ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تعهدات امین در فقه امامیه و حقوق موضوعه
با توجه به اینکه طبق قاعدۀ فقهی «عدم ضمان امین» در صورت عدم تعدی و تفریط، امین ضامن شیء تلفشده نخواهد بود و همچنین این قاعدۀ کلی و فراگیر در عقودی همچون ودیعه، عاریه، اجاره، وکالت و رهن و ... جاری است، فقیهان بر این باورند که در عقودی چون عاریه میتوان شرط ضمان کرد، بنابراین در تمامی عقود اذنی و قراردادهایی که بهنحوی از انحا متصرف، مال دیگری را در اختیار دارد، سخن از امین و امانت مطرح خواهد بود. در این نوشتار سعی شده است این موضوع بهگونهای منقح تحلیل شود تا بتوان مبنای علمی را در موضوعات مربوط به امین، امانت و تعهد یا عدم تعهد او نسبت به مال مورد امانت بهدست آورد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53576_4861793d7a8e46176a83448c2d1baf0a.pdf
2014-12-22
659
676
10.22059/jorr.2014.53576
امین
تعدی
تعهد
تفریط
ضمان
احمد
باقری
bagheri@ut.ac.ir
1
. استاد دانشگاه تهران
AUTHOR
مریم
حجتی
maryam_h367@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی
LEAD_AUTHOR
1- ابن منظور، لسانالعرب، مؤسسه دار صاد ، چاپ بیروت 1405
1
2- اشرفی، محمد، شعائرالاسلام، چاپ سنگی 1314
2
3- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، کتابفروشی اسلامی، چاپ چهارم 1363
3
4- ترحینی، محمد حسن، الزبدهالفقهیه فی شرح الروضهالبهیه، دارالمهدی، بیروت 1416 ه ق
4
5- جعفری لنگرودی، جعفر، ترمینولوژی حقوق، کتابخانۀ دانش چاپ دهم 1378
5
6- حائری طباطبایی، علی، ریاض المسائل فی احکام الدلائل ، دارالهادی بیروت 1412 ه ق
6
7- حسینی عاملی، مفتاحالکرامه فی شرح قواعدالعلامه، دارالتراب بیروت، 1418 ه ق
7
8- ذحلی جمال الدین، تبصرهالمعلمین فی احکامالدین، انتشارات فقیه 1367
8
9- خویی، ابوالقاسم، مسند العروه الوثقی محاضرات خویی، منشورات مدرسه دارالعلم 1365
9
10- سنهوری، عبد الرزاق، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، دار الحیا الراث اعربی 1985 م
10
11- شهید ثانی، زینالعابدین، الروضهالبهیه فی شرح اللمعهالدمشقیه، دارالعلم الاسلامیه بیروت 1387
11
12- طبابایی یزدی، سید محمد کاظم، انتشارات مدرسۀ امام علیبن ابیطالب، چاپ 1428 .
12
13- فاضل آبی، زینالدین، کشفالرموز، چاپخانۀ جامعۀ مدرسین قم، 1417
13
14- فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، انتشارات دانشگاه تهران، 1378
14
15- قلعه جی، محمد رواس- حامد صادق قنیبی، معجم لغه الفقها، چاپ بساط بیروت 1408 ه ق
15
16-کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی عقود معین 4، انتشارات مدرس، چاپخانۀ بهمن، 71
16
17- همو ، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، نشر میزان، 1385
17
18- همو ، ضمان قهری- مسئولیت مدنی، ناشر کتابفروشی دهخدا، چاپخانه بهمن 1366
18
19- گلپایگانی، مجمع المسائل، مؤسسه دارالقرآن، 1364 ق
19
20- محقق ثانی، کرکی علی بن الحسین، جامع المقاصد، مؤسسه آل البیت، چاپ بیروت 1411
20
21- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، انتشارات سمت .
21
22- مراغی حسینی، میر عبدالفتاح، العناوین، مؤسسۀ نشر اسلامی 1318
22
23- موسوی بجنوردی، میرزا حسن، القواعد الفقهیه، طهران، مکتبه الصدر 1353
23
24- نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرکالوسایل و المستنبطالمسائل، مؤسسه آلالنبی 1408
24
ORIGINAL_ARTICLE
مراتب تعزیر
تعزیر بهعنوان یک مجازات نامعین، فراگیرترین واکنش علیه جرایم در سیاست کیفری اسلام محسوب میشود. کارآمدی تعزیر به نحوۀ استفاده از آن درجهت تطبیق این نوع واکنش با شخصیت مجرمان بستگی دارد. برخی فقهای امامیه معتقدند تعزیر نیز همانند نهی از منکر دارای مراتب است و باید الزاماً از مراتب پایینتر مانند تذکر و توبیخ شروع شود و سپس در صورت تکرار به مراتب شدیدتر مانند حبس برسد و قاضی در صورتی که میداند با مراتب خفیفتر مثل توبیخ، بازدارندگی حاصل میشود، حق ندارد در اولین مرتبه به سراغ حبس و شلاق و امثال آن برود. با توجه به حجم گستردۀ حبس و مجازاتهای بدنی در قوانین کیفری و استفادۀ فراگیر از حبس توسط قضات حتی در مورد مجرمان اولیه (که متأسفانه موجب تراکم جمعیت کیفری زندانها شده است)، شاید تبیین نظریۀ مراتب تعزیر مفید و مؤثر باشد. در این مقاله دیدگاه فقهای قائل به مراتبی بودن تعزیر تشریح و محاسن، آثار مثبت و چالشهای آن بیان شده و در نهایت، پیشنهاد کاربردی مشخص و تأثیرگذاری در سیاست کیفری مطرح میشود. علاوه بر دیدگاه فقهای اهل سنت، از فقهای متقدم امامیه، شیخ طوسی (ره) و از فقهای معاصر میرزا جواد آقا تبریزی (ره) و نیز از فاضل هندی صاحب کشفاللثام و علامه حلی (ره) بهعنوان مهمترین قائلین به این دیدگاه میتوان نام برد که نظرهای ایشان در مقاله بررسی خواهد شد. ازجمله آثار پذیرش نظریۀ مراتب تعزیر در سیاست کیفری، میتوان به کاهش جمعیت کیفری زندانها و امکان برنامهریزی برای جمعیت کم و بهکارگیری برنامههای اصلاحی برای کسانی اشاره کرد که بهدلیل جهل و ناآگاهی به سراغ بزهکاری رفتهاند.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53577_b7a9eda89dc116a9015e882e5c31c332.pdf
2014-12-22
677
706
10.22059/jorr.2014.53577
: بازجامعهپذیری
حبس زدایی
سیاست کیفری اسلام
فردی کردن واکنش
قضازدایی
مراتب تعزیر
سید محمود
میرخلیلی
mirkhalili@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشکدۀ حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ابن أبی الحدید المعتزلی (1404). شرح نهج البلاغة ، قم، مکتبة آیة الله المرعشی.
1
ابن قدامه،عبداللَّهبن احمد (1404) المغنى و شرح الکبیر، بیروت، دارالفکر.
2
ابن منظور (1416) لسان العرب، جلد 20، چاپ اول: بیروت، داراحیاء التراث العربى.
3
ابن نجیم، زینالدین بن ابراهیم، (بیتا) البحر الحدائق، القاهره، دارالکتب الاسلامی، الطبعة الثانیه.
4
أردبیلی، (مقدس) احمدبن محمد (1416). «مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان»، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چ اول.
5
الاصفهانی،بهاء الدّین محمّد (معروف به فاضل هندی) (1405). کشف اللثام،مکتبة آیت اللّه العظمی المرعشی،النجفی،قم.
6
انصاری و همکاران (1385). تعزیر از دیدگاه فقه و حقوق جزا، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
7
تمیمی آمدی (1366). غررالحکم و دررالکلم، با شرح جمال الدین محمد خوانساری، انتشارات دانشگاه تهران.
8
تمیمی مغربی، ابو حنیفه، نعمان بن محمد (1385ق). دعائم الاسلام، انتشارات دارالمعارف مصر.
9
جزیری، عبدالرحمن (1406). الفقه علی المذاهب الاربعه، جلد 5، بیروت، دارالفکر.
10
جمشیدی، اسدالله و دیگران (1382). جستاری در هستیشناسی زن، قم، انتشارات مؤسسۀ امام خمینی.
11
حرّ عاملی، محمّدبن حسن (بیتا). وسائل الشیعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
12
13. حسینی، سید محمد (1383). سیاست جنایی در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و سمت.
13
14. حسینی، سید محمد (1388). دوگونه کیفر در مقابل دو دسته بزه (بازتعریف حدود و تعزیرات از دیدگاه فلسفۀ کیفری)، مجلۀ دانشکدۀ حقوق، دورۀ 39، شمارۀ 1: 87 - 106.
14
حلّی، جمال الدین احمد(ابن فهد) ( 1413ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
15
حلی، ابن ادریس (1411). السرایر، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین.
16
حلّی، ابو منصور الحسن بن یوسف المطهّر (علّامه حلی) (1419). قواعد الاحکام، قم، مؤسسه النّشر الاسلامی.
17
18. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (بیتا). تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة، چاپ سنگی، مؤسسة آل البیت.
18
حلی، جعفربن حسن (محقق حلی) (1368). شرایع الاسلام،ترجمۀ ابوالقاسم ابن احمد یزدی، انتشارات دانشگاه تهران.
19
الخوانساری، السیّد احمد (1364). جامع المدارک،تهران،مکتبه الصّدوق.
20
خویى، سیدابوالقاسم (1396). مبانى تکمله المنهاج، قم، چاپخانۀ علمی.
21
راغب اصفهانی، ابی القاسم الحسین بن محمد (1404). المفردات فی غریب القران، بیروت، دارالمعرفه.
22
الزحیلی، وهبة (1409). الفقه الاسلامی و ادلته، جلد 10، چاپ دوم: دمشق، دارالفکر .
23
زیبایی نژاد، محمد رضا و سبحانی محمد تقی (1381). در آمدی بر نظام شخصیتی زن در اسلام، انتشارات دارالثقلین.
24
طباطبایی، محمد حسین (1363). تفسیر المیزان، ج 20، ترجمۀ محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
25
طباطبایی، سید علی (1404). ریاض المسائل، قم، آل البیت.
26
طریحی نجفی (بیتا). مجمع البحرین، تهران، انتشارات مصطفوی.
27
الطوسی-ابو جعفر محمد بن الحسن،اللمبسوط،قم،مؤسسه النّشر الاسلامی، 1428 هـ.ق.
28
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ الخلاف، موسسة النشرالاسلامی، قم، 1417.
29
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ تهذیب الاحکام، دار التعارف، بیروت،1401.
30
العاملی، محمدبن مکّی (الشهید الاول)، القواعد والفوائد، قم مکتبة المفید، بیتا.
31
عسگر قهرمانی، 1376 ، مجازاتهای بازدارنده، تهران، مجلۀ دادرسی (ش 6 و 5 ).
32
عوده، عبد القادر، التّشریع الجنائی الاسلامی،بیروت؛دار احیاء التّراث العربی، 1405 هـ.ق
33
34. غزالی محمد بن محمد، احیاء علومالدین، ترجمه مٌوید الدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیو جم، انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۵۱.
34
35. القرشی،محمّد ابن احمد(معروف به ابن اخوه)،معالم القربه فی احکام الحسبه،تحقیق از محمّد محمود شعبان و صدیق احمد عیسی المطیعی،مکتبة الاعلام الاسلامی،1408 هـ.ق.
35
کاشانی، علاء الدین: «بدائع الصنایع»، بیروت، دار الکتاب العربی، چ دوم، 1982م.
36
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، قم، 1367.ش.
37
الگلپایگانی، السیّد محمد رضا (1414 هـ.ق)،الدّر المنضود فی احکام الحدود،قم،دار القرآن الکریم.
38
ماوردی،اباالحسن، احکام السلطانیه، مکتبة الاعلام الاسلامی، 1406 هـ.ق
39
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، انتشارات مؤسسه الوفا، بیروت، 1404.ق.
40
معرفت، هادی: بحثی در تعزیرات، مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 147 ـ 146، تهران سال 1368.
41
منتظری، حسینعلی. مبانی فقهی حکومت اسلامی. چاپ اول. جلد سوم. قم: نشر تفکر، 1370.
42
ـــــــــــــــــــ،(1366 ) بحثی پیرامون تعزیرات شرعی، مجله نور علم، شمارۀ 25: 9 - 33.
43
موسوی الخمینی (1410ق) سید روح الله ، تحریر الوسیله، قم، اسماعیلیان،.
44
موسوی خویی، سید ابو القاسم (بیتا)، مبانی تکملة المنهاج، مطبعة الآداب،نجف اشرف.
45
46. موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا، الدر المنضود فی احکام الحدود، تقریر علی کریمی جهرمی، قم، دارالقرآن الکریم، چ اول، 1412ق.
46
النّجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
47
نوری، میرزاحسن، مستدرکالوسائل، مؤسسه آلبیت داراحیا التراث، 1408.
48
نووی،شرف الدّین،المنهاج، انتشارات غزالی، سنندج، 1368.
49
نووی، محیی الدین، روضةالطالبین، دار الکتب العلمیة، لبنان، بیتا.
50
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد نظریۀ وکالت در عرصۀ ماهیت نمایندگی مجلس
پس از تأسیس مجلس و ورود مفهوم نمایندگی به ادبیات سیاسی ایران، شخصیتهای علمی و بهتبع آن مردم جامعه، این نهاد سیاسی را وکالت شرعی تلقی کردند. تصریح علما و اندیشمندان بر تطبیق این نهاد بر وکالت شرعی این دیدگاه را قوت میبخشید. با اینحال هنوز جای این پرسش باقی مانده که آیا این تلقی حاصل اندیشهورزی و تتبع آگاهانه و عالمانۀ اندیشمندان بود یا اینکه راهحلی برای بومیسازی این نهاد نوبنیاد در جامعۀ سنتی ایران محسوب میشد. با دقت در ماهیت، شرایط و گسترۀ وکالت و نیز بررسی ویژگیهای طرفین این قرارداد، میتوان دریافت که نهاد نمایندگی با وجود شباهتهای بسیاری که با عقد وکالت دارد، بههیچوجه قابلیت تطبیق با این قرارداد را ندارد. زیرا نمایندگی قواعد و ویژگیهای خاصی دارد که با توجه به آنها، نمیتوان آن را با وکالت مصطلح در فقه و حقوق خصوصی یکی دانست.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53578_d1260e1e273060c863edea899d3fe61c.pdf
2014-12-22
707
730
10.22059/jorr.2014.53578
: ماهیت
موکل
نمایندگی
نماینده
وکالت
وکیل
محمد رسول
آهنگران
ahangaran@ut.ac.ir
1
دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
AUTHOR
محمد جعفر
صادق پور
jafar.samen.1367@gmail.com
2
دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا، دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
امام خمینی،(1369)، صحیفۀ نور، مجموعه رهنمودهای امام خمینی، جلد21، چاپ اول، بیجا، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی
2
ــــــــــــــــــــــــ، (1369)، صحیفۀ نور، مجموعه رهنمودهای امام خمینی، جلد 18، چاپ اول، بیجا، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی
3
ابن ادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد 2، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی
4
امامی، سید حسن (بیتا)، حقوق مدنی، جلد 2، تهران، انتشارات اسلامیه
5
بوشهری، جعفر (1384)، حقوق اساسی، اصول و قواعد، چاپ اول، بیجا، انتشارات شرکت سهامی انتشار
6
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد 5، چاپ اول، تهران، کتابخانهء گنج دانش
7
ــــــــــــــــــــــــ (1375)، دانشنامۀ حقوقی، جلد 5، چاپ اول، تهران، مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر
8
ــــــــــــــــــــــــ (1388)، الفارق دائرة المعارف عمومی حقوق، جلد 5، چاپ دوم، تهران، کتابخانۀ گنج دانش
9
جوادی آملی، عبدالله (1378)، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم، مرکز نشر اسراء
10
حائری طباطبایی،سید علیبن محمد (1418)، ریاضالمسائل فی تحقیق الاحکام بالدلایل، جلد 10، چاپ اول، قم، مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام
11
حائری یزدی، مهدی، حکمت و حکومت، {نسخۀ زیراکسشده و فاقد دیگر مشخصات موجود در کتابخانۀ مؤسسۀ پژوهشی امام خمینی}
12
حبیبنژاد، سید احمد (1385)، نمایندگی مجلس، حقوق و وظایف، چاپ اول، بیجا، کانون اندیشۀ جوان
13
حکیم طباطبایی، سید محسن (1410)، منهاجالصالحین، جلد 2، چاپ اول، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات (همراه با تعلیقات شهید محمد باقر صدر)
14
حلبی، ابن زهره، حمزهبن علی حسینی (1417)، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، چاپ اول، قم، مؤسسۀ امام صادق علیه السلام
15
دهخدا، علی اکبر (1373)، لغتنامۀ دهخدا، جلد 13، چاپ اول، تهران، مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران
16
روحانی، سید محمد صادق (1378)، استفتائات قضائیه و مؤسسه حقوقی وکلای بین الملل، چاپ اول، قم، چاپخانه سپهر
17
زرگرینژاد، غلامحسین (1374)، رسائل مشروطیت (18رساله و لایحه دربارۀ مشروطیت)، چاپ اول، تهران، انتشارات کویر
18
شعبانی، قاسم (1384)، حقوق اساسی و ساختار حکومت اسلامی ایران، چاپ هجدهم، بیجا، انتشارات اطلاعات
19
شفیعی سروستانی، ابراهیم (1381)، فقه و قانونگذاری آسیبشناسی قانونگذاری در نظام جمهوری اسلامی، ایران، بیجا، کتاب طه
20
شهید ثانی، عاملی، زینالدینبن علی (1410)، الروضةالبهیة فی شرح اللمعةالدمشقة(المحشی: کلانتر)، جلد 4، چاپ اول، قم، کتابفروشی داوری
21
ــــــــــــــــــــــــ (1413)، مسالکالافهام الی تنقیح شرایعالاسلام، جلد 5، چاپ اول، قم، مؤسسۀ المعارف الاسلامیة
22
صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1364). جلد 2، چاپ اول، بیجا، ادارۀ کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی
23
عمید زنجانی، عباسعلی (1389)، دانشنامۀ فقه سیاسی (مشتمل بر واژگان فقهی و حقوق عمومی)، جلد 2، چاپ اول، تهران، مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران
24
عمید زنجانی، عباسعلی (1384)، فقه سیاسی، ج 7، چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر
25
ــــــــــــــــــــــــ (1377)، فقه سیاسی، ج 1، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیرکبیر
26
ــــــــــــــــــــــــ، (1385)، حقوق اساسی ایران، چاپ اول، تهران، مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
27
فیرحی، داود، مقالۀ «مفهوم وکالت در فقه و حقوق اسلامی»، شمارۀ 25، ماهنامۀ همشهری، فروردین و اردیبهشت 1387
28
قهرمانی، نصرالله؛ یوسفی محله، ابراهیم (بیتا)، مجموعۀ کامل قوانین و مقررات وکالت، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد
29
کیدری، قطبالدین محمدبن حسین، (1416)، اصباح الشیعه بمصباحالشریعه، چاپ اول، قم، مؤسسۀ امام صادق علیه السلام
30
محقق حلی، نجمالدین جعفربن حسن، (1408)، شرایعالاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد 2، چاپ دوم، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان
31
مدنی، سید جلالالدین(1373)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، جلد 1، چاپ دوم، بیجا، نشر همراه
32
مطهری، مرتضی (1391). زن و مسائل قضائی و سیاسی، چاپ اول، انتشارات صدرا
33
ممدوحی کرمانشاهی، حسن (1387). حکمت حکومت فقیه، چاپ چهارم، بیجا، مؤسسۀ بوستان کتاب
34
مؤتمنی طباطبایی، منوچهر (1380)، حقوق اساسی (کلیات و رژیمهای مهم سیاسی)، چاپ اول، تهران، نشر میزان
35
نایینی، میرزا محمد حسین (1424)، تنبیهالامة و تنزیهالملة، چاپ اول، قم، انشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم
36
نجفی اسفاد، مرتضی؛ محسنی، فرید (1379)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات بینالمللی الهدی
37
نفیسی (ناظمالاطباء)، علی اکبر (2535)، فرهنگ نفیسی، ج 5، بیجا، کتابفروشی خیام
38
هاشمی، سید محمد (1379)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد 2، چاپ چهارم، بیجا، نشر دادگستر
39
یزدی، سید محمد کاظم (1414)، تحقیق و تعلیق محمد حسین طباطبایی، تکملة العروة الوثقی، جلد 1، چاپ اول، قم، کتابفروشی داوری.
40
ORIGINAL_ARTICLE
امکانسنجی وقف حقوق معنوی
وقف از موضوعات مهم احکام اجتماعی اسلام است که از جملۀ شرایط صحت آن (حسب دیدگاه مشهور و رایج)، مالیت شرعی داشتن، عین بودن، قابلیت قبض و اقباض و ابدی بودن شیء موقوفه است؛ بر این اساس در امکان وقف حقوق معنوی اختلافنظرهایی دیده میشود. در این تحقیق کتابخانهای، با گردآوری و بررسی نظر محققان، ضمن بازنگری در فرایند استنباط و استخراج شروط عقد وقف و بحث دربارۀ فلسفۀ وجودی و غایی شروط مورد مناقشه، صحت وقف حقوق معنوی اثبات شده است. بر این اساس که: اولاً حق معنوی یک حق مشروع با «مالیت» عرفی و شرعی است؛ درثانی شرط عین به مفهوم داشتن «اصلِ» قابل بقا با انتفاع از آن و فلسفۀ ذکرش، خارج کردن مصادیق باطل وقف یعنی منافع و دیون از دایرۀ وقف است؛ ثالثاً شرط قبض، ضمن نسبی بودن شکل و نحوۀ آن به تناسب اشیای مختلف، بهمفهوم استیلابخشی به موقوفٌعلیه بهمنظور انتفاع از موقوفه خواهد بود و قبض فیزیکی و غیرفیزیکی در آن موضوعیت ندارد؛ رابعاً شرط تأبید به مفهوم ابدی بودن نفس عقد وقف مادامالموقوف و عدم رجوع واقف از آن است و دوام عرفی موقوفه بهنحویکه با انتفاع از موقوفه، اصل زائل نشود، کافی است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53579_5c257ab3953f6e63611c16afcd3522e3.pdf
2014-12-22
731
758
10.22059/jorr.2014.53579
حقوق معنوی
شرایط موقوفه
عقود معین و نامعین
موضوعات مستحدثه
وقف
محمد جواد
ولی زاده
valizadeh8612@gmail.com
1
دانشیار دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
عباسعلی
سلطانی
saltani@um.ac.ir
2
دانشجوی دکتری تخصصی فقه و حقوق دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
آیتی، حمید، حقوق آفرینشهای فکری، جلد 3، تهران، 1375ش
1
ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، جلد 7، قم، نشر ادب حوزه، 1405ق
2
احسائی، ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج 2، قم، انتشارات سید الشهدا(ع)، 1403 ق
3
(مقدس) اردبیلی، احمدبن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، مؤسسۀ نشر اسلامی، 1362ش
4
استین، مالورا، و سینا، نیکیل، رسانههای نوین جهانی و سیاستگذاری ارتباطات، فصلنامۀ رسانه، ترجمۀ لیدا کاووسی، سال پانزدهم، شمارۀ 2، شمارۀ پیاپی 58، تابستان1383ش
5
اصفهانی، ابوالحسن، وسیله النجاه، جلد 2، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، الطبعه الثانیه، 1397ق
6
اصفهانى، محمد حسین، حاشیة کتاب المکاسب، محقق و مصحح: عباس محمدآل سباع قطیفى، جلد 1، قم، انوارالهدی، 1418ق
7
امامى، نورالدین، حقوق مالکیتهاى فکرى، فصلنامۀ رهنمون، ش 2 و 3، 1371ش
8
امامی، حسن، حقوق مدنی، جلد 1، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ هشتم، 1368ش
9
امیرمحمدی، محمد رضا، مطالعۀ تطبیقی نهاد وقف در فقه و قوانین مدون، مجموعه مقالات در کتاب: وقف و تمدن اسلامی، ج 1، تهران، انتشارات اسوه، پاییز 1387ش
10
(شیخ) انصاری، مرتضی، مکاسب، جلد 3 و 4 و 6، قم، مجمع الفکر الإسلامی، الطبعه الثالثه،1420 ق،
11
البحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، جلد 22، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1405ق،
12
بهرامی، محمد، پژوهشی فقهی - حقوقی در وقف سهام شرکتها، مجلۀ وقف میراث جاویدان، شمارۀ 30، تابستان 1379ش
13
تویسرکانی، احمد، قبض و قبول در عقد وقف، فصلنامۀ وقف میراث جاودان، سال هشتم، شمارۀ 4، 1379ش
14
حائری، محمد حسن و عباسی، طیبه، بررسی فقهی وقف پول، مجلۀ دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه سمنان، شمارۀ 19، سال ششم، پاییز 1386ش
15
الحسینی السیستانی، علی، منهاج الصالحین، جلد 2، بیروت، انتشارات دارالعلوم، 1409ق
16
حسینی عاملی، محمد جواد، مفتاح الکرامه، ج 4، تهران، چاپ افست، 1323ق
17
حسینی مراغی، میر عبدالفتاح، عناوین الفقهیه، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1417 ق
18
حلی، ابن ادریس، السرائر، جلد 3، مؤسسۀ نشر اسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق
19
(محقق) حلی، جعفربن حسن، المختصر النافع فی فقه الامامیه، تهران، مؤسسۀ بعثت، چاپ دوم، 1402ق
20
(محقق) حلی، جعفربن حسن، شرایع الاسلام، ج 2، تهران، انتشارات استقلال، الطبعه الثانیه، 1409ق
21
(علامه) حلی (الف)، حسنبن یوسف، قواعد الاحکام، جلد 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق
22
(علامه) حلی (ب)، حسنبن یوسف، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، جلد 6، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق
23
حلی، یحییبن سعید، الجامع للشرایع، قم، سید الشهداء 1405ق
24
(امام) خمینى، روح اللّه، البیع، جلد 1 و 5، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى، بیتا
25
(امام) خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، جلد 2، قم، مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم، 1409ق
26
(امام) خمینی، روح الله، المکاسب المحرمه، جلد 1، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1373ش
27
(محقق) خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریرات محمد علی توحیدی، ج 2 و 3 و 7، بیجا، بیتا
28
(محقق) خویی، ابوالقاسم، منهاج الصالحین، جلد 2، قم، نشر مدینه العلم، 1410ق
29
دبیری، محمد صادق، وقف پول و سهام از دیدگاه اسلام، ماهنامۀ کانون، سال پنجاه و یکم، دورۀ دوم، شمارۀ 94، تیر 1388ش
30
راغب اصفهانی، حسینبن محمد، المفردات فی غرائب القرآن، لبنان، دارالعلم- دارالشامیه، 1412ق
31
سبزواری، محمد باقر، کفایه الفقه المشتهر به کفایه الاحکام، جلد 2، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی، 1423ق
32
شفایی، عبدالله، حقالتألیف از دیدگاه فقه تطبیقى، مجلۀ فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، شمارۀ 37 و 38، پائیز و زمستان 1382ش
33
شهید اول، محمدبن مکی، القواعد والفوائد، جلد ۱، قم، مکتبه المفید، بیتا
34
صدر، محمدباقر، اقتصادنا، دارالتعارف للمطبوعات، 1408ق
35
(شیخ) صدوق، محمدبن علی، علل الشرایع، جلد 2، نجف، مکتبه الحیدریه، 1386ق
36
(شیخ) صدوق، محمدبن علی، من لایحضره الفقیه، جلد 4، صححه وعلق علیه على اکبر الغفاری، قم، منشورات جماعة المدرسین، الطبعه الثانیه، بیتا
37
صفایی، حسین، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، بیجا، 1379ش
38
طباطبایی حکیم، محمد سعید، منهاجالصالحین، جلد 2، بیجا، 1376ش
39
طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل، جلد 8، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1407 ق،
40
طباطبایی مجاهد، سید محمد، مناهل، قم، مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، بیتا
41
طباطبایی، محمد تقی، وقف (1 - دوام)، مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 82، زمستان 1341ش
42
طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1393ق
43
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، جلد 5، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1416 ق
44
(شیخ) طوسی، محمدبن حسن، الاستبصار، جلد 4، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1363ش
45
(شیخ) طوسی، محمدبن الحسن، تهذیب الاحکام، جلد 9، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1365ش
46
(شیخ) طوسی، محمدبن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، جلد 3، قم، مکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه، 1387ق
47
طوسی (ابن حمزه)، محمدبن علی، الوسیله الی نیل الفضیله، قم، کتابخانۀ مرعشی نجفی، 1408ق
48
، جلد 1، قم، انوارالهدى، 1419ق
49
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، القاموس المحیط، جلد 4، بیروت، دارالفکر، الطبعه الثالثه، بیتا
50
فیض، علی رضا، مصلحت وقف و پارهای از شرطهای آن، فصلنامۀ وقف میراث جاودان، سال دوم، شمارۀ 8، 1373 ش
51
الفیض الکاشانی، محمد محسن، مفاتیح الشرایع، جلد 3، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، 1380
52
فیومی، احمد، مصباح المنیر، جلد 2، قم، منشورات دار الرضی، بیتا
53
54. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 18/2/1307، انتشارات فروزش، 1385ش
54
(میرزای) قمی، ابوالقاسم، جامع الشتات، چاپ سنگی، کتابخانۀ مدرسۀ عالی شهید مطهری، بیتا،
55
کاتوزیان، ناصر، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، تهران، انتشارات میزان، چاپ ششم، 1376ش
56
کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، جلد 4، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، 1380ش
57
(شیخ) کلینی، محمّدبن یعقوب، الکافی، جلد 7، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1388ق
58
مامقانی، محمد حسن، نهایه المقال فی تکملة غایة الآمال، قم، مجمع الذخائر الإسلامیة، 1350ق
59
محمدی، پژمان، وقف حقوق معنوی، مجموعه مقالات در کتاب: وقف و تمدن اسلامی، ج 1، تهران، انتشارات اسوه، پاییز 1387ش
60
مطهری، مرتضی، نظری به نظام اقتصاد اسلام، انتشارات صدرا، 1368ش
61
معلوف، لویس، المنجد فی اللغه والاعلام، بیروت، المشرق، 1973م
62
موسوی بجنوردی، محمد، نقش قبض در عقد رهن، مجلۀ کانون وکلا، دورۀ جدید، شمارۀ 8 - 9 ، 1373 – 1374ش
63
موسوی خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، جلد 4، اسماعیلیان، بیتا
64
نایینى، محمد حسین، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، جلد 1، تقریر: خوانسارى، موسىبن محمد نجفى، تهران، المکتبة المحمدیة، 1373ق
65
نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام، جلدهای 23 و 28، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1368ش
66
نراقی، ملااحمد، عوائد الایام، مکتبه بصیرتی، قم، 1408ق
67
هادوی، مهدی، مکتب و نظام اقتصادی اسلام، خانۀ خرد، 1383ش
68
یوسفی، احمد علی، ماهیت پول و راهبردهای فقهی و اقتصادی آن، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 1377ش
69
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در توسعۀ فقه به حریم اعتقادات و اعمال قلبی
از جملۀ مباحثی که از دیرباز در میان عالمان اسلامی مطرح بوده، موضوع حیطۀ فقه و تکالیف شرعی بشر و حدود آن است که در این مورد دو دیدگاه عمده در میان عالمان اسلامی اعم از فقیهان، مفسران و متکلمان مطرح میشود. مشهور و بلکه اکثر عالمان اسلامی برآنند که حیطۀ فقه و احکام شرعی در فروعات عملی و اعمال جوارحی منحصر بوده و مباحث اعتقادی و قلبی و اعمال جوانحی از دایرۀ فقه خارج است. بر همین اساس، اینان در منابع فقهی تنها از فروعات عملی سخن گفتهاند و اعمال اعتقادی و جوانحی را به حوزه و منابع دیگری (که به علم کلام شهرت یافته است) محول کردهاند، در مقابل معدودی از عالمان اسلامی، بخشی از مباحث اعتقادی را در منابع فقهی به اختصار مطرح کردهاند و از نگاه فقه و تکلیف به این مسائل نگریستهاند. دیدگاه صحیح و فرضیۀ مورد بحث در این پژوهش، آن است که حوزۀ فقه و تکالیف شرعی در فروعات عملی و اعمال جوارحی منحصر نیست و افزون بر آن، عقاید و اعمال جوانحی بشر را نیز شامل میشود. در این مقاله ضمن اشاره به ادلۀ دیدگاه مشهور و نقد آنها، دیدگاه مذکور با ادلۀ متعدد به اثبات رسیده است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53580_eaca788d25d9a6d5116355a4ee23cb4e.pdf
2014-12-22
759
790
10.22059/jorr.2014.53580
اعمال جوارحی و جوانحی
روایات
عقاید
فقه
قرآن
محمد صادق
یوسفی مقدم
y.mogaddam@yahoo.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
سید جعفر
صادقی فدکی
sadeghi.fadak@gmail.com
2
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
ابن الشهید الثانی (بیتا) معالم الدین، تحقیق: کمیتۀ تحقیق، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
1
ابن فارس، احمد (1404) معجم مقاییساللغه، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم، انتشارات دفتر تبلیغات.
2
ابن منظور(1405) لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه.
3
احمدی، قاسم علی(1422) وجودالعالم بعد العدم عند الامامیه، قم، انتشارات موعود کعبه.
4
استرآبادی، محمد امین (1424) الفوائد المدنیه، تحقیق: رحمةالله رحمتی، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
5
انصاری، شیخ مرتضی (1419) فرائد الاصول، تحقیق: لجنة تحقیق تراث الشیخ الاعظم، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
6
ایجی، عضد الدین (1417) المواقف، تحقیق: عبدالرحمن عمیره، بیروت، دارالجیل.
7
بروجردی، شیخ حسین (1405) نهایۀالافکار، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
8
بهبهانی، وحید (1419) الرسائل الفقهیه، تحقیق: مؤسسة العلامة الوحید البهبهانی، بیجا، منشورات مؤسسة الوحید البهبهانی.
9
جصاص،(1405) الفصول فی الاصول، تحقیق: عجیل جاسم النشمی، بیجا، بیتا.
10
حر عاملی (1403) الفوائد الطوسیة، تحقیق: لازوردی و درودی، قم، المطبعة العلمیه.
11
حر عاملی(1414) وسائل الشیعه، قم، مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث.
12
حکیم، محمد تقی (1979) الاصول العامة للفقه المقارن، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
13
حلبی، ابوالصلاح (بیتا) الکافی فی الفقه، تحقیق: رضا استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین.
14
حلبی، ابوالصلاح (1417) تقریب المعارف، تحقیق: شیخ فارس تبریزیان، بیجا، محقق.
15
خراسانی، محمد کاظم (1429) کفایة الاصول، تحقیق: عباس علی زارعی، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
16
خویی، ابوالقاسم (1416) صراط النجاة، قم، دفتر نشر برگزیده.
17
خویی، ابوالقاسم(1413) مصباح الفقاهه، قم، المکتبة الداوری.
18
راغب اصفهانی (1404) مفردات الفاظ القرآن، تهران، دفتر نشر کتاب.
19
ریشهری، محمد(1385) دانشنامۀ عقاید اسلامی، ترجمۀ مهدی مهدوی، قم، سازمان چاپ و نشر.
20
سبحانی، شیخ جعفر (1388) رسالۀ توضیحالمسائل، تهران، نشر جمهوری.
21
شهید اول (بیتا) القواعد و الفوائد، تحقیق: سید عبدالهادی حکیم، قم، انتشارات مفید.
22
شهید ثانی(1416) مسالکالافهام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه.
23
شیخ صدوق (1379). معانیالاخبار، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
24
شیخ صدوق (1418) الهدایه، قم، مؤسسۀ امام هادی.
25
شیخ صدوق (بیتا) من لایحضره الفقیه، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
26
شیخ طوسی (1400) الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد، تهران، منشورات مکتبة جامه چهلستون.
27
شیخ طوسی (بیتا) الرسائل العشر، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
28
شیخ مفید (1410) المقنعه، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
29
شیرازی، سید محمد (1407) الفقه، بیروت، دارالعلوم.
30
صدر، محمد باقر(1426) بحوث فی علم الاصول، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف الفقه الاسلامی.
31
صدر، محمد باقر (1395) المعالم الجدیدة للاصول، نجف، مطبعة النعمان.
32
طباطبایی، محمد حسین (بیتا) المیزان فی تفسیر القرآن، قم، نشر جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
33
عبدالسلام، عزالدین (1407) الامام فی بیان ادلة الاحکام، بیروت، دارالبشائر الاسلامیه.
34
علامه حلی (1421) نهج الحق و کشف الصدق، تحقیق: سید رضا صدر، قم، مؤسسه دارالهجره.
35
علامه حلی (1414). تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
36
علامه حلی(1410) الرسائل السعدیه، تحقیق: عبدالحسین محمد علی بقال، قم، کتابخانه آیتالله العظمی مرعشی النجفی.
37
فاضل آبی(1408) کشف الرموز، تحقیق: شیخ علی پناه، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
38
فراهیدی، خلیل (1409) کتابالعین، تحقیق: مهدی مخزومی، بیجا، مؤسسۀ دارالهجره.
39
قلعچی، محمد (1408) معجم لغة الفقهاء، بیروت، دارالنفائس.
40
کاشف الغطاء، جعفر(بیتا) کشف الغطاء، اصفهان، انتشارات مهدوی.
41
کاظمی خراسانی، محمد علی(1406) فوائد الاصول، تحقیق: رحمتالله اراکی، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
42
کلینی، محمدبن یعقوب (1363) الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
43
محسنی، محمد آصف (1387) حدود الشریعه، قم، بوستان کتاب.
44
محقق بحرانی (بیتا) حدائق الناضره، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
45
محقق کرکی (1408) جامع المقاصد، قم، مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث.
46
مرعشی، سید نورالله (بیتا) شرح احقاق الحق، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی.
47
مظاهری، شیخ حسین (1387) رسالۀ توضیح المسائل، قم، مؤسسۀ فرهنگی مطالعاتی الزهراء.
48
مظفر، محمد رضا (بیتا) عقاید الامامیه، تحقیق: حامد حنفی داود، قم، انتشارات انصاریان.
49
نجفی، محمد حسن (1365) جواهر الکلام، تحقیق: شیخ عباس قوچانی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
50
نقیزاده، حسن (1384) جایگاه قرآن کریم در فرایند استنباط فقهی، مشهد، دانش شرقی.
51
نوری، میرزا حسین (1408) مستدرک الوسائل، قم، مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث.
52
نووی، محیالدین (بیتا) روضة الطالبین، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه.
53
وحید خراسانی، شیخ حسین (1421) توضیح المسائل، قم، مدرسۀ باقرالعلوم.
54
وهبۀ الزحیلی (1418) الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق، دارالفکر.
55
مقالات
56
رشاد، علی اکبر(1383) «فقه چالشها، کاستیها و بایستگیهای آن»، فصلنامۀ کتاب نقد، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، ش 33: 3 - 18.
57
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر نوسانات ارزش پول بر جبران خسارت نقدی در دعوای مسئولیت مدنی
در مرحلۀ سوم از مراحل جبران خسارت، تعیین قیمت مال تلفشده با دو مشکل روبهرو است: از یکسو قیمت مال از زمان تحقق سبب ضمان تا زمان ادا نوسان دارد و باید مشخص کرد که قیمت مال در کدام زمان ملاک محاسبۀ قیمت است. از سوی دیگر پس از انتخاب یکی از این زمانها، مسئلۀ کاهش ارزش پول در طول زمان مطرح میشود. آیا عامل زیان نسبت به کاهش ارزش پول در طول زمان نیز مسئولیت دارد یا صرفاً ضامن قیمت کالا در روز غصب یا تلف یا اتلاف است؟ این موضوع با توجه به کاهش ارزش پول در طول زمان و طولانی بودن فرایند قضایی، اهمیت فراوانی پیدا میکند. ایدهای که در این پژوهش مطرح شده، آن است که برای تعیین میزان وجه نقدی که باید به زیاندیده پرداخت شود، ابتدا باید ذات ضرر را بدون در نظر گرفتن نوسانات ارزش پول و بر اساس قیمت مال تلفشده در روز تلف یا اتلاف تعیین کرد. پس از تعیین مبلغ، دیگر کاهش یا افزایش قیمت مال تالف در بازار در میزان مسئولیت تأثیری ندارد، اما چنانچه تا زمان پرداخت این مبلغ، از ارزش پول کاسته شود، بهموجب رأی وحدت رویّۀ اخیر دیوان که افت ارزش پول را خسارت تلقی کرده است، میتوان از مدیون جبران کاهش ارزش پول را نیز از باب تسبیب مطالبه کرد. بنابراین آنچه در نهایت، زیاندیده استحقاق دریافت آن را دارد، قیمت مال تلفشده در زمان تلف یا اتلاف است که با توجه به شاخص تورم، تا زمان ادا بهروز میشود.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53581_2fa6933804c8d965356c3d147ca91105.pdf
2014-12-22
791
822
10.22059/jorr.2014.53581
: تغییرات ارزش پول
زمان ارزیابی
مثلی و قیمی
میزان جبران
میزان ضرر
محمد مهدی
الشریف
alsharif46@yahoo.com
1
. استادیار گروه حقوق دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان
AUTHOR
سمیه
سعیدی
ssaeedi88@yahoo.com
2
..دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
1) اصفهانی (کمپانی)، محمد حسین (1418)، حاشیة کتاب المکاسب، ج1، چاپ اول، قم: انوار الهدی
1
2) انصارى، مرتضىبن محمد امین (1410 ه.ق)، کتاب المکاسب (المحشّى)،ج 7، چ سوم، قم: مؤسسه مطبوعاتى دار الکتاب.
2
3) باریکلو، علیرضا (1389)، مسئولیت مدنی، چ سوم، تهران: میزان.
3
4) بجنوردى، سید حسنبن آقا بزرگ موسوى (1419 ه.ق)،القواعد الفقهیة، ج 4، چ اول، قم: نشر الهادی.
4
5) بحرانى، محمد سند (1423 ه.ق)، فقه الطب و التضخم النقدی، چ اول، بیروت، مؤسسة أم القرى للتحقیق و النشر.
5
6) تبریزى، جوادبن على،(بیتا)، صراط النجاة (للتبریزی)، ج 8، چاپ سنگی.
6
7) حسینی حائرى، سید کاظم، (1423 ه.ق)، فقه العقود، ج 2، چ دوم، قم، مجمع اندیشه اسلامى.
7
8) حسینى روحانى قمی، سید صادق (بیتا)، فقه الصادق علیه السلام، ج 16، چاپ سنگی.
8
9) حلّى، ابن ادریس، (1410 ه.ق)،السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج 2، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
9
10) رشتى، میرزا حبیبالله (بیتا)،کتاب الغصب، چاپ سنگی.
10
11) سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413 ه.ق )،مهذّب الأحکام، ج 21، چ چهارم، قم: مؤسسه المنار.
11
12) سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413 ه.ق)، مهذّب الأحکام، ج 19، چ چهارم، قم، مؤسسه المنار .
12
13) سیستانى، سید على (1417 ه.ق)،منهاج الصالحین، ج 2، چاپ سنگی.
13
14) شبیرى زنجانى، سید موسى (1428 ه.ق) المسائل الشرعیة،چ اول، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
14
15) شهیدی، مهدی (1385)، سقوط تعهدات، چ هفتم، تهران: مجد.
15
16) شیروی، عبدالحسین (1380)، "نقد و بررسی مقررات آیین دادرسی مدنی راجع به مطالبۀ خسارات قراردادی و تأخیر تأدیه"، مجتمع آموزش عالی قم، شمارۀ نهم، 7 - 50.
16
17) طباطبایى حکیم، سید محسن (بیتا)، نهج الفقاهة، چ اول، قم: انتشارات 22 بهمن.
17
18) طباطبایى حکیم، سید محمد سعید (1427 ه.ق)، مسائل معاصرة فی فقه القضاء، چ دوم، نجف، دار الهلال.
18
19) طباطبایى قمّى، سید تقى (1426 ه.ق)،مبانی منهاج الصالحین،ج 7 ، چ اول، قم: منشورات قلم الشرق.
19
20) طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم (1410 ه.ق)، حاشیة المکاسب (للیزدی)، ج 1، چ اول، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
20
21) فاضل موحدی لنکرانى، محمد (بیتا)، القواعد الفقهیة (للفاضل)، چاپ سنگی.
21
22) فاضل موحدى لنکرانى، محمد (1425 ه.ق)، جامع المسائل (عربی - للفاضل)، چ اول، قم، انتشارات امیر قلم.
22
23) کاتوزیان، ناصر (1374)، حقوق مدنی؛ الزامهای خارج از قرارداد، چ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23
24) کاتوزیان، ناصر (1387)، الزامهای خارج از قرارداد، ج 2، مسئولیتهای خاص و مختلط، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
24
25) مراغى، سید میر عبد الفتاحبن على (1417 ه.ق)، العناوین الفقهیة، ج 2، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
25
26) مکارم شیرازى، ناصر (1425 ه.ق)،أنوار الفقاهة - کتاب البیع، چ اول، قم: انتشارات مدرسة الإمام علیبن ابیطالب علیه السلام.
26
27) مکارم شیرازى، ناصر (1427 ه.ق)، استفتاءات جدید (مکارم)، ج 2، چ دوم، قم، انتشارات مدرسۀ امام علىبن ابىطالب علیه السلام.
27
28) موسوی خلخالى، سید محمد مهدى (1427 ه.ق)، فقه الشیعة - کتاب الإجارة، چ اول، تهران، مرکز فرهنگى انتشارات منیر.
28
29) موسوى خمینى، سید روح الله (1425 ه.ق)، تحریر الوسیلة - ترجمه، ج 3، ترجمه علی اسلامی، چ بیست و یکم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
29
30) موسوی خمینی، سید روح الله (1421 ه.ق)، کتاب البیع، ج1، چ اول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
30
31) موسوی خویى، سید ابو القاسم (بیتا)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، ج 3، چاپ سنگی.
31
32) موسوى خویى، سید ابو القاسم (1418 ه.ق)،موسوعة الإمام الخوئی، ج 30، چ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
32
33) موسوی خویى، سید ابو القاسم (1410 ه.ق)، منهاج الصالحین (للخوئی)، ج 2، چ بیست و هشتم، قم، نشر مدینة العلم.
33
34) نائینى، میرزا محمد حسین غروى (1413 ه.ق)،المکاسب و البیع، ج 1، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامّى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
34
35) نجفى، کاشف الغطاء، حسنبن جعفربن خضر (1422 ه.ق)، أنوار الفقاهة - کتاب الغصب، چ اول، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
35
36) نجفى، محمد حسن (بیتا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 37، چ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
36
37) نجفى، کاشف الغطاء، محمد حسینبن علىبن محمد رضا (1359 ه.ق)، تحریر المجلة، ج 2، چ اول، نجف اشرف: المکتبة المرتضویة.
37
38) هاشمی شاهرودى، سید محمود (1423 ه.ق)، قرأت فقهیة معاصرة، ج 2، چ اول، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
38
39) هاشمی شاهرودی، سید محمود،( 1429 ه.ق)، کتاب الاجاره، ج 2، چاپ اول، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی
39
40) همدانى، آقا رضابن محمد هادى ( 1420 ه.ق)، حاشیة کتاب المکاسب (للهمدانی)، چ اول، قم، بی نا.
40
41) یوسفی، احمدعلی ( 1381)،بررسی فقهی نظریه های جبران کاهش ارزش پول ( 2)، فقه اهل بیت ( ع) فارسی، شماره سی و یکم، 59 - 137.
41
ORIGINAL_ARTICLE
گستره جنون در فقه و حقوق
از آنجا که علیت، استمرار و انقضای هر حکمی منوط به موضوع است و موضوعشناسی مقوم استنباط قلمداد میشود، تعریف و تعیین گسترۀ جنون (یعنی یکی از مهمترین مباحث موضوعشناسی در فقه و حقوق) هدف این نوشتار خواهد بود. این تحقیق علاوه بر نگاه به تعاریف شرحاللفظی و تعاریف به مثال و مصداق مستنبط از روایات که به ضمیمۀ نگاه عرفی، مبنای بیشتر تعریفها قرارگرفته، روش دیگری را بر مبنای تمایز و تقسیم عارضههای عقلی و روانی و شناخت سایر عارضههای عقلی قسیم جنون خاص در فقه، پیشنهاد کرده است. ثمرۀ این تحقیق دست یافتن به تعریف مشخصی در زمینۀ مطلق جنون و جنون خاص در قالب رسم تام بود که ناگزیر اقسام جنون خاص و مرجع تعیین و تشخیص نیز بهعنوان اهداف تبعی مطرح شدهاند.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53582_018782d0cf273b6683ea37327b5c66a2.pdf
2014-12-22
823
852
10.22059/jorr.2014.53582
جنون اَدواری
جنون اِطباقی
جنون خاص
عارضههای عقلی
مطلق جنون
محمد رضا
علمی
elmimr@gmail.com
1
استادیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
کاوه
قبادی
ghobadighobadi93@gmail.com
2
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
منسوب به امام رضا، على بن موسى علیهما السلام(1406). الفقه - فقه الرضا. مشهد: مؤسسة آل البیت.
1
ابن جزی کلبی غرناطی، محمّدبن أحمد(1404ق). القوانین الفقهیه. ج 1، بیروت: دارالکتاب العربی.
2
ابوجیب، سعدى(1408 ق). القاموس الفقهى لغه و اصطلاحاًً. دمشق: دارالفکر.
3
اردبیلى، محمد على(1381). حقوق جزاى عمومى. ج 2، تهران: نشر میزان.
4
امامى، سید حسن (بیتا). حقوق مدنى. ج 4 و 5، تهران: انتشارات اسلامیه.
5
بحرانى، یوسفبن احمد (1405ق). الحدائق الناضره فی أحکام العترة الطاهره. ج 24، قم: دفتر انتشارات اسلامى
6
بوشهرى، جعفر (1379ش ). حقوق جزا، اصول و مسائل. تهران: شرکت سهامى انتشار.
7
تهانوی، محمد علیبن علی(۱۹۶۷م). کشاف اصطلاحاتالفنون. تهران.
8
جرجانی، علیبن محمد(۱۴۰۷ق). التعریفات. ج 1، بیروت: عبدالرحمانعمیره.
9
جوهرى، اسماعیلبن حماد(1410ق). الصحاح - تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دار العلم للملایین.
10
حائرى، سید علىبن محمد طباطبایى(بیتا). ریاض المسائل (ط - القدیمة). ج 2، قم: مؤسسه آل البیت(ع)
11
حائری شاهباغ، سید علی(1376). شرح قانون مدنی. ج 1، تهران: گنج دانش.
12
حلى، علامه، حسنبن یوسف (بیتا). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. ج 2، مشهد: مؤسسه آل البیت (ع)
13
ـــــــــــــــ (۱۴۱۳ق). ج 3، قواعد الاحکام. قم.
14
ـــــــــــــــ (1388ق). تذکرة الفقهاء (ط - القدیمة). قم: مؤسسه آل البیت (ع).
15
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسینبن محمّدبن مفضّل(1404 ق). المفردات فی غریب القرآن. دفتر نشر کتاب.
16
راوندى، قطب الدین، سعیدبن عبداللّه(1405ق. ). فقه القرآن، ج 2، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى.
17
زراعت، عباس (۱۳۸0). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی. تهران: انتشارات ققنوس.
18
سرخسی، محمدبن احمد (۱۴۰۶ق). کتابالمبسوط. ج 24، بیروت: دارالمعرفه.
19
سلار دیلمی، حمزهبن عبدالعزیز(۱۴۱۴ق). المراسم العلویه فیالاحکام النبویه. ج 1، قم: محسن حسینی امینی.
20
سیوطی، عبدالرحمانبن ابیبکر (بیتا). الاشباه و النظائر فیقواعد و فروع الشافعیه. ج 1، قاهره: دار احیاء الکتبالعربیه.
21
شافعی، محمدبن ادریس(1403ق.). الامّ. ج 2، بیروت: دارالمعرفه.
22
شهیدی، مهدی (1382). تشکیل قراردادها و تعهدات. ج 1، تهران: انتشارات مجد.
23
صفائى، سید حسین، قاسمزاده، سید مرتضى (1381 ). حقوق مدنى اشخاص و محجورین. تهران: انتشارات سمت.
24
طاهرى، حبیبالله (1418ق). حقوق مدنى. ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه
25
طباطبایی، علیبن محمد علی(۱۴۰۴ق). ریاض المسائل فی بیانالاحکام بالدلائل. ج 2، قم.
26
طوسى، محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة. ج 1 و 4، تهران: المکتبه المرتضویه
27
ــــــــــــــــ (بیتا). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی. ج 1، قم: قدس محمدی.
28
عاملى، شهید ثانى، زین الدین (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. ج 5، قم: کتابفروشى داورى.
29
ــــــــــــــــ(1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. ج 8، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
30
عاملی کرکى، علىبن حسین (محقق ثانى) (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. ج 13، قم: مؤسسه آل البیت.
31
عسکری، ابوهلال (1412ق). معجم الفروق اللغویّة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
32
فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله (۱۴۰۴). التنقیح الرّائع لمختصرالشّرائع. ج 3، قم: عبداللطیف حسینی کوهکمری.
33
فاضل هندی، محمدبن حسن (۱۴۰۵ق). کشف اللثام. ج 2، قم.
34
فخرالمحققین،محمدبن حسن (۱۳۶۳). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالاتالقواعد. ج 3، قم: حسینموسویکرمانی.
35
قزوینى، ملاعلى قارپوزآبادى (1414ق). صیغ العقود و الإیقاعات (محشّى). قم: انتشارات شکورى.
36
قندهارى، محمد آصف محسنى (1424ق). الفقه و مسائل طبیة. ج 2، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى کاتوزیان، ناصر (1416ق). حقوق مدنی: قواعد عمومى قراردادها. ج 2، تهران: شرکت انتشار.
37
کلینى، ابوجعفر (1407ق). الکافی (ط - الإسلامیة). ج 3، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
38
ــــــــــــــــ (1429ق). الکافی (ط - دار الحدیث). قم: دار الحدیث للطباعه و النشر.
39
مجلسى دوم، محمد باقربن محمد تقى (1410ق). بحار الأنوار. ج 1، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر.
40
محقق حلی، جعفربن حسن (۱۴۰۹ق). شرائع الاسلام فی مسائلالحلالو الحرام. ج 1 و 2، تهران: صادقشیرازی.
41
مرادى، عذرا (1387). «بررسى شرط رشد در مسئولیت کیفرى». مجلۀ فقه اهل بیت، شمارۀ 53: 57 - 114.
42
مراغى، سید میر عبدالفتاحبن على حسینى (1417ق). العناوین الفقهیة. ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
43
مکارم شیرازى، ناصر (1424ق). کتاب النکاح (مکارم). ج 5، قم: انتشارات مدرسۀ امام علىبن ابىطالب علیهالسلام.
44
میرزاى قمى، ابوالقاسمبن محمد حسن (1413ق). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات. ج 4، تهران: مؤسسۀ کیهان.
45
میر سعیدی، سید منصور (1390). مسئولیت کیفرى- قلمرو و ارکان. انتشارات فروزش.
46
نجفى، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. ج 30، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
47
نجفی، حسنبن جعفر (کاشف الغطاء) (1422ق). أنوار الفقاهه - کتاب النکاح. نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
48
نراقى، مولى احمدبن محمد مهدى (1417ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام. قم: انتشارات دفتر تبلیغات.
49
هومن، احمد (1344). «بیماریهای روانی در دادگاههای کیفری ایران». مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 95: 18 - 24.
50
یاسین، محمد نعیم (1997م). المشاورة البلدانیة حول تشریعات الصحة النفسیه. ج 1، کویت.
51
ORIGINAL_ARTICLE
شیخ مرتضی انصاری (ره) و ظواهر قرآن مبانی، شرایط حجیت و گسترۀ استناد
مسئلۀ اصلی این پژوهش، مبانی، شرایط حجیت ظواهر قرآن و گسترۀ استناد به آن در نظریۀ اصولی شیخ مرتضی انصاری (ره) است. این تحقیق به روش تحلیلی - انتقادی نظریۀ شیخ را تقریر و ارزیابی میکند. ایشان ضمن پذیرش حجیت ظواهر قرآن در مبانی اصولی خود، از آن در استنباط احکام شرعی از گزارههای قرآنی و روایی و نقد فتاوای فقیهان بهویژه اخباریان بهره برده است. عرفی بودن معنای ظاهری، عدم مخالفت معنای ظاهری آیه با نص قرآنی یا روایی و فحص از وجود قراین، سه شرط اساسی اعتبار ظواهر قرآنی در نظریۀ اصولی شیخ انصاری (ره) محسوب میشود. وی دیدگاه اخباریان در عدم حجیت ظواهر قرآنی را با استناد به ادلۀ عقلی و نقلی ابطال کرده است. استناد به ظواهر قرآنی در میراث فقهی شیخ انصاری گسترۀ وسیعی دارد و نمونههای متنوعی از استناد به آن در ابواب مختلف فقه چون طهارت، صلات, حج، مکاسب، ارث، تقلید و غیره، در آثار وی به چشم میخورد. نتیجۀ ارزیابی نظریۀ شیخ انصاری نشان داد که مبانی و ادلۀ وی ابهامات و پرسشهایی دارد و نیازمند تقریر مجدد و تکمیل است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_53583_b8470cde8f8495b67c95ff7f2f6fb40f.pdf
2014-12-22
853
878
10.22059/jorr.2014.53583
تفسیر به رأی
حجیت ظواهر قرآن
شیخ مرتضی انصاری (ره)
نقد اخباریگری
علی
راد
ali.rad@ut.ac.ir
1
استادیار دانشگاه تهران، دانشکدۀ الهیات پردیس فارابی
LEAD_AUTHOR
فضل الله
غلامعلی تبار
mobin313@gmail.com
2
کارشناس ارشد تفسیر اثری دانشگاه قرآن و حدیث قم
AUTHOR
قرآن مجید
1
1. ابن ابیزینب، محمدبن ابراهیم (1397ق). الغیبة( للنعمانی)، تهران، نشر صدوق.
2
2. ابن بابویه، محمد (1378ق). عیون أخبار الرضا (علیه السلام)، تهران، نشر جهان.
3
3. ابن حیون، نعمانبن محمد مغربی(1385ق). دعائم الاسلام، محقق: فیضی، آصف، عربی، قم، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام).
4
4. ابن طاوس، علیبن موسی(1413ق). التحصین لأسرار ما زاد من کتاب الیقین، قم، مؤسسة دار الکتاب.
5
5. ابن منظور، محمد (1408ق). لسان العرب، بیروت، دارالاحیاء تراث العربی.
6
6. ابن فارس بن زکریا، احمد، (1404ق). معجم مقائیس اللغة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
7
7. استرآبادی، محمد امین- عاملی سید نورالدین موسوی (1426ق). قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین قم.
8
8. اصغری، عبدالله (1383ش). شرح فارسی بر رسائل شیخ انصاری، قم، نشر قیام.
9
9. بحرانی، سید هاشمبن سلیمان (1374ش). البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسۀ بعثه.
10
10. بحرانی، یوسفبن احمد (1405ق). الحدائق الناظرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین قم.
11
11. ــــــــ (1423ق)، الدرر النجفیه من الملتقات الیوسفیه، بیروت، دار المصطفی لاحیاء التراث.
12
12. جزری، ابن اثیر، مبارکبن محمد (1427ق). النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم؛ مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
13
13. جوهری، اسماعیلبن حماد (1410ق). الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دارالعلم للملایین.
14
14. حسنزاده آملی، حسن (1375ش). نصوص الحکم بر فصوص الحکم، تهران، انتشارات رجاء.
15
15. حسینی زبیدی، محمد مرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر.
16
16. خویی، سید ابوالقاسم (1412ق). مصباح الاصول، قم، مکتبه داوری.
17
17. دزفولی انصاری، مرتضی (1415ق). (أ) الاجتهاد و التقلید، قم، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).
18
18. ــــــــــــــــ (1415ق). (ب) کتاب المکاسب، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
19
19. ــــــــــــــــ (1425ق). (ح) کتاب الحج، قم، مجمع الفکر الإسلامی.
20
20. ــــــــــــــــ (1414ق). (ر) رسائل فقهیة، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
21
21. ــــــــــــــــ (1415ق). (ص) کتاب الصلاة، قم، کنگرۀ بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
22
22. ــــــــــــــــ (1415ق). (ط) کتاب الطهارة، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
23
23. ــــــــــــــــ (1428ق). (ف) فرائدالأصول، قم، طبع انتشارات اسلامی.
24
24. ــــــــــــــــ (1415ق). (م) رسالة فیالمواریث، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
25
25. دیلمی، حسنبن محمد- رضائی، عبد الحسین (1390ش). تهران، ارشاد القلوب.
26
26. راد، علی (1390ش). مبانی کلامی امامیه در تفسیر قرآن، تهران، انتشارات سخن.
27
27. رازی، فخرالدین (1417ق). مفاتیح الغیب، (التفسیر الکبیر)، قم؛ افست قم.
28
28. راغب اصفهانی، مفردات الراغب (1427ق). تهران، طلیعة النّور.
29
29. سجادی، سید جعفر (1373). فرهنگ معارف اسلامی، تهران، انتشارات کوشش.
30
30. شیخ حر عاملی، محمدبن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
31
31. صاحببن عباد، کافی الکفاة، اسماعیل بن عباد (1414ق). المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتاب.
32
32. طبرسی، امین الاسلام فضلبن حسن، (1415ق). مجمع البیان، بیروت، مؤسسة الاعلمی.
33
33. طریحی، فخرالدینبن محمد (1375ش). مجمع البحرین، تهران، نشر مرتضوی.
34
34. طوسی، ابو جعفر، محمدبن حسن (1390ق). الإستبصار، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
35
35. ـــــ، (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
36
36. ـــــ (1407ق). تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
37
37. عراقی، حاج آقا ضیاء (1375ش). نهایه الافکار، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
38
38. عیاشی، محمدبن مسعود (1380ش). تفسیر العیّاشی، تهران، المطبعة العلمیة.
39
39. فراهیدی، خلیلبن احمد (1410ق). کتاب العین، قم، نشر هجرت.
40
40. فیض کاشانی، محمد محسنبن شاه مرتضی (1415ق). تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر.
41
41. ـــــ (1371ش). نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین (للفیض)، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
42
42. فیومی، احمدبن محمد مقری (1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، منشورات دار الرضی.
43
43. قمّی، صدوق، محمّدبن علیبن بابویه، مترجم: غفاری، علی اکبرو محم (1409ق). من لایحضره الفقیه، ترجمه، تهران؛ نشر صدوق.
44
44. کلینی، محمدبن یعقوب - رسولی محلاتی، هاشم، (1367ش). من لایحضره الفقیه، ترجمۀ غفاری، علی اکبر و محمد جواد و بلاغی، صدر؛ تهران، انتشارات علمیه اسلامیه.
45
45. کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق). الکافی (ط – اسلامیة)، تهران؛ دار الکتب الاسلامیة.
46
46. محمدی، علی (1387ش). شرح رسائل، قم، دارالفکر.
47
47- مظفر، محمد رضا (1427ق). اصول الفقه، قم، انتشارات اسماعیلیان.
48
48. مکارم شیرازی، ناصر(1373ش). قم، دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی).
49
49. هلالی، سلیمبن قیس (1405ق). کتاب سلیمبن قیس الهلالی، قم، الهادی.
50
50. یزدی طباطبایی، سید محمد کاظم (1409ق). العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
51