ORIGINAL_ARTICLE
ضابطۀ ضمان راننده در رابطه با تلف و صدمات ناشی از تصادفات رانندگی
امروزه موضوع تصادفات و جرایم رانندگی و قتل و جرح ناشی از آن، جزو مباحث مهم محافل فقهی و حقوقی است که تعیین مسئول حادثه هم از جنبۀ جبران و هم نوع ضمان اهمیت دارد. در قانون مجازات با وجود اهمیت ارائۀ ملاک در تشخیص مسئول حادثه، این موضوع بهطور دقیق بررسی نشده و اغلب در دو مادۀ 504 و 505 پیگیری شده است؛ در مادۀ 504ق.م.ا. بیان قانونگذار در مواردی با اجمال همراه است و از جمله مشخص نیست که استثنای ذکرشده در آن صرفاً به عدم تقصیر برمیگردد یا حضور در محل غیرمجاز را هم شامل میشود و نوع قتل و جرح نیز تعیین نشده است. آری در مادۀ 532 ق.م.ا. جنایات عمدی در رانندگی پذیرفته شده اما مشخص نشده است که عمد در چه مواردی تحقق مییابد و مجازات آن چیست یا در مواد 714 - 719 قانون تعزیرات (مصوب 1375) تنها در مادۀ 714 به مجازات یک صورت قتل (قتل شبهعمد) اشاره شده است.
در این مقاله پس از ذکر مقدماتی بر اساس مبانی فقهی امکان تحقق جنایت خطای محض و عمد در برخی از تصادفات رانندگی اثبات شده و ابهامات موجود در مادۀ 504 قانون مجازات بررسی شده است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61371_dc0a9991a0ec6adee3f696c20ab12c79.pdf
2017-03-21
1
26
10.22059/jorr.2017.61371
تصادفات رانندگی
تقصیر
جنایات شبه عمد
مادۀ 504 ق.م.ا
عباس
کلانتری خلیلآباد
abkalantari@heari.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه آیتالله حائری میبد
AUTHOR
فاطمه
قدرتی
fatima.arta@yahoo.com
2
استادیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج
LEAD_AUTHOR
اعظم
مدیح
madihyazdi@gmail.com
3
دانشجوی دکتری رشتۀ فقه و حقوق جزا، دانشگاه آیتالله حائری میبد
AUTHOR
ابنبراج، عبدالعزیز (1410ق). المهذب، سلسله الینابیع الفقهیه، ج 24، بیروت: مؤسسة فقه الشیعه و الدار الاسلامیه.
1
ابنزهره، حمزةبن على حسینى (1417ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسۀ امام صادق علیه السلام.
2
احمدسراج، محمد (1414ق). ضمان العدوان فی الفقه الاسلامی، لبنان: مؤسسة مجد الجامعیة للدراسات.
3
افراسیابی، محمد اسماعیل (1376). حقوق جزای عمومی، چاپ دوم، تهران: انتشارات فردوسی.
4
بهرامی احمدی، حمید (1388). مسئولیت مدنی، ج 1، تهران: نشر میزان.
5
بورنو، محمد صدقی (1416ق). الوجیزفی إیضاح قواعدالفقه الکلیة، لبنان: چاپ چهارم، مؤسسة الرسالة.
6
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1386ش). مبسوط درترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
7
جوان، موسی (1366). مبانی حقوق جزای ایران، تهران: شرکت چاپ رنگین.
8
حر عاملی، محمد (1409ق). وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 29، بیروت: مؤسسه آلالبیت (علیهما السلام).
9
حسینی عاملی، سید محمد جواد (بیتا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد الأحکام، ج 5، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
10
ابوالصلاح حلبی، تقىالدین (1403ق). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانۀ عمومى امام امیرالمؤمنین علیهالسلام.
11
خمینی، سید روحالله (بیتا). تحریر الوسیلة، قم: ج 2، مؤسسة مطبوعات دارالعلم.
12
موذنزادگان، حسین (1375). قتل در حکم شبهعمد در قانون مجازات اسلامی، فصلنامۀ دیدگاههای حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، شمارۀ 3: 155 - 168.
13
سنهوری، احمد (1988م). الوسیط فی شرح القانون المدنی، ج 1، چاپ دوم، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
14
شهید ثانی، زینالدینبن علی (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج 10، چاپ اول، بینا، قم.
15
ــــــــــــــــــــــ. (1413ق). مسالکالافهام الی تنقیح شرایعالاسلام، ج 15، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
16
شیرازى، سید صادق حسینى (1425ق). التعلیقات على شرائعالإسلام، قم: ج 1، انتشارات استقلال.
17
صفایی، سید حسین (1382). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، اشخاص و اموال، تهران: نشر میزان.
18
صیمری، مفلح (1420ق). غایه المرام فی شرح شرایعالاسلام، ج 4، بیروت: دارالهادی.
19
طباطبایی، علی (1404ق). ریاض المسائل، ج 14 و 9، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
20
صدر، سید محمد (1420ق). ماوراء الفقه، ج 3، بیروت: دارالأضواء للطباعة و النشر و التوزیع.
21
علامه حلی، حسن (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال والحرام، ج 3، چاپ اول، قم: مؤسسة النشر الإسلامی؛ (1410ق). ج 25، سلسله الینابیع الفقهیه، بیروت: مؤسسة فقه الشیعه و الدار الاسلامیه.
22
ــــــــــــــــــــــ (1420ق). تحریر الاحکام الشرعیه، ج 5، چاپ اول، قم: مؤسسۀ امام الصادق (ع).
23
فاضل هندی اصفهانی، محمدبن حسن (1416ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
24
فخرالمحققین، محمدبن حسنبن یوسف حلی (1387). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، ج 4، شرح اشتهاردی، علیپناه، قم: مطبعه العلمیه.
25
کاتوزیان، ناصر (1362). حقوق مدنی (الزامهای خارج از قرارداد، ضمان قهری)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
26
ــــــــــــــــــــــ. (1369). حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، تهران: انتشارات بهنشر.
27
کاشفالغطاء، محمد حسین (بیتا). أصل الشیعة وأصولها، ج 1، قم: مؤسسة الامام علی(ع).
28
مرکز تحقیقات فقهی قوۀ قضاییه (1379).گنجینة آرای فقهی – قضایی، محیط اجرا، DOS، سؤال 11047.
29
محسنی، مرتضی (1375). دورۀ حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران: گنج دانش.
30
محقق اردبیلی (1416ق). مجمع الفائده و البرهان، ج 14، چاپ اول، قم: جامعۀ المدرسین.
31
محقق حلی، جعفر (1408ق). شرائعالاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 4، تهران: مؤسسۀ اسماعیلیان.
32
. نجفی، محمد حسین (1373). جواهر الکلام فی شرح شرایعالاسلام، ج 43، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیّة.
33
مازندرانى، محمد صالحبن احمدبن شمس سروى (1382ق). شرح الکافی، جلد 12، تهران: المکتبة الإسلامیة.
34
مراغی، عبدالفتاح (1417ق). العناوین الفقهیه، ج 2، تهران: مرکز النشر اسلامی (جامعه المدرسین حوزۀ علمیۀ قم).
35
مؤسسة دائرةمعارف الفقه الإسلامی (1423ق). موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب أهل البیت علیهمالسلام، چاپ اول، قم: نشر مؤسسة دائرة معارف الفقه الإسلامی.
36
وجدانى فخر، قدرتالله (1426ق). الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة، ج 8، فم: انتشارات سماء قلم.
37
ORIGINAL_ARTICLE
وجه تصحیح واجب نفسی و واجب غیری
از آنجا که در مبنای تعریف واجب نفسی و واجب غیری اختلاف نظر وجود دارد، اصولیان در صدد برآمدهاند تا تصویری را برای تصحیح واجب نفسی و واجب غیری ارائه دهند. مهمترین دیدگاههای مطرح در این زمینه عبارتند از: واجب غیری بهخاطر غیرواجب شده است؛ غرض از واجب غیری، رسیدن به واجب دیگری است؛ بر واجب غیری، عنوان حسن منطبق نیست؛ در واجب غیری، فعل، مراد بالذات نیست؛ ملاک، عالم اثبات و بیان شارع است نه عالم ثبوت؛ و اینکه به اعتبار وجوبی که به عمل تعلق پیدا میکند، میتوان به نفسی و غیری بودن پی برد. در این مقاله ضمن طرح و بررسی نظریات فوق، به نقد اشکالهای وارد بر هر نظریه پرداختهایم و در نهایت، دیدگاهی را اختیار کردهایم که بر اساس آن، واجب غیری را از باب وجوب مقدمه برای ذیالمقدمه واجب دانسته و واجب نفسی را واجبی میداند که برای واجب دیگری مقدمه نباشد. دیدگاه ادعایی نویسندگان، نه تنها اشکالهای وارد بر نظرهای سابق را ندارد، بلکه با عبارات مشهور هم سازگارتر بهنظر میرسد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61372_65718d260c4994011c650f2b99833bc0.pdf
2017-03-21
27
50
10.22059/jorr.2017.61372
مقدمۀ واجب
مکلف
واجب غیری
واجب نفسی
حمید
مسجدسرائی
h_masjedsaraie@semnan.ac.ir
1
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان، ایران
AUTHOR
حبیب
اجودانی
habib_ajodany@yahoo.com.sg
2
کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
1. اصفهانی، محمد حسین (1374هـ). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، قم: نشر سیدالشهداء.
2
2. اصفهانی نجفی، محمد تقی (1429هـ). هدایه المسترشدین، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
3
3. انصاری (شیخ)، مرتضیبن محمد امین (1383). مطارح الانظار، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
4
4. جواهری، محمد تقی (1428هـ). غایه المأمول من علم الاصول، تقریرات سید ابوالقاسم خویی، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
5
5. حائری اصفهانی، محمد حسین (1404هـ). الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه، قم: دارالاحیاء العلوم الاسلامیه.
6
6. حاج عاملی، محمد حسین (1424هـ). ارشاد العقول الی مباحث الاصول، تقریرات جعفر سبحانی، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
7
7. حسینی میلانی، علی (1428هـ). تحقیق الاصول، قم: نشر الحقائق.
8
8. حکیم، عبدالصاحب (1413هـ). منتقی الاصول، تقریرات سید محمد حسینی روحانی، قم: دفتر آیتالله سید محمد حسینی روحانی.
9
9. خراسانی (آخوند)، محمد کاظم (1409هـ). کفایه الاصول، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
10
10. خمینی، سید روحالله (1415هـ). مناهج الوصول الی علم الاصول. قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
11
11. خویی، سید ابوالقاسم (1352). أجود التقریرات، تقریرات محمد حسین نایینی، قم: مطبعه العرفان.
12
12. صافی اصفهانی، حسن (1417هـ). الهدایه فی الاصول، تقریرات سید ابوالقاسم خویی، قم: مؤسسۀ صاحبالامر(عج).
13
13. عبدالساتر، حسن (1417هـ). بحوث فی علم الاصول، تقریرات سید محمد باقر صدر، بیروت: انتشارات الدار الاسلامیه.
14
14.فیاض، محمد اسحاق (1417هـ). محاضرات فی أصول الفقه، تقریرات سید ابوالقاسم خویی، قم: دارالهادی للمطبوعات.
15
15. محمدی خراسانی، علی (1385). شرح کفایه الاصول. قم: انتشارات امام حسنبن علی.
16
16. مرتضوی لنگرودی، محمد حسن (1376). جواهر الاصول، تقریرات سید روحالله خمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
17
17. منتظری، حسینعلی (1415هـ). نهایه الاصول، تقریرات حسین بروجردی طباطبایی، تهران: نشر تفکر.
18
18. واعظ حسینی بهسودی، محمد سرور (1422هـ). مصباح الاصول، تقریرات سید ابوالقاسم خویی، قم: مکتبه الداوری.
19
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی ـ حقوقی جایگاه آبها در اموال عمومی
یکی از مصادیق اموال عمومی آبهاست که در حقوق جمهوری اسلامی ایران، اصل 45 قانون اساسی و مادۀ 1 قانون توزیع عادلانۀ آب مصوب 1361، آن را از مشترکات عمومی معرفی میکند و در اختیار حکومت اسلامی میداند تا طبق مصالح عامه از آن بهرهبرداری شود. با توجه به اینکه آبها جزیی از مباحات هستند و مباحات از طریق حیازت قابلیت تملک پیدا میکنند، این سؤال بهوجود میآید که آیا آبهای عمومی توسط اشخاص تملکشدنی است یا خیر؟ بر اساس قانون آب و نحوۀ ملی شدن آن در سال 1347 آبهای مباح بهصورت یکی از اموال عمومی درآمد که از طرف دولت اداره میشود. به عقیدۀ برخی از حقوقدانان با تصویب قانون ملی شدن آب در 27/4/1347 مواد 149 به بعد قانون مدنی منسوخ و مسئلۀ تملک آب منتفی شده است. اما برخی دیگر از صاحبنظران بر این عقیدهاند که قانون توزیع عادلانۀ آب ناسخ قانون مذکور نیست، ولی استفاده از آبها باید با اذن و مجوز وزارت نیرو باشد. در این مقاله دیدگاههای فقهی و حقوقی در این زمینه بررسی میشود و راهکارهایی نیز در راستای حل مشکلات قانونی آبهای عمومی ارائه خواهد شد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61373_f1f2fce1a09a093d729a1e84736e7383.pdf
2017-03-21
51
83
10.22059/jorr.2017.61373
آبها
اصل 45 قانون اساسی
اموال عمومی
حکومت اسلامی
قانون توزیع عادلانۀ آب
مشترکات عمومی
مسعود
معصومی
masoomi.masood@yahoo.com
1
دانشآموختۀ کارشناسی ارشد حقوق دادرسی اداری دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری تهران
LEAD_AUTHOR
اسدالله
لطفی
lotfidr@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین
AUTHOR
قرآن کریم
1
1. اصفهانی، سید ابوالحسن (1393هـ). وسیله النجاه (مع حواشی الگلپایگانی)،ج 3، چاپ اول، قم: چاپخانۀ مهر
2
2. المحقق الکرکی (محقق ثانی) (1410هـ). جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 7، چاپ اول، بیروت، مؤسسۀ آلبیت (ع).
3
3. امامی، حسن (1364). حقوق مدنی، ج یک، چاپ پنجم، تهران: انتشارات اسلامیه.
4
4. باریکلو، علیرضا (1388). اموال و حقوق مالی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
5
5. بروجردی، محمد (1388). بحث در موضوعات حقوقی در اموال، مجلۀ مجموعۀ حقوقی، شمارۀ 30، از 115 تا 139.
6
6. بشیری، عباس، شرهرجردی، سید حسن، براتی، علی اکبر (1392). نظام حاکم بر حقوق کاربردی آب، چاپ اول، تهران: انتشارات جاودانه.
7
7. بشیری، عباس، براتی، علی اکبر، پوررحیم، مریم (1390). انواع حریم، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
8
8. بغدادی مفید، محمدبن محمدبن نعمان عکیری (1413هـ). المقنعه، ج 1، چاپ اول، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
9
9. تبریزی، جوادبن علی (1426هـ). منهاج الصالحین، ج 2، چاپ اول، قم: مجمع الامام المهدی.
10
10. پیلوار، رحیم (1392). فلسفۀ حق مالکیت، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
11
11. سیستانی حسینی، سید علی (1417هـ). منهاج الصالحین، ج 2، چاپ پنجم، قم: انتشارات دفتر آیتالله سیستانی.
12
12. شمس، احمد (1392).نظام حقوقی اراضی ملیشده،تهران: نشر دادگستر.
13
13. شوشتری، محمد تقی (1306هـ). النجعه فی شرح اللمعه، ج 10، چاپ اول، قم: کتابفروشی صدوق.
14
14. زارعی، فاطمه، آبها، جزوۀ حقوق اموال عمومی و دولتی دکتر آقایی طوق، دانشگاه علوم قضایی، نیمسال دوم 1393 ـ 1394.
15
15. حر عاملی، محمدبن حسنبن علی (1403هـ). وسائلالشیعه، باب پنجم، ج 17، بیروت: کتاب احیاء موات
16
16. حلبی ابوالصلاح، تقیالدینبن نجمالدین (1403هـ). الکافی فی الفقه، ج 1، چاپ اول، اصفهان: کتابخانۀ عمومی امیرالمؤمنین.
17
17. حلی، ابنادریس، (1410هـ). السرائر الحاوی لتحریر فتاوی، ج 1، چاپ دوم، قم: انتشارات مؤسسة النشر الاسلامی التابعه الجماعته المدرسین بقم المشرفه.
18
18. حکیم طباطبایی، سید محسن (1410هـ). منهاج الصالحین (المحشی)، ج 2، چاپ اول، بیروت: دارالتعاریف للمطبوعات.
19
19. جعفری، عباس (1379). فرهنگ بزرگ گیتیشناسی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی.
20
20. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1385). ترمینولوژی حقوق، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات گنج دانش.
21
21. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1380). دانشنامۀ حقوقی، ج 3، تهران: انتشارات گنج دانش.
22
22. خمینی، روحالله (1385). تحریر الوسیله، ج 2، قم: انتشارات دارالقلم.
23
23. صفایی، سید حسین (1385). حقوق مدنی اشخاص و اموال، ج 1، چاپ پنجم، تهران: نشر میزان.
24
24. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1392). حقوق اداری، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات سمت.
25
25. طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن (1387هـ). المبسوط فی فقه الامیه، ج 3، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
26
26. فرهنگ فنی آبیاری و زهکشی، وزارت نیرو (1354)، تهران: چاپ موقت.
27
27. فخرالمحققین (ابنعلامه) (1387هـ). الفواید فی شرح اشکالات قواعد، چاپ اول، قم: المطبعه العمیه قم.
28
28. قانون راجع به قنوات، آب و برق، ج 1، وزارت نیرو، تهران، 1373.
29
29. قمی طباطبایی، سید تقی (1426هـ). مبانی منهاج الصالحین، ج 9، چاپ اول، قم: منشورات قلم الشرق.
30
30. عاملی (شهید ثانی)، زینالدینبن علی (1410هـ). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، احیاء التراث العربی، ج 3، چاپ اول، قم: کتابفروشی داوری.
31
31. عاملی، سید جوادبن محمد حسینی (1419هـ). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج 19، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
32
32. علامه حلی (1421هـ). تحریرالاحکام، ج 4، چاپ اول، قم: فقه الشیعه من القرن الثامن.
33
33. علامه حلی، حسنبن یوسفبن مطهر اسدی (1413هـ).مختلف الشیعه فی احکام الشریفه، ج 6، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
34
34. علامه حلی، حسنبن یوسفبن مطهر اسدی (1388هـ). تذکره الفقهاء، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آلبیت (ع).
35
35. کاتوزیان، ناصر (1388). اموال و مالکیت، چاپ بیست و هفتم، تهران: نشر میزان.
36
36. کاتوزیان، ناصر (1380). قانون مدنی در نظم کنونی، چاپ پنجم، تهران: نشر دادگستر.
37
37. کریمی، عباس، پرتو، حمید رضا (1392). حقوق داوری داخلی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دادگستر.
38
38. کریمی، عباس، پرتو، حمید رضا (بهار 1391). داوریپذیری دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی، فصلنامۀ پژوهش حقوق، سال چهاردهم، شمارۀ 36، از 157 تا 184.
39
39. کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1407هـ). اصول کافى، ج 1 و 2، چاپ اول، قم: دارالکتب الاسلامیه.
40
40. کنعانی، محمد طاهر (1392). تملک اموال عمومی و مباحات، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
41
41. گلپایگانی صافی، لطفالله (1416هـ). هدایه العباد (للصافی)، ج 2، چاپ اول، قم: دارالقرآن کریم.
42
42. نجفی، محمد حسن (1405هـ). جواهرالکلام فی شرح شرائعالاسلام، ج 38، بینا: دارالکتب الاسلامیه، دارالاحیاء تراث العربی.
43
43. مازندرانی، علی اکبر سیفی (1415هـ). دلیل تحریرالوسیله، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
44
44. مدنیان، غلامرضا (1388). مالکیت منابع آبی، مجموعه مقالات همایش گوهران کویر.
45
45. هندی، اصغر (زمستان 1386). بررسی شروط اصل 139 قانون اساسی به اموال شرکتهای دولتی، مجلۀ حقوقی دادگستر، شمارۀ 61، از 63 تا 86.
46
قانونها
47
46. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
48
47. قانون آب و نحوۀ ملی شدن آن مصوب 27/4/1347.
49
48. قانون اراضی ساحلی مصوب 25/5/1346.
50
49. قانون اراضی مستحدث و ساحلی مصوب 29/4/1354.
51
50. قانون ایمنی زیستی مصوب 7/5/1388.
52
51. قانون برنامۀ چهارم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
53
52. قانون توزیع عادلانۀ آب مصوب 16/12/1361.
54
53. قانون شهرداری مصوب 11/4/1334.
55
54. قانون راجع به قنوات مصوب 6/6/1309.
56
55. قانون حفظ و حراست از آبهای زیرزمینی کشور مصوب 1/3/1345.
57
56. قانون مدنی ایران مصوب 18/2/1307
58
57. متمم قانون اساسی مشروطه مصوب 10/1/1288.
59
58. آییننامۀ اجرایی قانون ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/5/1358.
60
59. آییننامۀ قانون ثبت املاک مصوب 11/2/1317.
61
ORIGINAL_ARTICLE
سعی در مقادیر توسعهیافتۀ مسعی (توسعۀ عرضی) از منظر فقه مذاهب اسلامی
سعی در مقادیر توسعهیافته و حکم آن یکی از مسائل نوپدید در فقه اسلامی است و نظر به افزایش دوبرابری توسعۀ عرضی ساختمان مَسعی در سالهای اخیر و در کنار مسجدالحرام، حکم فقهی سَعی (بهعنوان یکی از ارکان حج و عمره) از منظر فقه مذاهب اسلامی چندان هویدا نیست. چون تحقیقی موسع و یکپارچه در این موضوع صورت نگرفته! پرسش از حکم سعی در مقادیر توسعهیافته، از حیث عرضی مسئلهای است که نیازمند کاویدن تا مرحلۀ پاسخ درخور خواهد بود. با توجه به تتبع در منابع فقه مذاهب اسلامی، هر چند معدودی از اندیشوران حوزۀ فقه، سعی در برخی مقادیر توسعهیافتۀ جدید را مُجزی نمیدانند و معتقدند که آن مقادیر از حد فاصل دو کوهِ صفا و مروه بیرون است، منتها بنا بر شهادت شهود و بررسیهای تاریخی، جغرافیایی و زمینشناسی کارگروه ناظر بر توسعۀ مسعی، میتوان مقادیر توسعهیافته را جزیی از حد فاصل دو کوهِ صفا و مروه دانست و به اِجزای سعی در آن حکم کرد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور ادله و تبیین فقهی حکمِ وضعی سعی در مقادیر توسعهیافتۀ عرضی انجام گرفته و نیل به این مَقصد در سایه توصیف و تحلیل گزارههای فقه مذاهب اسلامی با گردآوری دادههای کتابخانه و تفحصِ میدانی میسر است که نتیجۀ آن، اِجزای سعی در مقادیر توسعهیافته است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61375_90f74922b1af46316defa59290adbd23.pdf
2017-03-21
85
100
10.22059/jorr.2017.61375
اجزاء
توسعۀ عرضی مسعی
حج و عمره
سعی
فقه مذاهب اسلامی
مهدی
درگاهی
aghigh_573@yahoo.com
1
استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم و دانشآموختۀ سطح چهار حوزوی و پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی (ص).
AUTHOR
عبدالصمد
علی آبادی
motaleat92@chmail.ir
2
مدرس حوزه و دانشگاه؛ دانشجوی دکتری رشتۀ مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR
ابندهیش، عبدالملکبن عبدالله (1429هـ/2008مـ). حدود صفا التوسعه الحدیثیه دراسه تاریخیه فقهیه، مکه المکرمه: مکتبه الاسدی.
1
ابنسعد، ابوعبدالله محمدبن سعدبن منبع الهاشمی (1410هـ). الطبقات الکبری (تحقیق: محمدبن عبدالقادر عطا)، بیروت: دارالکتب العلمیه.
2
ابنقدامه مقدسی، عبدالله (1388هـ). المغنی، القاهره: مکتبة القاهرة.
3
ابنعبدالبر أبوعمر یوسفبن عبداللهبن محمد (1400هـ). الکافی فی فقه أهل المدینة، الریاض - المملکة العربیة السعودیة: مکتبة الریاض الحدیثة.
4
ابوسلیمان، عبدالوهاب ابراهیم (1429هـ). توسعه المسعی عزیمه لا رخصه دراسه فقهیه ـ تاریخیه ـ بیئیه ـ جیولوجیه، جده: مؤسسة الفرقان للتراث الاسلامی.
5
الأزرقی، محمد (بیتا). أخبار مکة وما جاء فیها من الأثار، بیروت: دار الأندلس للنشر.
6
بحرانى، آلعصفور، یوسفبن احمدبن ابراهیم (1405هـ). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
7
جعفریان، رسول (1389). آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران: مشعر.
8
جوزی، جمالالدین عبدالرحمنبن علیبن محمد (1412هـ). المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، المحقق: محمد عبدالقادر عطا، مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
9
حر عاملى، محمدبن حسن (1409ه). وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
10
حلى، حسنبن یوسفبن مطهر اسدى (1412ه). منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
11
حموی، یاقوتبن عبدالله (1995هـ). معجم البلدان، بیروت: دار صادر.
12
الحوسنی، جابربن علی (1429هـ). المباحث المفیدة فی تحدید عرض المسعى و حکم توسعته الجدیدة، بیجا: بینا.
13
درگاهی و دیگران (1394). مناسک همراه، قم: نشر مشعر.
14
سباعی احمد (1385). تاریخ مکه (از آغاز تا پایان دولت شرفای مکه 1344هـ). مترجم: رسول جعفریان، تهران: مشعر.
15
سبحانی، جعفر (1429هـ). رسالة حول توسعة المسعى، قم: مؤسسة الامام الصادق.
16
السجستانی، ابوبکر محمدبن عزیز (1416هـ). غریب القرآن، بیروت: دارالکتیبه.
17
سندی، صالحبن عبدالعزیزبن عثمان (بیتا). کلمه الحق فی توسعه المسعی، بیجا: بینا.
18
الشروانی عبدالحمید (بیتا). حواشی الشروانی علی تحفة المحتاج بشرح المنهاج، بیروت: دارالنشر.
19
الشَّریف، حمزةبن حسین الفعر (بیتا). التحقیق فی حکم الزیادة الجدیدة فی عرض المسعى، بیجا: بینا.
20
الشلعان علیبن ناصر (1431هـ). النوازل فی الحج، الریاض: دارالتوحید للنشر.
21
طوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (1407ه). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
22
الفاکهی، محمد (1414هـ). أخبار مکة فی القدیم و حدیثه، تحقیق: عبدالملک عبدالله دهیش، بیروت: دارخضر.
23
القرطبی، أبوعبداللهمحمدبن أبیبکربن فرح الانصاری (1423هـ). الجامع لاحکام القرآن، المحقق: هشام سمیر البخاری، الریاض: دار عام الکتب.
24
الکاسانی، علاءالدین ابوبکربن مسعود (1406هـ). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت – لبنان: دارالکتب العلمیة.
25
کلینى، ابوجعفر، محمدبن یعقوب (1407ه). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
26
المطرفی الحربی، عویدبن عیاد (1433هـ). رفع الاعلام بادلة جواز توسیع عرض المسعی المشعر الحرام، مکه المکرمه: أمانة العاصمة المقدسه.
27
النووی، ابوزکریا محییالدین یحیىبن شرف (بیتا). المجموع شرح المهذب (مع تکملة السبکی والمطیعی)، بیروت: دار الفکر.
28
النیشابوری، محمدبن عبداللهبن محمدبن حمدویهبن نعیم (1411هـ). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
29
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی فقهی مشروعیت زیارت قبور توسط زنان با تأکید بر مبانی قرآن و سنت
زیارت برگرفته از سنت نبوی و اصحاب و یاران پیامبر (ص) است. بنا بر دیدگاه علما و فقهای بزرگ فریقین اسلام با توجه به سیرۀ رسول (ص) و روایات فراوانی که از ایشان وارد شده است، زنان و مردان در زیارت قبور عزیزان خود و اولیای الهی، حکم یکسان دارند؛ زیرا احکام اسلام دربارۀ زن و مرد یکسان است، مگر جایی که دلیلی بر اختصاص وجود داشته باشد. دربارۀ جواز و عدم جواز زیارت قبور در قرآن (که از منابع مورد اتفاق همۀ مسلمانان است) بهطور صریح حکمی دیده نمیشود، اما به آیاتی بر جواز زیارت توسط زنان بهصورت عموم استناد شده است. گزارشهایی از زیارت زنان در زمان پیامبر (ص) و بعد از ایشان وجود دارد که از ادلۀ جواز این عمل محسوب میشود؛ از جملۀ آن نحوۀ انجام دادن این عمل منسوب به عایشه همسر پیامبر (ص) است. نمونۀ دیگر آن زیارت کردن قبر حضرت حمزه و دیگر شهدای احد توسط حضرت زهرا (س) خواهد بود. هدف از نوشتن این مقاله بیان و بررسی مبانی فقهی قرآنی و روایی زیارت قبور توسط زنان از دیدگاه فقهای اسلام است که نه تنها جایز، بلکه بعضی آن را مستحب میدانند. نوآوری این مسئله تحلیل دقیق دیدگاه مذاهب اربعه در این زمینه است که تصویر دقیق و روشنی از مسئله را پیش روی افراد قرار میدهد و اذهان را از تردید و شبهه پاک میکند.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61383_0a82825138d39db9af3db8ce3792c7f3.pdf
2017-03-21
101
123
10.22059/jorr.2017.61383
جواز زیارت
زیارت
زیارت زنان
علمای فریقین
قبور
مبانی فقهی
سید محمد
موسوی مقدم
sm.mmoqaddam@ut.ac.ir
1
استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ابن ابیجمهور، محمدبن زینالدین (1405هـ). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: بینا.
1
ابنادریس حلی، محمدبن احمد (بیتا). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، تهران: مشعر.
2
ابنباز، عبدالعزیزبن عبدالله (بیتا). مجموع فتاوی ابنباز، 30 جزء، محقق: محمدبن سعد الشویعر، بیجا: بینا.
3
ابنحجر عسقلانی، احمدبن علی (بیتا). فتح الباری شرح الصحیح البخاری، بیروت: مکتبه العصریه.
4
ابنعابدین، محمد امین (1412هـ). ردّ المحتار علی الدرالمختار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
5
ابنقدامه، عبدالله (بیتا). المغنی و الشرح الکبیر، بیجا: بینا.
6
ابنماجه، محمدبن یزید القزوینی (1395). سنن ابنماجه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
7
ابننجیم، زینالدین (بیتا). البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت: دارالمعرفه.
8
اردبیلى، احمدبن محمد (1403هـ). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
9
البانی، محمد ناصر (1406هـ). أحکام الجنائز، بیجا: المکتب الإسلامی.
10
آلوسى، سید محمود (1415هـ). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
11
امام خمینی، سید روحالله (1380). العروة الوثقى مع تعالیق الإمام الخمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
12
آملى، میرزا محمد تقى (1380هـ). مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى، تهران: مؤلف.
13
امینی، عبدالحسین (1416هـ). الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه.
14
الامین، السید محسن (بیتا). کشف الارتیاب فی اتباع محمدبن عبدالوهاب، بیجا: مؤسسة دارالکتاب الاسلامی.
15
بحرانى اصفهانى، عبداللهبن نورالله (1413هـ). عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال (مستدرک سیدة النساء إلى الإمام الجواد) قم: بینا.
16
بحرانى آلعصفور، یوسفبن احمدبن ابراهیم (1405هـ). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
17
بخاری جعفی، محمدبن اسماعیل (1424هـ). صحیح بخاری، تحقیق: رضوان جامع رضوان، قاهره: مؤسسۀ المختار.
18
بیضاوى، عبداللهبن عمر (1418هـ). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، محمد عبدالرحمن المرعشلى، بیروت: دارإلاحیاء التراث العربى.
19
بیهقی، احمدبن حسین(بیتا). سنن البیهقی الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطاء، مکه: مکتبة دارالباز.
20
پورامینی، الشیخ محمد امین (1428هـ). بقیع الغرقد فی دراسة شاملة، تهران: نشر مشعر.
21
ترمذی، محمدبن عیسى (1403هـ). سنن الترمذی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
22
تمیمی، احمدبن علیبن المثنی ابویعلی وصلی (1404هـ). مسند أبی یعلی، دمشق: دارالمأمون للتراث.
23
جصاص، احمدبن على (1405هـ). احکام القرآن، صادق قمحاوى، بیروت: دارالاحیاء التراث العربى.
24
جوادی آملی، عبدالله (1393). تفسیر تسنیم، قم: اسراء.
25
حاکم نیسابوری، محمدبن عبدالله (1411هـ). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت: دارالکتب العلمیه.
26
حر عاملى، محمدبن حسن (1409هـ). وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
27
حسینى جرجانى، سید امیر ابوالفتوح (1404هـ). آیات الأحکام، میرزا ولىالله اشراقى سرابى، تهران: انتشارات نوید.
28
حسینى همدانى، سید محمد (1404هـ). انوار درخشان، تهران: کتابفروشى لطفى.
29
خرشی، محمد (1318هـ). الشرح الکبیر علی مختصر سیدی خلیل، قاهره: بینا.
30
خویی، ابوالقاسم (بیتا). التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم: نشر لطفی.
31
داورپناه، ابوالفضل (1366). انوار العرفان فی تفسیر القرآن، تهران: کتابخانۀ صدر.
32
دمیاطی، بکری (1418هـ). حاشیة اعانة الطالبین، بیروت: دارالفکر.
33
راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412هـ). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم.
34
رافعی، عبدالکریم (بیتا). فتح العزیز، بیروت: دارالفکر.
35
رضوانى، على اصغر (1390). سلسله مباحث وهابیتشناسى - وهابیت و مسئلۀ قبور، تهران: مشعر.
36
رضوانی، علی اصغر (بیتا). سلسله مباحث وهابیتشناسی - وهابیت و شفاعت، تهران: مشعر.
37
سبحانی، جعفر (1388). آیین وهابیت، تهران: مشعر.
38
سبزواری، عبدالاعلی (1413هـ). مهذب الاحکام (للسبزواری)، قم: دار التفسیر.
39
سبکی، تقیالدین (1419هـ). شفاء السقام فی زیارة خیر الانام، تحقیق: سید محمد رضا حسینی جلالی، بیجا: بینا.
40
سرخسی، ابیسهل (بیتا). المبسوط، بیروت: دارالکتب العلمیه.
41
سرخسی، شمسالدین (1421هـ). المبسوط للسرخسی، بیروت: دارالفکر.
42
سید سابق (بیتا). فقه السنة، بیروت: دارالکتاب العربی.
43
سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن (1993). الدر المنثور، بیروت: دارالفکر.
44
شربینی، محمدبن احمد (1958). مغنی المحتاج، بیروت: انتشارات دارالاحیاء الثراث العربی.
45
شرنبلانی، حسنبن عمار (1315هـ). شرح نور الایضاح للعالم الجبر الفهامه، قاهره: الجامع الازهر بمصر.
46
شرنبلانی، حسنبن عمار (بیتا). حاشیه علیمراقی الفلاح، شرح نور الایضاح، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
47
شهرزوری، محمدبن محمود (1356). نزهه الارواح و روضه الافراح (تاریخ الحکما)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
48
شوکانی، محمد (1419هـ). نیل الأوطار من أحادیث سید الأخیار شرح منتقى الأخبار، بیجا: إدارة الطباعة المنیریة.
49
الشیخ نظام وجماعة من علماء الهند (1411هـ). الفتاوى الهندیة فی مذهب الإمام الأعظم أبیحنیفة النعمان، بیروت: دارالفکر.
50
صنعانی، عبدالرزاقبن همام (1403هـ). مصنف عبدالرزاق، تحقیق: حبیب الرحمن اعظمی، بیروت: المکتب الاسلامی.
51
صیمرى، مفلحبن حسن (حسین) (1417هـ). کشف الالتباس عن موجز أبی العباس، قم: مؤسسۀ صاحبالأمر علیهالسلام.
52
طاهری الخرمآبادی، سید حسن (1429هـ). زیاره القبور سنه ام بدعه، تهران: المجمع العالی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه.
53
طاهری خرمآبادی، سید حسن (1392) توحید و زیارت، قم: بوستان کتاب.
54
طباطبایی یزدی، سید کاظم (1419هـ). العروة الوثقی (المحشی)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
55
طباطبایی، سید محمد حسین (1417هـ). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
56
الطبرسی، الفضلبن حسن (بیتا). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
57
طحاوی، احمد (1318هـ). حاشیة على مراقی الفلاح شرح نور الإیضاح، مصر: المطبعة الکبرى الأمیریة ببولاق.
58
طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
59
طهماز، عبدالحمید محمود (1419هـ). الفقه الحنفی فی ثوبه الجدید، دمشق/ بیروت: دارالقلم/ دارالشامیة.
60
علامه حلی، حسن (بیتا). نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، قم: اسماعیلیان.
61
علامه مجلسى دوم، محمد باقر (1406هـ). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم: انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
62
علامه مجلسی دوم، محمد باقر (بیتا). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران: اسلامیه.
63
عمادالدین، علی (1405هـ). کنز اعلم للمتقی الهندی، بیروت: مؤسسة الرساله.
64
العینی الحنف، محمودبن احمد (بیتا). عمده القاری فی شرح صحیح البخاری: طبع المصر.
65
غزالی، محمد (1419هـ). احیاء علوم الدین، بیروت: شرکة دارالارقمبن ابیالارقم.
66
فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله سید محمد قاضى (1419هـ). کنز العرفان فى فقه القرآن، تهران: مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى.
67
فیض کاشانى، محمد محسنبن شاه مرتضى (بیتا). مفاتیح الشرائع، قم: انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
68
القسطلانی، ابوالعباس احمدبن محمد (1425هـ). ارشاد الساری لشرح الصحیح البخاری، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
69
قشیری نیسابوری، مسلمبن حجاج (بیتا). صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
70
کاشانی حنفی، ابوبکر (1406هـ). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت: دارالکتب العلمیة.
71
کلینى، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1407هـ). الکافی (ط - الإسلامیة)، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
72
گلپایگانی، محمد رضا (1417هـ). مجمع المسائل، قم: دفتر آیتالله حاج شیخ حسین ایوقی.
73
ماوردی، ابوالحسن (1414هـ). الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الإمام الشافعی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
74
محقق سبزوارى، محمد باقربن محمد مؤمن (1247هـ). مؤسسۀ ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
75
مظهرى، محمد ثناءالله (1412هـ). التفسیر المظهرى، پاکستان: مکتبة رشدیه.
76
مکارم شیرازی، ناصر (1379). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب اسلامیه.
77
مناوی، محمد عبدالرئوف (1415هـ). فیض القدیر شرح الجامع الصغیر من أحادیث البشیر النذیر، بیروت: دارالکتب العلمیه.
78
ملاخسرو، محمد بن فرامرز بن علی (بیتا). دررالحکام شرح غررالأحکام، بیروت: دارالاحیاء الکتب العربیة.
79
میرزای قمی، ابوالقاسم (1378). غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
80
ناصف، منصورعلی (بیتا). التاج الجامع للأصول فی أحادیث الرسول، بیروت: دارالجیل.
81
النجدی، محمد محمود (1425هـ). زیاره القبور عند المسلمین، کویت: غراس.
82
نجفى، محمد حسن (1404هـ). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
83
نووی، یحییبن شرف (بیتا). المجموع، بیروت: دارالفکر.
84
نووی، یحییبن شرف (1405هـ). روضة الطالبین و عمدة المفتین، بیروت: المکتب الاسلامی.
85
هیثمی، نورالدین علی (1412هـ). مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: دارالفکر.
86
واقدی، محمدبن عمر (بیتا). المغازی، بیروت: اعلمی.
87
یحییبن سعید (1405هـ). الجامع الشرائع، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء.
88
ORIGINAL_ARTICLE
مؤلفههای تأثیرگذار بر حکم استیذان از زوج
آنچه از بسیاری از روایات، برداشت میشود این است که صحت یا اباحۀ برخی از افعال عبادی یا غیرعبادی زوجه، به اذن زوج منوط است. اما تبیین محدودۀ تکلیف زوجه در استیذان از زوج و محدودۀ اختیارات وی در انجام دادن چنین افعالی، نیازمند بررسی مؤلفههایی است که شاید بر این مسئله و حکم آن تأثیرگذار باشند. تأثیرگذاری امور مذکور یعنی دایرۀ لزوم متابعت از شوهر در صورت تغییر هر یک از این مؤلفهها شاید گستردهتر یا محدودتر شود. این مؤلفهها عبارتند از نحوۀ بیان اذن، تبعیت اذن از نحوۀ تصور حق استمتاع برای زوج، ارتفاع و عدم ارتفاع اسباب اذن و در نهایت نوع عقد ازدواج که بهصورت دائم یا موقت باشد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61385_3ddde30c97d96e0c72beff944cfff014.pdf
2017-03-21
125
149
10.22059/jorr.2017.61385
اذن شوهر
ارتفاع اسباب اذن
حق استمتاع
زوجه
عقد ازدواج
مهدی
ساجدی
mehdisajedi85@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه قرآن و حدیث
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
آملی، میرزا محمد تقی (1380). مصباح الهدی فی شرح عروهالوثقی، ج 9، تهران: انتشارات مؤلف.
2
ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414هـ). لسان العرب، ج 14 و 15، بیروت: دارصادر.
3
اردبیلی (مقدس)، احمدبن محمد (1403هـ). مجمع الفائدة و البرهان، ج 9، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
4
اراکی، شیخ محمد علی (1413هـ). رسالتان فی الارث و نفقه الزوجه، قم: مؤسسۀ در راه حق.
5
اشتهاردی، علیپناه (1417هـ). مدارک العروه، ج 21، تهران: دارالأسوة للطباعة و النشر.
6
اصفهانی (راغب)، حسینبن محمد (1412هـ). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: انتشارات دارالعلم.
7
اصفهانی، محمد حسین (1409هـ). الاجاره، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
8
--------------- (1418هـ). حاشیه بر مکاسب، ج 2، قم: انتشارات محقق.
9
انصاری، مرتضی (1415هـ). مکاسب، ج 3، قم: انتشارات کنگرۀ جهانی شیخ اعظم.
10
حلی، حسنبن یوسف (1413هـ). قواعد الاحکام، ج 2، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
11
حلی (فخرالمحققین)، محمدبن حسن (1387). ایضاح الفوائد، ج 2، قم: انتشارات مؤسسۀ اسماعیلیان.
12
حسینی، عبدالفتاح (بیتا). العناوین الفقهیه، ج 2 بیجا: بینا.
13
خراسانی، محمد کاظم (1424هـ). کفایه الاصول، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
14
خمینی، سید روحالله (بیتا). کتاب البیع، ج 2، بیجا: انتشارات مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
15
خویی، سید ابوالقاسم (بیتا). معتمد عروه الوثقی، ج 2، بیجا: بینا.
16
-------------- (بیتا). المستند فی شرح عروه الوثقی، ج 2، بیجا: بینا.
17
رشتی، میرزا حبیبالله (بیتا). الاجاره، بیجا: بینا.
18
زینالدین، شیخ محمد امین (1413هـ). کلمه التقوی، ج 2، قم: انتشارات سید جواد وداعی.
19
سبزواری، سید عبدالاعلی (1413هـ). مهذب الاحکام، ج 19، قم: انتشارات دفتر آیتالله سبزواری.
20
سبزواری، محمدبن حبیبالله (1419هـ). ارشاد الاذهان إلی تفسیر القرآن، ج 1، بیروت: انتشارات دارالتعارف للمطبوعات.
21
صافی محمودبن عبدالرحیم (1418هـ). الجدول فی اعراب القرآن، ج 2، بیروت: انتشارات دارالرشید.
22
طباطبایی، سید علی (1418هـ). ریاض المسائل، ج 5 و 13، قم: انتشارات آلالبیت.
23
طباطبایی، سید محمد حسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن، ج 2، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
24
طبرسی، فضلبن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 2، قم: انتشارات ناصر خسرو.
25
طوسی، محمدبن حسن (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، ج 2، بیروت: انتشارات دارالاحیاء التراث عربی.
26
--------------- (1387). المبسوط فی فقه الامامیه، ج 4، تهران: المکتبه المرتضویه.
27
عاملی، زینالدین (شهید ثانی) (1418هـ). روضه البهیه، ج 1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
28
عاملی (شیخ حر)، محمدبن حسن (1409هـ). وسائل الشیعه، ج 10 و 23، قم: انتشارات آلالبیت.
29
عراقی، آقا ضیاء (1414هـ). شرح تبصره المتعلمین، ج 5، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
30
فاضل لنکرانی، محمد (1418هـ). کتاب الحج، ج 1، بیروت: انتشارات دارالتعارف للمطبوعات.
31
قریشی، علی اکبر (1412هـ). قاموس، ج 3، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
32
کاشفالغطا، محمد حسین (1359). تحریر المجله، ج 2، نجف: انتشارات المکتبه المرتضویه.
33
کلینی، محمدبن یعقوب (1365). کافی، ج 5، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
34
مجاهد، سید محمد (بیتا). المناهل، بیجا: بینا.
35
مصطفوی، حسن (1402هـ). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 4، تهران: انتشارات مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
36
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، ج 2، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
37
-------------- (1421هـ). الامثل فی تفسیر کتابالله المنزل، ج 2، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی علیهالسلام
38
نجفی، محمد حسن (بیتا). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 24 و 27 و 31، بیروت: انتشارات دارالاحیاء التراث عربی.
39
یزدی، سید محمد کاظم (1419هـ). عروه الوثقی محشی، ج 5، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
40
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی فقهی و حقوقی پیوند اعضای محکومان به قصاص و حدود پس از اجرای حکم
اجرای مجازات از مهمترین مباحث حقوق جزای اسلام بوده؛ لکن حکم برخی از مسائل آن بهطور صریح بیاننشده و از جملۀ آنها پیوند اعضای محکومان به قصاص و حدود پس از اجرای حکم است.
مشهور فقهای امامیه بر این باورند که شیوۀ اجرای کیفر موضوعیت ندارد و جدا شدن عضو، برای ثبوت حق قصاص کافی است. در مقابل؛ برخی دیگر از فقها مجرد قطع عضو را سبب قصاص ندانستهاند و بر این اعتقادند که برابری و مماثلت در کیفیات و شیوۀ اجرای کیفر با جنایت ارتکابی شرط است. در مورد امکان پیوند عضو قطعشده در اجرای حد نیز اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند که هدف اجرای مجازات بوده؛ لذا عضو قطعشده قابل پیوند زدن است و در مقابل عدهای معتقدند که هدف از قطع عضو، نکال خود مجرم و مایۀ عبرت دیگران بودن است و بهلحاظ منافات با حکمت حکم شارع، پیوند زدن پذیرفتنی نیست. در این مقاله با بررسی ابعاد فقهی و حقوقی، امکان پیوند اعضای محکومان پس از اجرای حکم ثابت میشود.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61386_a502664543bf392b016fab129a947ae3.pdf
2017-03-21
151
179
10.22059/jorr.2017.61386
پیوند
حدود
عضو
قصاص
قطع عضو
سید احمد
میرخلیلی
dmirkhalili@gmail.com
1
استادیار دانشگاه آیتالله حائری میبد
LEAD_AUTHOR
بهاره
کرمی
f_karami90@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری دانشگاه آیتالله حائری میبد
AUTHOR
قرآن کریم.
1
قانون مجازات اسلامی.
2
ابنمنظور، ابوالفضل جمالالدین محمدبن مکرم (1414هـ). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت – لبنان: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع- دار صادر.
3
ابوالحسین، احمدبن فارسبن زکریا (1404هـ). معجم مقائیس اللغه، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
4
اردبیلی، محمد علی (1393). حقوق جزای عمومی، چاپ دوم، تهران: میزان.
5
ایروانی، باقر (1426هـ). دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه، چاپ سوم، قم: دارالفقه للطباعه و النشر.
6
تسخیری، محمد علی (1371). مسئلۀ پیوند عضو قطعشده در حد یا قصاص، مجموعه مقالات سمینار دیدگاههای اسلام در پزشکی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
7
جوهری، اسماعیلبن حماد (1410هـ). الصحاح- تاج اللغه و صحاح العربیه، چاپ اول، بیروت – لبنان: دارالعلم للملایین.
8
حر عاملى، محمدبن حسن (1409هـ). تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
9
حسنزاده آملى، حسن (1372). سرچشمههای علم تشریح، مجلۀ نور علم، دورۀ پنجم، شمارۀ 52 – 53.
10
حسینی زبیدی واسطی، محمد مرتضی (1414هـ). تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ اول، بیروت – لبنان: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
11
حلی، حسنبن یوسفبن مطهر اسدی (1419هـ). نهایه الأحکام فی معرفه الأحکام، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
12
حلى، محمدبن منصوربن احمدبن ادریس (1410هـ). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
13
حلى، نجمالدین جعفربن حسن (محقق حلی) (1408هـ). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
14
حیدرى، علینقی (1412هـ). اصول الاستنباط، چاپ اول، قم: لجنه اداره الحوزه العلمیه.
15
رمضان البوطی، محمد سعید (1414هـ). قضایا فقهیه معاصره، چاپ پنجم، دمشق: مکتبه الفارابی.
16
زراعت، عباس (1392). حقوق جزای اختصاصی 1 (جرایم علیه اشخاص)، چاپ دوم، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل.
17
سیورى حلى، مقدادبن عبدالله (فاضل مقداد) (1425هـ). کنز العرفان فی فقه القرآن، چاپ اول، قم: انتشارات مرتضوى.
18
------------------------------------ (1404هـ). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
19
صدر، محمد باقر (1418هـ). دروس فى علم الأصول، چاپ پنجم، قم: مؤسسه النشر الاسلامى.
20
طباطبایی، محمد حسین (1417هـ). المیزان فی تفسیرالقرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
21
طباطبایى حائرى، علىبن محمد (1418هـ). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
22
طریحی، فخرالدین (1416هـ). مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
23
طوسى، ابوجعفر محمدبن حسن (شیخ طوسی) (1407هـ). الخلاف، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
24
--------------------------------------- (1407هـ). تهذیب الأحکام، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
25
---------------------------------------- (1387هـ). المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
26
عاملى، زینالدینبن على (شهید ثانى) (1410هـ). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چاپ اول، قم: کتابفروشی داورى.
27
----------------------------- (1413هـ). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الاسلام، چاپ اول، قم: مؤسسۀ المعارف الإسلامیه.
28
عاملى، محمدبن مکى (شهید اول) (1410هـ). اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، چاپ اول، بیروت - لبنان: دارالتراث- الدار الإسلامیه.
29
عکبرى مفید، محمدبن محمدبن نعمان (شیخ مفید) (1413هـ). المقنعه، چاپ اول، قم: کنگرۀ جهانى هزارۀ شیخ مفید.
30
فراهیدی، خلیلبن احمد (1410هـ). العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
31
فیومى، احمدبن محمد (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چاپ اول، قم: منشورات دارالرضی.
32
قبلهای خویی، خلیل (1385). آیات الاحکام، چاپ دوم، تهران: سمت.
33
قرشی، علی اکبر (1412هـ). قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
34
قمى، محمّدبن علىبن بابویه (شیخ صدوق) (1415هـ). المقنع، چاپ اول، قم: مؤسسۀ امام هادى.
35
مؤمن قمی، محمد (1415هـ). الکلمات السدیده فی مسائل الجدیده، چاپ اول، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
36
مجلسى، محمد باقربن محمد تقی (1410هـ). بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام، چاپ اول، بیروت - لبنان: مؤسسۀ الطبع و النشر.
37
محسنی، محمد آصف (1424هـ). الفقه و مسائل طبیه، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
38
مدنى کاشانى، رضا (1410هـ). القصاص للفقهاء و الخواص، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
39
مرعشى نجفى، شهابالدین (1415هـ). القصاص على ضوء القرآن و السنه، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
40
مظفر، محمد رضا (1383هـ). اصول الفقه، چاپ پنجم، قم: اسماعیلیان.
41
مکارم شیرازى، ناصر (بیتا). استفتائات جدید.
42
---------------- (1411هـ). القواعد الفقهیه، چاپ سوم، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین (ع).
43
منتظری، حسینعلی (1409هـ). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه، چاپ دوم، قم: نشر تفکر.
44
موحدی لنکرانی، محمد فاضل (1421هـ). تفصیل فی شرح تحریرالوسیله - القصاص، چاپ اول، قم: مرکز فقهى ائمۀ اطهار.
45
موسوی خمینى، روحالله (1421هـ). البیع، چاپ اول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
46
------------------- (بیتا) تحریر الوسیله، چاپ اول، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
47
-------------------- (1426هـ). توضیح المسائل، چاپ اول.
48
موسوى خویى، ابوالقاسم (1422هـ). مبانی تکمله المنهاج، چاپ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
49
------------------- (بیتا). منیه السائل.
50
نجفى، محمد حسن (1404هـ). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت - لبنان: دارالاحیاء التراث العربی.
51
هاشمی شاهرودی، محمود (1419هـ). بایستههاى فقه جزا، چاپ اول، تهران: نشر میزان - نشر دادگستر
52
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی حکم زنده شدن اعدامی
زنده شدن فرد اعدامی بهندرت اتفاق میافتد. با وجود این، تکرار حکم اعدام یا عدم آن در مورد چنین فردی امر پیچیده و حساسی است. قتل یک انسان بیگناه برابر قتل نوع انسان محسوب شده و نیز حیات یک انسان، مانند حیات نوع بشریت است. برخی از فقهای عظام در این مورد به بقای حد و قصاص حکم دادهاند، زیرا حکم صادره در مورد چنین فردی، اعدام است و مسمای این حکم زمانی محقق میشود که عدم حیات و مرگ او حاصل شود. همچنین در روایت صحیحهای از امام علی (ع) در مورد حکم سنگسار فردی که هنوز رمقی در او باقی مانده بود، امام (ع) به سنگسار مجدد مجرم حکم کردهاند. در این مورد نیز با باقی ماندن حیات مجرم، اعدام باید مجدداً اجرا شود.
در این مقاله روایت ابانبن عثمان، عدم تکرار حد رجم در صورت فرار، شرط اعتدا به مثل در قصاص و قاعدۀ درء نیز بهعنوان ادلۀ منع تکرار حکم اعدام، نقد و بررسی خواهند شد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_61387_d563c44135c15e208b41c676847350a3.pdf
2017-03-21
181
202
10.22059/jorr.2017.61387
اعدام
اعدامی
تکرار حکم
زنده شدن
سلب حیات
عبدالجبار
زرگوش نسب
tahghighat2@chmail.ir
1
مدیر گروه فقه و مبانی حقوق، عضوهیأت علمی و استادیار دانشگاه ایلام
LEAD_AUTHOR
مصطفی
بخرد
wistmost@gmail.com
2
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشگاه مفید قم
AUTHOR
قرآن کریم
1
اردبیلى، احمدبن محمد (1403هـ). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج 13، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
2
اردبیلى، سید عبدالکریم موسوى (1427هـ). فقه الحدود و التعزیرات، ج 3، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر لجامعه المفید.
3
اصفهانى (مجلسى اول)، محمد تقى (1406هـ). روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، ج 10، چاپ دوم، قم: کوشانبور.
4
اصفهانى (مجلسى دوم)، محمد باقر (بیتا). حدود و قصاص و دیات، تهران: مؤسسۀ نشر آثار اسلامى.
5
بجنوردى،سید محمد موسوى (1401هـ). قواعد فقهیه، ج 1، چاپ سوم، تهران: مؤسسۀ عروج.
6
بهجت، محمد تقى (1428هـ). استفتائات، ج 4، قم: دفتر حضرت آیتالله بهجت.
7
حائرى، سید على (1418هـ). ریاض المسائل، ج 16، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
8
حر عاملى، محمدبن حسن (1409هـ). وسائل الشیعه، ج 29، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
9
حسینى، سید جوادبن محمد (1419هـ). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمه، ج 11، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
10
10.حکیم، سید محمد سعید طباطبایى (1427هـ). مسائل معاصره فی فقه القضاء، چاپ دوم، نجف اشرف: دارالهلال.
11
11.حلى (علامه)، حسنبن یوسفبن مطهر اسدى (1420هـ). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیه، ج 4 و 5، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
12
12.حلی (علامه)، حسنبن یوسف (1413هـ). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
13
13.حلى (فخرالمحققین)، محمدبن حسنبن یوسف (1387هـ). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج 4، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
14
14.حلى (محقق)، نجمالدین جعفربن حسن (1408هـ). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 4، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
15
15.حلى، یحیىبن سعید (1405هـ). الجامع للشرائع، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء العلمیه.
16
16. خمینی، روحالله موسوی (بیتا). تحریر الوسیله، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
17
17.خوانسارى، سید احمدبن یوسف (1405هـ). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج 7، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان.
18
18.خویى، ابوالقاسم موسوى (1422هـ). مبانی تکملة المنهاج، ج 1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
19
19.عمید زنجانى، عباسعلى (1421هـ). فقه سیاسى، ج 3، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
20
20.سبزوارى، محمد باقربن محمد مؤمن (1423هـ). کفایه الأحکام، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
21
21.صدوق، محمّدبن علىبن بابویه (1409هـ). من لایحضره الفقیه، ج 4، تهران: نشر صدوق.
22
22.طوسی، محمدبن حسن (1400هـ). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چاپ دوم، بیروت: دار إلاحیاء الکتاب العربی.
23
23.عاملى، بهاءالدین (1429هـ). جامع عباسى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
24
24.عاملى (شهید ثانى)، زینالدینبن على (1421هـ). رسائل الشهید الثانی، ج 2، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
25
25. (1413هـ). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج 14 و 15، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
26
26. عمیدى، سید عمیدالدین حسینى (1416هـ). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
27
27.فاضل مقداد (1425هـ). کنز العرفان فی فقه القرآن، ج 2، قم: انتشارات مرتضوى.
28
28.فاضل هندى، محمدبن حسن (1416هـ). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الأحکام، ج 10 و 11، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
29
29.قمى، محمد مؤمن (1422). مبانی تحریرالوسیله - کتاب الحدود، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
30
30.کلینى، محمدبن یعقوب (1407هـ). الکافی، ج 7، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
31
31.گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى (1412هـ).الدر المنضود فی أحکام الحدود، ج 1، قم: دارالقرآن الکریم.
32
32.گلپایگانى، لطفالله صافى (1417هـ).جامع الأحکام، ج 2، چاپ چهارم، قم: حضرت معصومه (س).
33
33.لنکرانى، محمد فاضل موحدى (بیتا).جامع المسائل، ج 2، چاپ یازدهم، قم: امیر قلم.
34
34.لنکرانى، محمد فاضل موحدى (1420هـ).تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله - الحدود، قم: مرکز فقهى ائمۀ اطهار (ع).
35
35.مرعشى نجفى، سید شهابالدین (1415هـ).القصاص على ضوء القرآن و السنه، ج 2، قم: انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى قدس سره.
36
36. مشکینی، میرزا علی (1419هـ).مصطلحات الفقه، قم: الهادی.
37
37.نجفى، صاحبالجواهر، محمد حسن (1404هـ).جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 41 و 42، چاپ هفتم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
38
38.یزدى، سید مصطفى محقق داماد (1406هـ). قواعد فقه، ج 4، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
39