، محمد (1430 ق). موسوعۀ الفقه الاسلامی، بیجا: بیت الافکار الدولیۀ.
7
8. تفتازانی، سعدالدین (1409 ق). شرح المقاصد فی علم الکلام، قم: نشر الشریف الرضی.
8
9 جمعی از نویسندگان (1389). فرهنگنامۀ اصول فقه، قم: پژوهشگاه علوم و اندیشۀ اسلامی.
9
10. جوهری، اسماعیل بن حماد (1410 ق). صحاح اللغۀ، بیروت: دارالعلم للملایین.
10
11. حکیم، محمد تقی (1418 ق). الاصول العامه فی الفقه المقارن، چ دوم، قم: مجمع جهانی اهل بیت (ع).
11
12. حلبی، ابن زهره حمزۀبن علی(1417 ق). غنیۀ النزوع، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
12
13. حلی، ابن ادریس (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
13
14. حلی (محقق حلی)، جعفربن حسن (1408 ق). شرائع الاسلام، چ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
14
15. ـــــــــــــــــــ (1412 ق). نکت النهایۀ، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
15
16. حلی، حسن بن یوسف (1420 ق). تحریر الاحکام الشرعیه، قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).
16
17. ـــــــــــــــــــــــ (1407 ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
17
18. حلی، یحیی بن سعید (1405 ق). الجامع للشرائع، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء علیه السلام العلمیۀ.
18
19. حلی (فخرالمحققین)، محمدبن حسن بن یوسف (1387). ایضاح الفوائد فی حل شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
19
20. خرازی، محسن (1412 ق). عمدۀ الاصول، قم: مؤسسۀ در راه حق.
20
21. خلخالی، سید محمد مهدی (1422 ق). حاکمیت در اسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
21
22. خوجه، لطف الله (بیتا). حد الکفر و التکفیر، بیجا، بینا.
22
23. راغب اصفهانی. حسین بن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
23
24. رشتی، میرزا حبیب الله (1401 ق). کتاب القضاء، قم: دارالقرآن الکریم.
24
25. سبحانی، جعفر (1383). اصول الفقه المقارن فی ما لا نص فیه، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
25
26. ـــــــــــ (1383). رسائل اصولیۀ، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
26
27. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413 ق). مهذب الاحکام، چ چهارم، قم: مؤسسۀ المنار.
27
28. سیاح، احمد (1338). فرهنگ جامع نوین، تهران: کتابفروشی اسلام.
28
29. شبیری زنجانی، سید موسی (1419 ق). کتاب نکاح، قم: مؤسسۀ رأی پرداز.
29
30. طباطبایی قمی، سید تقی (1426 ق). مبانی منهاج الصالحین، قم: منشورات قلم الشرق.
30
31. طوسی، محمدبن حسن (1407 ق). تهذیب الاحکام، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ.
31
32. ـــــــــــــــــ (1400 ق). النهایۀ فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
32
33. عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی (1380). الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ، چ هفتم، قم: انتشارات اسماعیلیان.
33
34. ــــــــــــــــ (1414 ق). حاشیۀ الارشاد، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
34
35. ـــــــــــــــــــ (1412 ق). الروضۀ البهیۀ (المحشی سلطان العلماء)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
35
36. عکبری، شیخ مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1413 ق). المقنعۀ، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
36
37. علم الهدی، سید مرتضی (1405 ق). رسائل الشریف المرتضی، چ دوم، قم: دارالقرآن الکریم.
37
38. ــــــــــــــــــ (1411 ق). الذخیرۀ فی علم الکلام، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
38
39. علیزاده موسوی، سید مهدی (1393). ایمان و کفر، قم: دارالاعلام لمدرسۀ اهل البیت (ع).
39
40. علی عبدالله، ناصر (1377). المعجم البسیط، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
40
41. عمیدی. سید عمیدالدین (1416 ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، دفتر انتشارات اسلامی.
41
42. غروی، علی (1421 ق). ایضاح الغوامض فی تقسیم الفرائض، چ دوم، قم: بنیاد فرهنگ اسلامی.
42
43. فاضل لنکرانی، محمد (1420 ق). تفصیل الشریعۀ فی شرح تحریر الوسیله (القضاء و الشهادات)، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار (ع).
43
44. ــــــــــــــــ (1425 ق). جامع المسائل، قم: انتشارات امیر قلم.
44
45. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409 ق). العین، چ دوم، قم: نشر هجرت.
45
46. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (1426 ق). القاموس المحیط، چ هشتم، بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ.
46
47. فیض کاشانی، محمد محسن (1426 ق). النخبۀ فی الحکمۀ العملیۀ و الاحکام الشرعیۀ، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
47
48. کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1422 ق). انوار الفقاهۀ، کتاب المیراث، نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
48
49. کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ.
49
50. گلباغی، سید عبدالجبار (1387). درآمدی بر عرف، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
50
51. مشکینی، علی (1418 ق). الفقه المأثور، چ دوم، قم: الهادی.
51
52. مصری، محمدبن مکرم بن منظور (1414 ق). لسان العرب، چ سوم، بیروت: دارالفکر.
52
53. مکارم شیرازی، ناصر (1425 ق). انوار الفقاهۀ (کتاب النکاح)، قم: انتشارات مدرسۀ الامام امیر المؤمنین (ع).
53
54. ـــــــــــــــــ (1427 ق). دائرۀ المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی بن ابی طالب (ع).
54
55. منتظری، حسینعلی (بیتا). رساله اسفتائات، قم: بینا.
55
56. ـــــــــــــــ (بیتا). کتاب الخمس و الانفال، قم: بینا.
56
57. موسوی خمینی، روح الله (بیتا). تحریرالوسیله، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
57
58. ــــــــــــــــ (1410 ق). الرسائل، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
58
59. ــــــــــــــــ (بیتا). کتاب البیع، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
59
60. ــــــــــــــــ (1423 ق). ولایت فقیه، ترجمه و گردآوری گروه پژوهش مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چ دوازدهم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
60
61. موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1418 ق). موسوعۀ الامام الخویی، قم: مؤسسۀ إحیاء آثار الامام الخویی.
61
62. ــــــــــــ (1422 ق). مصباح الاصول، تقریر محمد سرور واعظ بهسودی، قم: مؤسسۀ إحیاء آثار الامام الخویی.
62
63. موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا (1412 ق). الدرّ المنضود فی احکام المنضود، تقریر علی کریمی جهرمی، قم: دارالقرآن الکریم.
63
64. نایینی، محمد حسین (1376). فوائد الاصول، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
64
65. نایینی. محمد حسین (1352). أجود التقریرات، تقریر سید ابوالقاسم موسوی خویی، قم: مطبعۀ العرفان.
65
66. نجاشی، احمدبن علی (1365). رجال النجاشی، ج ششم، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
66
67. نجفی عراقی، عبدالنبی (1380). المعالم الزلفی فی شرح العروۀ الوثقی، قم: المطبعۀ العملیۀ.
67
68. نجفی، محمد حسن (بیتا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چ هفتم، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
68
69. نراقی، احمد (1415). مستند الشیعۀ، قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).
69
70. واسطی بغدادی، غضائری، احمدبن حسین (1364). الرجال لإبن الغضائری، قم: دارالحدیث.
70
71. ولایی، عیسی (1387). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ج ششم، تهران: نشر نی.
71
72. یزدی، سید محمد کاظم(1415 ق). سؤال و جواب، تهران: مرکز نشر العلوم الاسلامی.
72
مقالات
73
73. حسینی خامنهای، سید علی(1417 ق). بحث حول الصابئۀ، مجلۀ فقه اهل البیت علیهم السلام، شمارۀ 4،: 6 - 36.
74
74. علیدوست، ابوالقاسم (1383). مرجعیت عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق، فصلنامۀ فقه و حقوق، شمارۀ 17: 11 - 33.
75
پایگاه اینترنتی
76
75. سایت شبکۀ اجتهاد: ijtehadnet.ir . سخنرانی آیت الله جعفر سبحانی در چهارمین نشست «تقریب یا تکفیر» مرداد 1393، تاریخ مراجعه 14/8/1395.
77
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل قلمروشناختی از «فقه مطلوب» در اندیشۀ شیعه (با رویکرد قلمرو موضوعی)
گسترۀ قلمرو فقه، از جملۀ مقولاتی است که در دینپژوهی و کارکردهای آن نقشی اساسی دارد. با تحلیل و تجزیۀ برنامهها و قانونهای موجود در تعاملات چهارگانۀ بشری (تعامل با خود، خدا، خلق و طبیعت) میتوان سه حیث 1. موضوعی، 2. حکمی؛ 3. روشی یا برنامهای را در آنها ملاحظه کرد، سه حیثی که در ظرفیت «فقه مطلوب» نیز جریان دارد. قلمرو موضوعی فقه مطلوب، هر عنوان و پدیدهای است که به حکم شرعیِ تعامل و مواجهه میپردازد. به این معنا که اگر در تعامل با هر عنوان و پدیدهای نیازمند حکم شرعی باشیم، آن عنوان و پدیده در قلمرو موضوعی فقه قرار میگیرد. بر همین اساس، قلمرو حکمیِ فقه مطلوب نیز در هم تنیده با قلمرو موضوعی فقه مطلوب است. یعنی هر آنچه در قلمرو موضوعی فقه مطلوب باشد، حکمی نیز بر آن مترتب است. در غیر اینصورت وجهی برای صدور حکم برای عناوین و پدیدههای خارج از قلمرو موضوعی فقه وجود ندارد. در تحلیل و تحکیم موضوع قلمرو شناختی فقه مطلوب، بازخوانی ظرفیتهای کمنظیر فقه شیعه مانند سه اصل تفریعورزی، منطقةالفراغ و اباحه و عقلانیت حجیت بخش، شاید نقش راهبردی داشته باشد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67656_bd19cdcd276e13b130c7b1be7e504f5d.pdf
2018-06-22
475
492
10.22059/jorr.2018.234820.1007700
فقه شیعه
فقه مطلوب
قلمرو حکمی
قلمرو فقه
قلمرو موضوعی
حامد
پوررستمی
purrostami@ut.ac.ir
1
استادیار گروه شیعهشناسی، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ابنفارس، احمد (1422 ق). معجم مقاییس اللغة، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
1
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1405 ق). لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
2
ابیعبدالله محمدبن مکی العاملی الشهید الاول (بیتا). قواعد و الفوائد فی الفقه و الاصول و العربیه، تحقیق عبدالهادی الحکیم، قم: نشر مفید.
3
مرکز تحقیقات اسلامی (1379). آشنایی با ابواب فقه، تهیه کننده و ناشر: نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
4
جوادی آملی، عبدالله (1387). شریعت در آیینه معرفت، قم: بنیاد اسراء.
5
تهانوی، محمد علی (1996). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
6
جناتی شاهرودی، محمد ابراهیم (1374). ادوار فقه و کیفیت بیان آن، تهران: کیهان.
7
حر عاملی، محمدبن حسن (1412 ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آلالبیت (ع).
8
حسنبن زینالدین (بیتا). معالم الدین فی الاصول، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
9
حقیقت، سید صادق (1386). ظرفیتسنجی مفاهیم سیاسی مدرن، فصلنامۀ علوم سیاسی، شمارۀ 38.
10
ـــــــــــــــ (1394). فقه سیاسی و دموکراسی، فصلنامۀ اندیشۀ سیاسی در اسلام، شمارۀ 4.
11
خامنهای، سیدعلی (1364). بیانات در دیدار روحانیت زنجان در شهرستان زنجان.
12
_________ (1373). بیانات در آغاز جلسه درس خارج فقه.
13
خمینی، روحالله (1364). صحیفۀ نور، تهران: وزارت ارشاد.
14
ـــــــــــ (بیتا). ولایت فقیه، قم: انتشارات آزادی.
15
دهخدا، علی اکبر (1345). لغتنامۀ دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
16
راغب اصفهانی، حسین (1426 ق). مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، بیجا: طلیعة النور.
17
سروش، عبدالکریم (1372). فربهتر از ایدئولوژی، تهران: صراط.
18
ــــــــــــــ 1382). بازتاب اندیشه (مصاحبه)، شمارۀ 46.
19
ــــــــــــــ (1382). بازتاب اندیشه (مصاحبه)، شمارۀ 46.
20
ـــــــــــــ (1378). فقه در ترازو؛ طرح چند پرسش از محضر حضرت آیتالله منتظری، تهران، کیان، شمارۀ 46.
21
سعیدی، محمد (بیتا). تأملی پیرامون فقه و کمال آن، کیهان فرهنگی، سـال ششم، شمارۀ 1.
22
سیوری حلی، فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله (1403 ق). نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الإمامیة، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی.
23
شبستری، محمد مجتهد (1379). نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهران: طرح نو.
24
صدر، محمد باقر (بیتا). الفتاوی الواضحه وفقاً لمذهب اهل البیت علیهم السلام، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
25
ــــــــــــــ (1420 ق). دروس فی علم الاصول، حلقة الاولی، قم: دارالثقلین.
26
صدوق، محمدبن علی (بیتا). من لایحضره الفقیه، جلد 1، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
27
طریحی، فخرالدین (1408 ق). مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد الحسینی، بیجا: نشر الثقافة الاسلامیة.
28
طوسی، محمدبن حسن (1365). تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
29
فارابی، ابونصر محمد (1931). احصاء العلوم، مقدمۀ عثمان محمد امین، مصر: مطبعة السعادة.
30
کلینی، محمدبن یعقوب (1405 ق). الکافی، جلد 1،تصحیح علی اکبر غفاری، بیروت: دارالاضواء.
31
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحار الانوار، بیروت: موسسة الوفاء.
32
مشکانی سبزواری، عباسعلی(1390). درآمدی بر فقه حکومتی از دیدگاه مقام معظم رهبری، فصلنامۀ علمی - پژوهشی حکومت اسلامی، شمارۀ 60.
33
مصباح یزدی، محمد تقی (1391). کاوشی در مفهوم و مؤلفههای فقه حکومتی، سخنرانی در اولین همایش فقه حکومتی.
34
مطهری، مرتضی (1377). آشنایی با علوم اسلامی (بخش اصول فقه)، تهران: صدرا.
35
ــــــــــــ (1375). ختم نبوت، تهران: صدرا.
36
ـــــــــــ (1376). اسلام و مقتضیات زمان، جلد 1، تهران: انتشارات صدرا.
37
مکارم شیرازی، ناصر (1427 ق). دائرةالمعارف فقه مقارن، قم: مدرسۀ امام علیبن ابیطالب (ع).
38
مهریزی، مهدی (1375). درآمدی بر قلمرو فقه، فصلنامۀ نقد و نظر، شمارۀ 6.
39
سایتها
40
ـ میرباقری، سید محمد مهدی، رویکرد «فقه نظامساز در فقه حکومتی»، درس خارج مبانی فقه حکومتی، پایگاه اطلاعرسانی فرهنگستان علوم اسلامی، بهمن 1391
41
ـ مددی، سید احمد، شرح مکاسب محرمه، سال 1389، تقریرات درس خارج فقه، تدوین: کاظم دلیری، http://www.ostadmadadi.ir/
42
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در «جامعیت تشریعی قرآن کریم و راهکارهای تبیین آن»
از مباحث مهم مطرح در مورد قرآن کریم، موضوع جامعیت این کتاب الهی نسبت به احکام شرعی موردنیاز بشر تا قیامت است که مفسران و فقیهان اسلامی نظریات مختلفی را در ارتباط با این موضوع مطرح کردهاند. برخی در این زمینه افراط کردهاند و قرآن را جامع همۀ احکام موردنیاز انسانها اعم از احکام کلی و جزیی دانستهاند که با وجود آن به سنت معصومان (ع) نیازی نیست و برخی نیز راه تفریط رفتهاند و شبهۀ تشریعی نبودن قرآن را مطرح کردهاند و عدهای از جامعیت تشریعی قرآن کریم بهتنهایی سخن گفتهاند و برخی نیز قرآن کریم را همراه با سنت یا دو منبع یادشده را با اجماع و قیاس، جامع همۀ احکام شرعی دانستهاند. در این پژوهش ضمن اشاره به دیدگاههای مختلف مطرح در این زمینه و نقد آنها، دیدگاه صحیح، یعنی جامعیت تشریعی مستقل قرآن همراه با ادلۀ آن بیان و در پی آن راهکارهای جامعیت یادشده بهطور عملی تبیین شده است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67657_48daaeca24ee840ee72fdf1d0babd034.pdf
2018-06-22
493
523
10.22059/jorr.2018.221789.1007524
احکام شرعی
تشریع
جامعیت
سنت
قرآن کریم
سید جعفر
صادقی فدکی
sadeghi.fadak@gmail.com
1
استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
تهرانی، آقابزرگ (1401 ق). توضیح الرشاد فی تاریخ حصر الاجتهاد، تحقیق محمد علی الانصاری، قم، بینا.
1
ابوزهره، محمد (بیتا). تاریخ المذاهب الاسلامیة، قاهره: دارالفکر العربی.
2
زلمی، مصطفی ابراهیم (1404 ق). اسباب اختلاف الفقهاء، بغداد، بینا.
3
ایازی، محمد علی (1380). فقهپژوهی قرآنی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
4
کلینی، محمدبن یعقوب (1363). الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، چ پنجم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
5
الهیبخش، خادم حسین (1421 ق). القرآنیون و شبهاتهم حول السنه ،الطائف: مکتبة الصدیق.
6
خویی، سید ابواالقاسم (1413 ق). معجم رجال الحدیث، چ پنجم، بیجا، بینا.
7
تفرشی، سید مصطفی (1418 ق). نقد الرجال، قم: مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث.
8
علامه حلی (1417 ق). خلاصة الاقوال، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
9
سیوطی، جلالالدین (بیتا). الاکلیل فی استنباط التنزیل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
10
زرکشی، محمدبن عبدالله (1376 ق). البرهان فی علوم القرآن، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیجا: دارالاحیاء الکتب العربیه.
11
موسوی، سید محمود (بیتا). الجمال الحسان فی احکام القرآن، بیجا، بینا.
12
شلتوت، محمود (بیتا). الاسلام عقیدة و شریعه، بیروت: دارالشروق.
13
خلاف، عبدالوهاب (1366 ق). علم اصول فقه، قاهره، بینا.
14
عزالاسلام، محمدبن حسین (1416 ق). منتهی المرام فی شرح آیات الاحکام، بیروت: دارالمناهل.
15
طنطاوی (1355 ق). الجواهر فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد سعدعلی، بیروت: دارالفکر.
16
سیوری، مقدادبن عبدالله (1384 ق). کنزالعرفان، تحقیق: محمد باقر شریفزاده، تهران: المکتبة الرضویه.
17
حر عاملی (1414 ق). وسائل الشیعه، تحقیق: مؤسسة آلالبیت، چ دوم، قم: مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث.
18
شیخ انصاری، مرتضی (1415 ق). کتاب المکاسب، تحقیق: لجنة التحقیق، قم: الموتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویه الثانیه لمیلاد الشیخ الانصاری.
19
بروجردی، سید حسین (1399 ق). جامع احادیث الشیعه، قم: مطبعة العلمیه.
20
مقدس اردبیلی (1412 ق). مجمع الفائده، تحقیق: آقا مجتبی عراقی، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
21
فخر رازی (1413 ق). التفسیر الکبیر، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
22
محقق اردبیلی (بیتا). زبدة البیان، تحقیق: محمد باقر بهبودی، تهران: المکتبة المرتضویه.
23
ابنقدامه، عبدالله (بیتا). المغنی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
24
عسگری، سید مرتضی (1415 ق). عقاید الاسلام من القرآن الکریم، بیجا: شرکة التوحید.
25
نوری، میرزا حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل، مؤسسة آلالبیت لاحیاء التراث.
26
شیخ طوسی (1420 ق). الخلاف، تحقیق: خراسانی، شهرستانی و مهدی نجف، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
27
نووی، محیالدین (بیتا). المجموع، بیروت: دارالفکر.
28
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحارالانوار، چ دوم، بیروت، مؤسسه الوفاء.
29
قمی، علیبن ابراهیم (1404 ق). تفسیر القمی، تحقیق: سید طیب موسوی الجزائری، چ سوم، قم، مؤسسۀ دارالکتب.
30
شیخ صدوق (1386 ق). علل الشرایع، تحقیق: محمد صادق بحرالعلوم، نجف: منشورات المکتبة الحیدریه.
31
طبرسی، فضلبن حسن (1415 ق). مجمع البیان، تحقیق: لجنة من العلماء، بیروت: مؤسسة اعلمی.
32
قرطبی، محمدبن احمد (1405 ق). الجامع لاحکام القرآن، تحقیق: ابواسحاق ابراهیم اطفیش، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
33
نجفی، محمد حسن (1369 ق). جواهر الکلام، تحقیق: محمود قوچانی، چ دوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
34
طیب حسینی، سید محمود (1388). چند معنایی در قرآن کریم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
35
کاظمی،جواد (بیتا). مسالک الافهام الی آیات الاحکام، تحقیق: محمد باقر شریفزاده، بیجا، بینا.
36
طباطبایی، محمد حسین (1393 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة اعلمی.
37
شیخ طوسی (1409 ق). التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد حبیب قصیر العاملی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
38
راغب اصفهانی (1404 ق). مفردات الفاظ القرآن، تهران: دفتر نشر کتاب.
39
شیخ طوسی (1365). تهذیب الاحکام، تحقیق: سید حسن موسوی، چ سوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
40
آلوسی، محمود (بیتا). روح المعانی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
41
شوکانی، محمد علی (بیتا). فتح القدیر، بیجا: عالم الکتب.
42
حسینی جرجانی، ابوالفتح (1362) تفسیر شاهی، تحقیق: ولیالله اشراقی، تهران: انتشارات نوین.
43
حسینی شیرازی، سید محمد (1424 ق). تقریب القرآن الی الاذهان، بیروت: دارالعلوم.
44
طنطاوی، سید محمد (بیتا). التفسیر الوسیط، قاهره: دارالمعارف.
45
جصاص (1415 ق). احکام القرآن، تحقیق: عبدالسلام محمد علی شاهین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
46
علامه حلی (1418 ق). مختلف الشیعه، چ دوم، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
47
محقق حلی (1403 ق). معارج الاصول، تحقیق: محمد حسین رضوی، قم: مطبعة سید الشهداء.
48
مغنیه، محمد جواد (1981). التفسیر الکاشف، چ سوم، بیروت: دارالعلم.
49
محقق بحرانی (بیتا). الحدائق الناضره، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
50
طریحی، فخرالدین (1362). مجمع البحرین، چ دوم، تهران: مرتضوی.
51
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
52
سیفی مازندرانی، علی اکبر (1425). مبانی الفقه الفعال، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
53
فتحالله، احمد (1415 ق). معجم الفاظ الفقه الجعفری، الدمام: بینا.
54
مقالات
55
. مکارم شیرازی، ناصر (1390). پیام آیتالله مکارم به همایش ملی فقه و مسائل مستحدثه»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی فقه و مسائل مستحدثه، دانشگاه پیام نور، ساری، مرکز انتشارات توسعۀ علوم: 4 تا 6.
56
صادقی فدکی، سید جعفر (1390). بررسی و نقد دیدگاههای چندمعنایی در آیات قرآن، فصلنامۀ علمی - پژوهشی اندیشۀ نوین دینی، سال 7، شمارۀ 24: 61 - 86.
57
معرفت، محمد هادی (1375). جامعیت قرآن نسبت به علوم و معارف الهی و بشری، نامۀ مفید، شمارۀ 6: 4 ـ 22.
58
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی اعتبار اصل صحت در ایقاعات
آنچه در این جستار بحث و بررسی خواهد شد، جریان اصل صحت در ایقاعات است. اصل صحت یکی از قواعدی است که در اکثر ابواب فقهی، اعم از معاملات و عبادات جاری میشود. اکثر فقیهان بر این نظرند که مبانی حجیت اصل صحت، مانند «اوفوا بالعقود» و «تجاره عن تراض» شامل ایقاعات هم هست. در مقابل، برخی از فقیهان نیز اشکالهایی بر اجرای اصل صحت در ایقاعات وارد کردهاند که پس از بررسی و نقد این ایرادها، به این نتیجه خواهیم رسید که اصل صحت در ایقاعات نیز جریان پیدا میکند. از اینرو، باید بر این نظر بود که مادۀ 223 قانون مدنی که مقرر میکند: «هر معامله که واقع شده باشد، محمول بر صحت است ...»، شامل ایقاعات نیز میشود. بر این اساس بعد از احراز عنوان عرفی ایقاع و شک در شرایط آن، با استناد به اصل صحت، میتوان به صحت آن ایقاع حکم کرد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_67658_ee324b3e34d2efd965ea138557b1bfe2.pdf
2018-06-22
525
554
10.22059/jorr.2018.231121.1007651
اصل
ایقاع
صحت
عقد
قاعده
مبانی اصل صحت
معامله
علیرضا
انتظاری نجفآبادی
entezari.uni@gmail.com
1
استادیار گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی نراق
LEAD_AUTHOR
روح الله
مرتضایی
mortazaei@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی نراق
AUTHOR
قرآن کریم
1
آشتیانی، محمد حسن (1429 ق). بحر الفوائد فی شرح الفرائد، جلد 8، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
2
آخوند خراسانی، محمد کاظم (1409 ق). کفایة الأصول، قم: مؤسسه آلبیت (ع).
3
آملی، میرزا هاشم (1395). مجمع الأفکار و مطرح الأنظار، جلد 4، قم: المطبعه العلمیه.
4
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414 ق). لسان العرب، جلد 3 و 8، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
5
احسایی، محمد (1410 ق). الأقطاب الفقهیة علی مذهب الإمامیة، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی (ره).
6
اراکی، محمد علی (1414 ق). الخیارات، قم: مؤسسۀ در راه حق.
7
اردبیلی، احمد (1403 ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، جلد 6، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
8
اصفهانی، حسین(1412 ق). مفردات الفاظ القرآن، لبنان - سوریه: دارالعلم - الدار الشامیة.
9
اصفهانی، محمد حسین (1418 ق). حاشیة کتاب المکاسب، جلد 1، قم: أنوار الهدی.
10
____________ (1409 ق). الإجارة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11
افتخاری، جواد (1382). کلیات عقود وتعهدات، تهران: نشر میزان.
12
امامی، حسن (1390). حقوق مدنی، جلد 1 و 2، تهران: انتشارات اسلامیه.
13
الامین، حسن(1422 ق). دائره المعارف الاسلامیه الشیعه، جلد 4، قم: دارالتعارف للمطبوعات.
14
انصاری، مرتضی (1428 ق). فرائد الأصول، جلد 3، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
15
_________ (1415 ق). کتاب المکاسب، جلد 3 و 6، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری (ره).
16
بستانی، فؤاد افرام (1375). فرهنگ ابجدی، تهران: بینا.
17
بجنوردی، حسن (1419 ق). القواعد الفقهیة، جلد 1، قم: نشر الهادی.
18
تبریزی، جواد (1425 ق). القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید، جلد 4، قم: دار الصدیقة الشهیدة (س).
19
________ (1416 ق). ارشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، جلد 4، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
20
________ (1387 ق). دروس فی مسائل علم الأصول، جلد 6، قم: دارالصدیقه الشهیده (س).
21
تبریزی، میرزا فتاح (1375). هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، جلد 3، تبریز: چاپخانۀ اطلاعات.
22
جرجانی، امیر ابو الفتح حسینی (1404 ق). تفسیر شاهی، جلد 2، تهران: نوید.
23
جعفری لنگروی، محمد جعفر (1343). دانشنامۀ حقوق، دائرةالمعارف قوانین و مقررات آیین دادرسی مدنی و ادلۀ اثبات دعوی و امور حسبی و ثبت املاک و اسناد و ثبت شرکتها و ثبت احوال، جلد 1،تهران: دانشگاه تهران.
24
_________________ (1389). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
25
جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، محمود (1426 ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)، جلد 1، قم: مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
26
حائری یزدی، عبدالکریم (1418 ق). دررالفوائد، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
27
حسن ابن شهید ثانی (1374). معالم الاصول، قم: دارالفکر.
28
حسنی، علیرضا (1383). فسخ نکاح در حقوق ایران، تهران: نشر فکرسازان.
29
حجت کوهکمری، محمدبن علی (1409 ق). کتاب البیع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
30
حکیم، محمد تقی (بیتا). الاصول العامه للفقه المقارن، بیروت: دار الاندلس الطباعه و النشر و التوزیع.
31
حلی،حسنبن یوسف (1388). تذکره الفقهاء، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
32
حلی، مقدادبن عبداللّه سیوری (1403 ق). نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الإمامیة، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی (ره).
33
خوانساری، محمد امامی (بیتا). الحاشیة الثانیة علی المکاسب، بینا.
34
خویی، ابوالقاسم (1417 ق). مصباح الأصول، جلد 2 و 3، قم: بینا.
35
_________(بیتا). مصباح الفقاهة (المکاسب)، جلد 2، 3 و 6، قم: بینا.
36
_________ (1417 ق). محاضرات فی أصول الفقه، جلد 1 و 5، قم: دارالهدی للمطبوعات.
37
_________ (1419 ق). دراسات فی علم الأصول، جلد 4، قم: مؤسسۀ دائرهالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)
38
دربندی، آقا بن عابد (بیتا). خزائن الأحکام، جلد 1، قم: بینا.
39
دمرچیلی، محمد و حاتمی، علی و قرایی، محسن (1383). قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، تهران: میثاق عدالت.
40
دهخدا، علی اکبر (1377). لغتنامۀ دهخدا، جلد 1 و 2، تهران: نشر دانشگاه تهران، دانشکدۀ ادبیات، سازمان لغتنامه، چاپ سیروس.
41
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1374). مفردات الفاظ قرآن، جلد 4، تهران: بینا.
42
سبحانی تبریزی، جعفر (1414 ق). المحصول فی علم الاُصول، جلد 4، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
43
_____________ (1424 ق). إرشاد العقول الی مباحث الأصول، جلد 4، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
44
.شبیری زنجانی، موسی (1419 ق). کتاب نکاح، جلد 9، قم: مؤسسۀ پژوهشی رایپرداز.
45
شهیدی، مهدی (1391). اصول قراردادها و تعهدات، تهران: انتشارات مجد.
46
شیرازی، عبدالله (1427 ق). عمدة الوسائل فی الحاشیة علی الرسائل، جلد 3، مشهد: مؤسسۀ امیر المؤمنین (ع).
47
شیرازی، صادق (1427 ق). بیان الأصول، جلد 8، قم: دارالانصار.
48
شیرازی، محمد (1422 ق). إیصال الطالب إلی المکاسب، جلد 13، تهران: منشورات اعلمی.
49
_________ (1413 ق). الفقه، القواعد الفقهیة، بیروت: مؤسسۀ امام رضا (ع).
50
صدر، محمد (1420 ق). ما وراء الفقه، جلد 3، بیروت: دارالأضواء للطباعة و النشر و التوزیع.
51
عاملی، حر، محمدبن حسن (1409 ق). وسائل الشیعة، جلد 16 ،18 و 21، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
52
عاملی، محمدبن مکی (شهید اول) (بیتا). القواعد و الفوائد، جلد 1، قم:کتابفروشی مفید.
53
عاملی، زینالدینبن علی (شهید ثانی) (1416 ق). تمهید القواعد الأصولیة و العربیة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
54
_______________________ (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، جلد 1 و 6، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
55
عاملی، کرکی، علیبن حسین (محقق ثانی) (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد 5، 10 و 12، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
56
عاملی، محمدبن علی (1411 ق). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام، جلد 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
57
عراقی، ضیاءالدین (1417 ق). نهایة الأفکار، جلد 4، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
58
علیآبادی، علی (1381). ایجاد و سقوط تعهدات ناشی از عقود در حقوق اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
59
عمید، حسن (1373). فرهنگ فارسی عمید، تهران: چاپخانۀ سپهر.
60
فشارکی، محمد باقربن محمد جعفر (1413 ق). الرسائل الفشارکیة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
61
فراهیدی، خلیلبن احمد (1410 ق) کتاب العین، جلد 7، قم: نشر هجرت.
62
فیومی، احمدبن محمد مقری (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، جلد 2، قم: دارالرضی.
63
قرشی، علی اکبر (1412 ق). قاموس قرآن، جلد 5، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
64
کاتوزیان، ناصر (1390). اعمال حقوقی، قرارداد - ایقاع، تهران: نشر میزان.
65
_________ (1375). دورۀ مقدماتی حقوق خانواده، تهران: انتشارات یلدا.
66
_________ (1390). حقوق مدنی، ایقاع، نظریۀ عمومی - ایقاع معین، تهران: نشر میزان.
67
_________(1388). قواعد عمومی قراردادها، جلد 1،تهران: شرکت سهامی انتشار.
68
_________(1387). کلیات حقوق (نظریۀ عمومی)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
69
کاشانی، حاج آقا رضا مدنی (1409 ق). تعلیقة شریفة علی بحث الخیارات و الشروط، قم: مکتبة آیتالله المدنی الکاشانی.
70
کاشفالغطاء، جعفربن خضر (1420 ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، جلد 1، قم: بینا.
71
کاظمی، فاضل، جوادبن سعد اسدی (بیتا). مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، جلد 3، بینا
72
گلپایگانی، محمد رضا (1410 ق). افاضة العوائد، جلد 2، قم: دارالقرآن الحکیم.
73
طباطبایی حکیم، محمد سعید (1428 ق). الکافی فی أصول الفقه، جلد 2، بیروت: دارالهلال.
74
__________________ (1414 ق). المحکم فی أصول الفقه، جلد 5، قم: مؤسسه المنار.
75
طباطبایی، محمد حسین (بیتا). حاشیة الکفایة، جلد 2، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
76
_______________ (بیتا). المیزان فی تفسیرالقرآن، جلد 4، قم: منشورات جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه قم
77
طریحی، فخرالدین (1416 ق). مجمع البحرین، جلد 3، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
78
مشکینی، علی (1416 ق). اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، قم: نشر الهادی.
79
________ (بیتا). مصطلحات الفقه، بینا.
80
مصطفوی، محمد کاظم (1421 ق). مائة قاعدة فقهیة ، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
81
مکارم شیرازی، ناصر (1411 ق). القواعد الفقهیة، جلد 1، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین (ع).
82
____________ (1424 ق). کتاب النکاح، جلد 4، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین (ع).
83
____________ (1374). تفسیر نمونه، جلد 2، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
84
ملکی اصفهانی، مجتبی (1379). فرهنگ اصطلاحات اصول، جلد 1، قم: عالمه.
85
محقق داماد، مصطفی (1383). قواعد فقه، جلد 1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
86
مدنی، جلالالدین (1383). حقوق مدنی اسباب تملک، تهران: انتشارات پایدار.
87
مراغی، میر عبدالفتاح (1417 ق). العناوین الفقهیة، جلد 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
88
منتظری نجفآبادی، حسینعلی (1409 ق). کتاب الزکاة، جلد 2، قم: مرکزجهانی مطالعات اسلامی.
89
موسوی خمینی، روحالله (1381). الاستصحاب، النص، تهران: بینا.
90
______________ (1421 ق). کتاب البیع، جلد 1 و 4، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
91
______________ (1410 ق). الرسائل، جلد 1، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
92
______________ (1415 ق). المکاسب المحرمة، جلد 1، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
93
______________ (1376). جواهر الاصول، جلد 4، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
94
میلانی، محمد هادی (1395). محاضرات فی فقه الإمامیة، مشهد: دانشگاه فردوسی.
95
____________ (1427 ق). تعلیقة علی معالم الأصول، جلد 6، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
96
نایینی، محمد حسین (1373). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، جلد 1، تهران: المکتبة المحمدیة.
97
_____________ (1376). فوائد الاُصول، جلد 4، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
98
نراقی، محمدبن احمد (1422 ق). مشارق الأحکام، قم: کنگرۀ نراقیین.
99
نراقی،احمدبن محمد مهدی (1417 ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
100
نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد 32، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
101
نجفی، کاشف الغطاء، محمد حسین (1359). تحریر المجلة، جلد 1، نجف: المکتبة المرتضویة.
102
نهرینی، فریدون (1385). ماهیت و آثار فسخ قرارداد در حقوق ایران، تهران: انتشارات گنج دانش.
103
همدانی، آقا رضابن محمد هادی (1420 ق). حاشیة کتاب المکاسب، قم: بینا.
104
یزدی، محمد کاظم (1421 ق). حاشیة المکاسب، جلد 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
105