ORIGINAL_ARTICLE
مبانی فقهی امام خمینی در دفاع مقدس
انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی، پدیدۀ شگفتی بود که جهان را به حیرت فرو برد و آنچه را که ناممکن مینمود، تحقق عینی بخشید. ایشان اسلام واقعی را عرضه کرد؛ اسلامی که توان مدیریت جامعه در ابعاد گوناگون امور داخلی و خارجی نظیر ایستادگی در برابر شرق و غرب و دفاع از بیضۀ اسلام و حفظ کشور اسلامی را دارد و اینکه نظام اسلامی نظامی نیرومند است و دین در متن زندگی مردم از گهواره تا گور جای دارد و حفظ نظام واجب و اختلال در آن حرام است. این نگاه فقهی امام در مقابل دیدگاه رقیب موجب شد که حرکت جدیدی در جهان ایجاد شود و همین مسئله سبب کینۀ دشمنان اسلام شد و جنگ را توسط صدام علیه ایران تحمیل کردند و هشت سال مستکبران جهانی و منطقهای با تمام امکانات از عراق حمایت کردند و امام خمینی با نفس مسیحایی خود ملت را به دفاع عزتمندانه از کشور فراخواند و دشمن را زمینگیر کرد. ازاینرو انقلاب اسلامی بهعنوان یک نظام حکومتی با روحیۀ عزت و کرامت رخ نمود. این نوشتار در پی بررسی شبهات و دیدگاههای رقیب در زمینۀ علل تداوم جنگ، ورود به خاک عراق و عدم پذیرش آتشبس و مبانی فقاهتی امام خمینی در دفاع مقدس است و با روش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات کتابخانهای موضوع بیان شده است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_76846_94228809a12203fbc015456d2d1c5b05.pdf
2021-12-22
1103
1132
10.22059/jorr.2020.297093.1008715
امام خمینی
حفظ نظام
دفاع مقدس
مبانی فقهی
سیدحسین
تقوی
dr.shtaghavi@gmail.com
1
استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، مرکزی، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم
1
ـ نهج البلاغه، ترجمۀ علامه جعفری.
2
ابن اثیر (1367). النهایه، قم: اسماعیلیان.
3
ابن منظور، ابوالفضل (1408ق). لسان العرب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
4
اصفهانی، شیخ محمدحسین (1409ق). الاجارة،قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
5
اکبری تقیزاده، علی؛ سنگری، محمدرضا؛ عبداللهی، مهدی (1386). عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس، ناشر زمزم هدایت، قم.
6
امام خمینی، سید روح الله (1379). کتاب البیع، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.
7
ـــــــــــــــــــــــــ (1422ق). استفتائات، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
8
ـــــــــــــــــــــــــ (1403ق). تحریر الوسیله، تهران: اعتماد.
9
ـــــــــــــــــــــــــ.(1361) صحیفه نور، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، وزارت ارشاد، 21 جلدی.
10
ایروانی، علی بن عبدالحسین (1426 ق). حاشیه مکاسب، ج1، صبح صادق، قم.تقوی، سید حسین (1394). آیین زندگی، قم: مجیر.
11
حرعاملی، محمد حسن، وسائل الشیعه، تحقیق شعرانی، تهران: چاپخانۀ اسلامیه.
12
حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح (1417ق). العناوین الفقهیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
13
حکیم، سید محمدتقی (1418ق). الاصول العامه للفقه المقارن، قم: المجمع العالمی لاهل البیت.
14
حماسۀ مقاومت (1369). معاونت فرهنگی و تبلیغات جنگ ستاد فرماندهی کل قوا، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
15
خامنهای، سید علی (1424 ق). اجوبة الاستفتائات، قم: دفتر معظمله.
16
قدسی مهر، خلیل (1414 ق). الفروق المهمه فی الاصول الفقهیه، اسماعیلیان.
17
خمینی، سید مصطفی (1376). ثلاث رسایل (ولایت فقیه)، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
18
رهنمودهای مقام معظم رهبری (1375). حدیث ولایت، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
19
سیفی مازندرانی، علیاکبر، (1414 ق). دلیل تحریرالوسیله، نرم افزار اهلالبیت، مرکز کامپیوتری علوم اسلامی نور.
20
شبیری زنجانی، سید موسی (1429ق).کتاب نکاح، قم: مؤسسۀ پژوهشی رأیپرداز.
21
شمسالدین، محمدمهدی (1412ق). نظام الحکم و الادارة فی الاسلام، قم: دارالثقافه للطباعة و النشر.
22
صدوق، محمد (1413 ق). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
23
طباطبایی، سید علی بن محمدعلی (1412 ق). ریاض المسائل، قم: مؤسسۀ انتشارات اسلامی.
24
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، ج1، 3 و6، قم: مؤسسه النشر الاسلامی،
25
طبرسی، فضل بن حسن (1339). مجمعالبیان، بیروت: دار احیاء التراث الاسلامی.
26
طوسی، ابوجعفر محمد (1407 ق). الخلاف، ج4، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
27
صالحی، نعمتالله (1382). جهاد در اسلام، تهران: نشر نی.
28
عراقی، آقاضیاءالدین (1414ق). شرح تبصرة المتعلمین، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
29
عمید زنجانی، عباسعلی (1384). قواعد فقه سیاسی، تهران: امیرکبیر.
30
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1416ق). القواعد الفقهیه، قم: چاپخانۀ مهر.
31
فیض، علیرضا (1376). مبادی فقه و اصول، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
32
کلینی، محمدبن یعقوب (1363). اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
33
لاری، سید عبدالحسین (1318ق). التعلیقه علی المکاسب، مؤسسۀ المعارف الاسلامیه.
34
مازندرانی، مولی محمد صالح (1382ق). شرح کافی، ج5، تهران: المکتبة الاسلامیه.
35
مجلسی، محمدباقر(1410ق). بحارالأنوار، ج 1، بیروت: مؤسسۀ الطبع و النشر.
36
محقق داماد، مصطفی (1380). قواعد فقه، علوم اسلامی، ج1، نشر سمت، تهران.
37
محمدی ریشهری، محمد (1386). میزان الحکمه، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
38
مراد پیری، هادی؛ شربتی مجتبی (1392). آشنایی با علوم و معارف دفاع مقدس، انتشارات سمت، تهران.
39
معین، محمد (1289). فرهنگ معین، تهران: شهرزاد.
40
مکارم شیرازی، ناصر (1425ق). تعزیر و گسترۀ آن، مؤسسۀ امیرالمؤمنین(ع)، قم.
41
منتظری، حسینعلی (1369). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه صلواتی، قم: تفکر.
42
نائینی، میرزا محمدحسین (1418 ق). کتاب المکاسب و البیع، قم: مؤسسۀ انتشارات اسلامی، قم.
43
وحید بهبهانی، محمدباقر (1424ق). مصابیح الظلام، قم: مؤسسۀ العلامه المجدد.
44
همدانی، آقارضا (1420ق). حاشیه کتاب المکاسب، مکتبه الاسلامیه، قم.
45
References
46
- Holy Quran (in Arabic)
47
- Nahjolbalagha
48
Ibn Athir (1988). Al-Nahaya, Qom: Ismaeelian pub. (in Arabic)
49
Ibn Mandur, A (1988). Lisan Al-Arab (Arabic Language), Beirut: Daralhayat pub. (in Arabic)
50
Isfahani, S.M.H, (1989). Al-Ijarah (Rent), Qom: Al-nashr al-islamiah. (in Arabic)
51
Akbari Taqizadeh Ali, Sangari Mohammadreza, Abdollahi Mehdi. Spiritual and cultural factors of sacred defense, Qom: Zamzam hedayat (in Persian)
52
Imam Khomeyni, S. R. (2000). Kitab Al-Baye (Book of sale), Tehran: Imam Khomeini Publishing House (in Arabic)
53
Imam Khomeyni, S. R. (2000). Isteftaat (Questions and answers), Al-nashr al-islami. (in Persian)
54
Imam Khomeyni, S. R. (1983). Tahrir Al-vaislah (Exegesis of the Means of Salvation). Tehran: E'temad .(in Arabic)
55
Imam Khomeyni, S. R. (1983). Sahife noor (Scripture of Light), Islamic Revolution Cultural Documentation Center, Ministry of Guidance. (in Persian)
56
Irvani A. (2005) Hashiah Makasib, Sobhe Sadeq, Qom. (in Arabic)
57
Taghavi, S.H. (2015). The Islamic life style, Qom: Mojir pub. (In Persian)
58
Horameli, M.H. (1969). Wasa'il al-Shia, Tehran: Islamiah pub. (in Arabic)
59
Hosseini maraqi, S.M.A. (1997). Al-anawin al-feqhiyah, Qom: Islamic publications. (in Arabic)
60
Hakim, S.M.T. (1998). Al-osul al-amah lelfeqhe al-moqaren, Qom: Al-majma al-alami leahlebeyt. (in Arabic)
61
Group of Writers (1990). The epic of resistance, Tehran: Publications of the Ministry of Culture and Islamic Guidance. (in Persian)
62
Khamenehee, S.A. (2004). Answers to questions, Qom: Suprime leader's office publicatins. (in Persian)
63
Qodsi mehr, k. (1994). Al-forough al-mohamah fi al-osul al-feqhiyah, Qom: Ismaeelian pub. (in Arabic)
64
Khomeyni, S. M. (1997). Thalath Wasael (Welayat Faqih), Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (in Arabic)
65
Khamenehee, S.A. (1996). Hadith Welayat, Tehran: Organization of Cultural Documents of the Islamic Revolution. (in Perisan)
66
Seyfi mazandarani, A.A. (2020). Dalil Tahrir al-wasilah, Noor Islamic Sciences Computer Center. (in Arabic)
67
Shobeyri zanjani, S. M. (2008). Kitab nekah (marriage book), Qom: Ray Pardaz Research Institute. (in Persian)
68
Shamsadin, M.M. (1992). Nizam al-hekam wa al-idarah fi al-islam (The system of governance and administration in Islam), Qom: dar al-thaqafah. (in Arabic)
69
Sadouq, M. (1993). Man la yahduruhu al-faqih (For Him Who is not in the Presence of a Jurisprudent), Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
70
Tabatabaie, S.A. (1992). Riyadh al-masail, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
71
Tabatabaie, S.M.H. (1997). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an (The balance in Interpretation of Quran), Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
72
Tabarsi, F (1960). Majma' al-bayan, Beirut: Daralhayat pub. (in Arabic)
73
Toosi, A.M. (1987). Alkelaf, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
74
Salehi, N. (2003). Jihad in Islam, Tehran: Ney Publicatins. (in Perisan)
75
Iraqi, A. (1994). Sharh tabsarata al-motalemin, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
76
Amidzanjani, A. (2005). Principals of political jurisprudence, Tehran: Amirkabir publications (In Persian)
77
Fadhil Mowahidi Lankarani, M. (1996). Al-Qawaid al-Fiqhiyyah (methodology of fiqh), Qom: Mehr pub. (In Arabic)
78
Feyz, A.R. (1997). Mabadi feqh va osul (Principles of jurisprudence), Tehran: Institute of Publishing and Printing, University of Tehran. (in Persian)
79
Kulayni, M. (1984). Osule Kafi (The Sufficient), Tehran: Dar al-kitab al-islamiah. (in Arabic)
80
Lari, S.A. (1901). Al-taliqata a'la al-makasib, Qom: Al-marif al-islamiah institution. (in Arabic)
81
Mazandarani, M.S. (1963). Sharh Kafi, Tehran: Al-maktab al-islamiah. (in Arabic)
82
Majlesi, M.B. (1990). Bihar al-Anwar (Seas of Lights), Beirut: Al-tab' wa al-nashr. (in Arabic)
83
Mohaqiq Damad, M. (2001). Jurisprudence rules, Tehran: Olum Islami (In Persian)
84
Mohammad reyshahri, M. (2007). Mizan al-hekma (Scale of wisdom), Qom: Dara al-hadith publication. (in Arabic)
85
Morad piri, H.; Sharbati, M. (2013). Intorduction to the sciences and teachings of sacred defense, Tehran: SAMT pub. (in Persian)
86
Moien, M. (1910). Moein dictionary, Tehran: Sharzad. (in Persian)
87
Makarim shirazi, Nasir. (2004). Punishment and its scope, Amir al mo'menin institute. (in Persian)
88
Motazeri, H.A. (1990). Jurisprudential principles of Islamic government, Qom: Tafakkor. (in Persian)
89
Naeeni, M. H. Kitab al-makaseb wa al-bai'. Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
90
Vahid Behbahani, M.B. (2004). Masabih al-zalam, Qom Al-almah al-mojadad. (in Arabic)
91
Hamedani, A. R. (2000). Hashiah ketiab al-makasib, Qom. (in Arabic)
92
ORIGINAL_ARTICLE
پیشگیری کرامتمدار از جرم در پرتو آموزههای فقه اسلامی
ضرورت مرعی داشتن کرامت انسانی در راهبرد پیشگیری از جرم مستلزم عدم تضییق آزادیهای افراد به بهانۀ پیشگیری از جرم است، این مهم، از یک سو در توسعۀ فضای آزاد و کاهش فضاهای کنترلشده و از سوی دیگر، در شکلگیری راهبرد سنجیدۀ دولتهای ملتزم به کرامت انسانی در قالب تدابیر اجتماعی، جهت پیشگیری از جرم نمایان میشود. در این میان ضابطهمند شدن پیشگیری از جرم که غرض از آن رعایت حقوق و آزادیهای فردی و تعیین حدود و ثغور اجرای راهبردهای کنشی پیشگیرانه است، همواره در آموزههای اسلامی تحت عناوینی همچون حمایت از حریم خصوصی، کرامت و آزادی انسان مورد تأکید و تصریح قرار گرفته است؛ شاخصهای که در بسیاری از کشورهای غربی رنگ باخته و تبعات ناشی از استمرار این چالش را برای شهروندان این کشورها بیش از پیش متبلور ساخته است. بر این اساس آموزههای فقه اسلامی سرشار از تعالیمی است که بر تدابیر پیشگیریِ کنشی با رعایت کرامت انسانی تأکید ورزیده و عقوبتهایی را برای ناقضان آن بیان کرده است. هدف از این نوشتار تبیین پیشگیری کرامتمدار از جرم در پرتو آموزههای فقه اسلامی و منابع شرعی با تشریح جنبهها و جلوههای آن است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_76848_b8582fc9382286d084e8c944d1ec0d67.pdf
2021-12-22
1133
1161
10.22059/jorr.2020.302730.1008817
پیشگیری
جرم
سیاست جنایی
فقه
کرامت انسانی
سهیلا
ابراهیم زاده
montazeranezohoor.qom@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرمشناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
AUTHOR
شهرداد
دارابی
shahrdad.darabi@yahoo.com
2
استادیار گروه حقوق کیفری و جرمشناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم
1
ـ نهجالبلاغه، ترجمۀ محمد دشتی (1383). چ اول، قم: سبط النبی.
2
ـ صحیفۀ سجادیه (1393). ترجمۀ ابوالحسن شعرانی، چ ششم، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی شرکت چاپ و نشر بینالملل.
3
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غررالحکم و دررالکلم، تصحیح مهدی رجایی، چ دوم، قم: دارالکتاب الاسلامی.
4
ابراهیمی، شهرام (1396). جرمشناسی پیشگیری، چ چهارم، تهران: میزان.
5
ابنبابویه، محمدبن علی (1377). متن و ترجمه معانی الأخبار، ترجمۀ عبدالعلی محمدی شاهرودی، مصحح علیاکبر غفاری، چ دوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
6
سبحانی تبریزی، جعفر (1382). المواهب فی تحریر أحکام المکاسب، مقرر سیفالله یعقوبی، قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع).
7
شکوهی دوست، محمد (1398). «عوامل مؤثر در پیشگیری از وقوع جرم از دیدگاه حقوق اسلام»، ماهنامۀ آفاق علوم انسانی، ش 30، ص 35-25.
8
خواجه پیری، عباس (1396). «قلمرو حریم خصوصی در اسلام»، دوفصلنامۀ شهر قانون، ش 20، ص 219-193.
9
خویی، ابوالقاسم (1417ق). مصباح الفقاهه فی المعاملات، مقرر محمد علی توحیدی، چ اول، قم: انصاریان.
10
حاجی دهآبادی، محمدعلی (1397). جرمشناسی کاربردی، چ دوم، قم: مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی(ع).
11
حر عاملی، محمد بن حسن (1397ق). وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، مصحح محمد الرازی و ابی الحسن الشعرانی، چ سوم، تهران: مکتب الاسلامیه طهران.
12
ــــــــــــــــــــــــ (1374). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، محقق محمدرضا حسینی جلالی، ج 21، قم: مؤسسۀ آلالبیت لإحیاء التراث.
13
حویزی، عبد علی ابن جمعه (1415ق). تفسیر نور الثقلین، تصحیح هاشم رسولی، چ چهارم، قم: اسماعیلیان.
14
دارابی، شهرداد (1397). پیشگیری از جرم در مدل مردمسالار سیاست جنایی، چ دوم، تهران: میزان
15
عارفی، مرتضی (1392). پیشگیری کرامتمدار از جرم، پایاننامۀ کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه مفید.
16
غفوری چرخابی، حسین؛ قدرتی، محمد (1397). «بررسی قاعدۀ لاضرر با رویکرد تطبیق بر حق کرامت انسانی»، مطالعات حقوق، ش 19، ص 302-273.
17
قربانی لاهیجی، زینالعابدین (1384). تفسیر جامع آیاتالاحکام، چ سوم، تهران: سایه.
18
عابدزاده، اصغر (1398). «ضرورت امر به معروف و نهی از منکر در عصر حاضر با رویکرد قرآنی و روایی»، پژوهشهای اعتقادی کلامی، ش 34، ص 198-177.
19
کلینی، محمد بن یعقوب (1367). الفروع من الکافی، تصحیح علیاکبر غفاری، ج 5، چ سوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
20
کلینی، محمد بن یعقوب (1388). ترجمۀ اصول کافی، ترجمۀ لطیف راشدی و سعید راشدی، چ اول، قم: اجود.
21
مفید، محمد بن محمد (1372). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، چ دوم، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع) لأحیا التراث.
22
محمدی ریشهری، محمد (1387). منتخب میزان الحکمه با ترجمۀ فارسی، تلخیص سید حمید حسینی، ترجمۀ حمیدرضا شیخی، چ هشتم، قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
23
ـــــــــــــــــــــــــــ (1386). حکمت نامۀ پیامبر اعظم صلیالله علیه و آله و سلم (فارسی)، ترجمۀ گروه مترجمان، ج 12، چ اول، قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
24
میرخلیلی، سید محمود (1390). «سد ذرائع و پیشگیری از بزهکاری در آموزههای اسلامی»، حقوق اسلامی، ش 31، ص 126-95.
25
میرخلیلی، سید محمد (1394). «مبانی و راهبردهای سیاست جنایی اسلام»، کمیسیون تخصصی فقه و حقوق اسلامی، ش 2، ص 340-307.
26
نجفی ابرندآبادی، علیحسین (1394). پیشگیری عادلانه از جرم در: علوم جنایی، مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری، چ سوم، تهران: سمت.
27
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1393). درآمدی بر اساسیسازی حقوق کیفری، در: گرجی، علیاکبر، در تکاپوی حقوق عمومی، چ اول، تهران: جنگل.
28
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1392). درآمدی بر پژوهش در نظام عدالت کیفری: فرصتها و چالشها در: بایستههای پژوهش در نظام عدالت کیفری، چ اول، تهران: میزان.
29
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1394). بهسوی تعریف یک سیاست ملی پیشگیری از بزهکاری، دیباچه در: دانشنامۀ پیشگیری از جرم آکسفورد، چ اول، تهران: میزان.
30
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1391). دربارۀ امنیتشناسی (از حق بر امنیت تا حق بر تأمین)، دیباچه در: سودابه رضوانی، مدیریت انسانمدار ریسک جرم، چ اول، تهران: میزان.
31
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1395). «آیین دادرسی کیفری: جدال قدرت – امنیت و حقوق – آزادیهای فردی در: آیین دادرسی کیفری؛ بنیانها، چالشها و راهکارها»، مجموعه مقالات همایش آیین دادرسی کیفری، تهران: انتشارات معاونت فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی.
32
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1398). جنبشهای سیاست جنایی، دیباچه در: میری دلماس – مارتی، نظامهای بزرگ سیاست جنایی، چ چهارم، تهران: میزان.
33
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14، چ اول، بیروت: مؤسسۀ آلالبیت(ع) لإحیاء التراث.
34
واقدی، محمد بن عمر (1361). المغازی: تاریخ جنگهای پیامبر(ص)، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، چ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
35
- The Holy Quran
36
Abedzadeh, Asghar (2019). “The necessity of enjoining the good and forbidding the evil in the present age with a Quranic and narrative approach”, Theological–Doctorinal Research, No. 34, pp. 177-198. (in Persian)
37
Al-Sahifa al-Sajjadiyya. Translated by Sha'rani, Abolhassan (2014). 6 edition, Tehran International Publishing Company of Islamic Development Organization. (in Persian)
38
Amedi, Abdolwahed Ibn Muhammad (1990). Ghurar al-Hikam wa Durar al-Kalim (M. Rajaei, Ed.). Qom: Dar al-Kitab al-Islami. (in Persian)
39
Arefi, Morteza (2013). Dignity-Oriented Crime Prevention, Master Thesis in Criminal Law and Criminology, Mofid University. (in Persian)
40
Darabi, Shahrdad (2018). Crime Prevention, 2 edition, Tehran: Mizan Publishing. (in Persian).
41
Ebrahimi, Shahram (2017). Preventive criminology, 4 edition, Tehran: Mizan Publishing. (in Persian).
42
Ghafouri Charkhabi, Hossein and Ghodrati, Muhammad (2018). “Examining the harmless rule with the approach of applying the right to human dignity”, Law Studies, No. 19, pp. 273-302. (in Persian)
43
Ghorbani Lahiji, Zain Al-Abedin (2005). Comprehensive interpretation of the verses of the rulings, 3 edition, Tehran: Sayeh. (in Persian)
44
Haji Dehabadi, Muhammad Ali (2018). Applied Criminology, second edition, Qom: Al-Mustafa International Translation and Publishing Center. (in Persian)
45
Har'amli, Muhammad Ibn Hassan (1977). Shiite means to study Sharia issues. Edited by Mohammad Al-Razi and Abi Al-Hassan Al-Sharani; 3 edition, Tehran: Islamic School of Tehran. (in Persian)
46
------------------------------------- (1995). Details of Shiite means to study Sharia issues, Researcher Mohammad Reza Hosseini Jalali; C 21, Qom: AL Al-Bayt Foundation for Heritage Revival. (in Persian)
47
Havizi, Abed Ali Ibn Jomeh (1995). Interpretation of Noor al-Thaqalin, Edited by Hashem Rasouli, 4 edition, Qom: Ismailian. (in Persian)
48
Ibn Babawiyyah, Muhammad Ibn Ali (1998). Text and translation of Ma'ani al-Akhbar. Translated by Abdul Ali Mohammadi Shahroudi, edited by Ali Akbar Ghaffari, 2 edition, Tehran: Islamiah Dar alkotob. (in Persian)
49
Khajeh Piri, Abbas (2017). “The realm of privacy in Islam”, City of Law Quarterly, No. 20, pp. 193-219. (in Persian)
50
Khoei, Abolghasem (1997). The lamp of jurisprudence in transactions, By the pen of Mohammad Ali Tawhidi; Qom: Ansarian. (in Persian)
51
Klini, Muhammad Ibn Yaghob (1988). Al-Foroa Al-Kafi. Edited by Ali Akbar Ghaffari, Vol. 5, 3 edition, Tehran: Islamic Library. (in Persian)
52
Klini, Muhammad Ibn Yaghob (2009). Usul Al-kafi, Translators Latif Rashedi and Saeed Rashedi, Qom: Ajoud. (in Persian)
53
Mir Khalili, Seyed Mahmood (2011). “Blocking the Means and Preventing Crimes in the Islamic Teachings”, Islamic Law, No. 31, pp. 95-126. (in Persian)
54
Mir Khalili, Seyed Mahmood (2015). “Principles and strategies of Islamic criminal policy”, Specialized Commission of Islamic Jurisprudence and Law, 2, pp. 307-340. (in Persian)
55
Mohammadi Rishahri, Muhammad (2007). The Wisdom Letter of the Great Prophet (peace and blessings of Allaah be upon him) (Persian). Translator of the group of translators, Vol. 12, First edition, Qom: Dar al-Hadith Scientific and Cultural Institute. (in Persian)
56
------------------------------------------ (2008). Selected of Mizan Al-Hekmah with Persian translation, Summary of Seyed Hamid Hosseini, translated by Hamid Reza Sheikhi, Vol. 1, 2 edition, Qom: Dar al-Hadith Scientific and Cultural Institute. (in Persian)
57
Mufid, Muhammad Ibn Muhammad (1993). Al-Rashad Fi Ma'rif Hajjullah Allah Ali Al-Ibad, 2 edition, Qom: AL Al-Bayt Foundation for Heritage Revival. (in Arabic)
58
Nahj al-Balaghah. translated by Dashti, Muhammad (2004). First edition, Qom: Sebtonabi Publishing. (in Persian)
59
Najafi abrandabadi, Ali Hossein (2012). on security (from the right to security to the right to security), Introduction to: Soodabeh Rezvani, Humanitarian Risk Management, First Edition. Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
60
---------------------------------------- (2013). An Introduction to Research in the Criminal Justice System: Opportunities and Challenges in: Requirements for Research in the Criminal Justice System. First edition, Tehran: Mizan Publications. (in Persian)
61
---------------------------------------- (2014). An Introduction to the Establishment of Criminal Law, in: Georgian, Ali Akbar, In the Struggle for Public Law, First edition, Tehran: Jangal Publications. (in Persian)
62
---------------------------------------- (2015). Fair Crime Prevention in: Criminal Science, a collection of articles in honor of Professor Dr. Mohammad Ashouri, 3 edition, Tehran: Samat Publications. (in Persian)
63
---------------------------------------- (2015). Towards a Definition of a National Crime Prevention Policy, Introduction to: Oxford Encyclopedia of Crime Prevention, First edition, Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
64
---------------------------------------- (2016). Criminal Procedure: Power Struggle - Security and Rights - Individual Freedoms in: Criminal Procedure; Foundations, Challenges and Solutions, Proceedings of the Criminal Procedure Conference, Tehran: Shahid Beheshti University Vice Chancellor for Cultural, Social and Student Affairs. (in Persian)
65
---------------------------------------- (2019). Criminal Policy Movements, Introduction to: Miri Delmas-Marty, The Great Systems of Criminal Policy, Vol. IV, Mizan Publishing. (in Persian)
66
Nouri, Hossein Ibn Muhammad Taghi (1988). Mustadrak al-Wasa'il and Mustanbat al-Masa'il, Vol. 14, First edition, Beirut: Al AL Al-Bayt Foundation for Heritage Revival. (in Arabic)
67
Shokohi Doust, Muhammad (2019). "Effective factors in crime prevention from the perspective of Islamic law", Afagh Humanities Monthly, No. 30, pp. 25-35. (in Persian)
68
Sobhani Tabrizi, Jafar (2003). Al-Mawaheb in writing the rules of gain. By the pen of Saifullah Yaqubi, Qom: Imam Al-Sadiq (AS) Institute. (in Persian)
69
Waqidi, Muhammad Ibn Omar (1942). Al-Maghazi: History of the Prophet's wars. Translated by Mahmoud Mahdavi Damghani, First edition, Tehran: University Publishing Center. (in Persian)
70
ORIGINAL_ARTICLE
جستاری فقهی پیرامون مجازات شرکت در قتل عمدی
در کیفیت قصاص گروهی که در قتل یک نفر مشارکت میکنند، دو مبنا در میان فقیهان امامیه وجود دارد. بسیاری از فقیهان بر این باورند که ولی دم میتواند همۀ شرکای در قتل را قصاص کند؛ مشروط بر آنکه دیة مازاد بر جنایت هر شخص را بپردازد. برخی دیگر از فقها، بر این باورند که ولیدم میتواند یک نفر از قاتلان را قصاص کند و سایر شریکان، باید دیۀ مازاد بر جنایتشان را به شخص قصاصشونده بپردازند. پژوهش حاضر درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که آیا میتوان جماعتی را که در قتل یک نفر مشارکت داشتهاند، قصاص کرد؟ با بررسی روایات صحیحه و معتبر که عمدهترین دلیل استنادی هریک از طرفین محسوب میشود، به این نتیجه میرسیم که ظهور روایات دال بر جواز قصاص یک نفر از شرکای قتل عمدی، با نص روایات دال بر قصاص جمیع شرکای قتل عمدی، مقید شده و حمل بر کراهت میشود و در نتیجه، میتوان همۀ شرکای در جنایت را قصاص کرد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77182_888a9958f19c31a65bb6d1c1aa8c165d.pdf
2021-12-22
1163
1182
10.22059/jorr.2020.288328.1008589
جنایت
قتل
قصاص
مجنیعلیه
ولی دم
مجید
قورچی بیگی
majid.beyge@gmail.com
1
استادیار، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
AUTHOR
مجتبی
صحراگرد دهکردی
mojtabasahragard@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تخصصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم.
1
آملی، میرزاهاشم (1405ق). تقریراتالاصول، تهران: فراهانی.
2
ابنادریس، محمدبناحمد (1410ق). السرائر، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
3
ابنبابویه(شیخ صدوق)، محمدبنعلی (1413ق). من لایحضرهالفقیه، چ دوم، تصحیح علیاکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
4
ابنبراج، عبدالعزیز (1416ق). المهذب، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
5
ابنزهره، حمزهبنعلی (1415ق). غنیهالنزوع الی علمی الاصول و الفروع، چ دوم، قم: مؤسسۀ الامام الصادق(ع).
6
حاجی دهآبادی، احمد (1396). جرائم علیه اشخاص(قتل)، چ اول، تهران: میزان.
7
حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق). تفصیل وسائلالشیعه الی تحصیل مسائلالشریعه، تحقیق مؤسسۀ آلالبیت(ع)، چ اول، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع).
8
حلبی، تقیبننجم (1403ق). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانۀ عمومی امیرالمؤمنین(ع).
9
خوانساری، سید احمد (1405ق). جامعالمدارک، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
10
خویی، سید ابوالقاسم (1413ق). رجالالحدیث و تفصیل طبقات الرواه، بیجا، بینا.
11
راوندی، سعیدبنهبهالله (1405ق). فقهالقرآن، قم: کتابخانۀ آیهالله مرعشی نجفی.
12
شهید ثانی، زینالدینبنعلی (1316). مسالکالافهام، قم: مؤسسۀ معارف اسلامی.
13
صالحی مازندرانی، اسماعیل (1424ق). مفتاحالاصول، قم: صالحان.
14
طوسی، محمدبنحسن (1390). الاستبصار، تصحیح حسن موسوی خرسان، چ اول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
15
طوسی، محمدبنحسن (1407ق). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
16
علمالهدی،علی بن حسین(1415ق). الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم: انتشارات اسلامی.
17
فاضل لنکرانی، محمد (1421ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (القصاص)، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع).
18
فاضل مقداد، جمالالدین (1419ق). کنزالعرفان، بیجا، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
19
کلینی، محمدبنیعقوب (1407ق). الکافی، تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
20
مرعشی نجفی، شهابالدین (1415ق). القصاص علی ضوء القرآن و السنه، قم: انتشارات آیتالله مرعشی نجفی.
21
مظفر، محمدرضا (1387). اصولالفقه، ترجمۀ حمید مسجد سرایی و عباس زراعت، قم: حقوق اسلامی.
22
------------ (1420ق). المنطق، قم: دارالتفسیر.
23
مفید، محمدبننعمان (1417ق). المقنعه، قم: انتشارات وابسته به جامعۀ مدرسین.
24
مقدس اردبیلی، احمدبنمحمد (1426ق). مجمعالفائده و البرهان فی شرح ارشادالاذهان، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
25
نجاشی، احمدبنعلی (1418ق). الرجالالنجاشی، تحقیق سید موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، چ ششم.
26
نجفی، محمدحسن (1367). جواهرالکلام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
27
References
28
- The Holy Quran
29
Amoli, Mirza Hashem (1984). Taqrirat- Alosoul, Tehran: Farahani, (in Arabic).
30
Alam al-Huda, Ali ibn Husayn (1994). Al-Intisar, Qom: Islamic Publications. (in Arabic)
31
Fazel Lankarani, Muhammad (2000). Tafsil al-Shari'ah fi Sharh Tahrir al-Waseela (al-Qisas), Qom: the jurisprudential center of the Imams. (in Arabic)
32
Fazel Miqdad, Jamaluddin (1998). Kanz al-Irfan, World Assembly for the Rapprochement of Islamic Religions. (in Arabic)
33
Haji Dehabadi, Ahmad (2017). Crimes against persons (murder), Tehran: Mizan, first edition. (in Persain)
34
Horr-Al- Ameli, Muhammad ibn Hassan (1988). Tafsil Vasaiel Alsharia, research of Al-Bayt Institute, Qom: Al-Bayt Institute, first edition. (in Arabic)
35
Halabi, Taqi Ibn Najm (1982). Al-Kafi Fi Al-Fiqh, Isfahan: Amir Al-Momenin Public Library. (in Arabic)
36
Ibn Idris, Muhammad ibn Ahmad (1989). Al-Saraer, Qom: Islamic Publishing Institute,(in Arabic).
37
Ibn Babawiyah (Sheikh Saduq), Muhammad ibn Ali (1992). Man la Yahzor Al Faqih, edited by Ali Akbar Ghaffari, Qom: Islamic Publications Office, second edition. (in Arabic)
38
Ibn Braj, Abdul Aziz (1995). Al-mohazzab, Qom: Islamic Publishing Institute, (in Arabic).
39
Ibn Zohra, Hamza Ibn Ali (1994). Qounia- Annozou, Qom: Imam Al-Sadiq Institute (p.b.u.h), second edition. (in Arabic)
40
Khansari, Seyed Ahmad (1984). Jame - AlMadarak, Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)
41
Khoei, Sayyid Abu al-Qasim (1992). Rejal - Al hadith. (in Arabic)
42
Koleini, Muhammad ibn Ya'qub (1986). Al-Kafi, edited by Ali Akbar Ghaffari and Mohammad Akhoondi, Tehran: Islamic Library, fourth edition. (in Arabic)
43
Marashi Najafi, Shahabuddin (1994). Retaliation against the Qur'an and the Sunnah, Qom: published by Ayatollah Marashi Najafi. (in Arabic)
44
Muzaffar, Mohammad Reza (2008). Principles of jurisprudence, translated by Hamid Masjed Sarai and Abbas Zeraat, Qom: Islamic law. (in persian)
45
---------------------------- (1999). Al-Manteq, Qom: Dar al-Tafsir Publications. (in Arabic)
46
Mufid, Muhammad ibn Nu'man (1996). Al-Muqna', Qom: publications affiliated with the teachers' association. (in Arabic)
47
Muqaddas Ardabili, Ahmad ibn Muhammad (2005). Al-Faida and Al-Burhan Association in the Explanation of Mind Guidance, Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
48
Najashi, Ahmad ibn Ali (1997). Al-Rijal Al-Najashi, research by Seyyed Musa Shobiri Zanjani, Qom: Islamic Publishing Institute, sixth edition. (in Arabic)
49
Najafi, Mohammad Hassan (1988). Jawahar al-Kalam, Tehran: Islamic Library. (in Arabic)
50
Ravandi, Saeed Ibn Heba Allah (1984). Figh - AlQuran, Qom, Ayatollah Marashi Najafi Library. (in Arabic)
51
Shahid Thani, Zayn al-Din bin Ali (1937). Masalak al-Afham, Qom: Institute of Islamic Studies. (in Arabic)
52
Salehi Mazandarani, Ismaeil (2003). Muftah al-Osul, Qom: Salehan. (in Arabic)
53
Tusi, Muhammad ibn Hassan (1970). Al-Istibsar, edited by Hassan Mousavi Khorsan, Tehran: Islamic Library, first edition, (in Arabic).
54
---------------------------- (1986). Al-Khalaf, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
55
ORIGINAL_ARTICLE
خاستگاه، تهافت و توافق امامیه و اهل سنت در انواع مقاصد شرع
مقاصد الشَّریعه در اهل سنت و تنقیح مناط یا علل احکام، در امامیه نه ماهیت حکم است و نه دلیل آن بهشمار میرود، بلکه غایات و حکمتهای مصلحتخواهانهای پشت صحنة تشریع احکام است که فقیه را در تصمیمگیریها صحی و بجا یاری میدهد. پیشتازی عالمان اهل سنت در عرصة مقاصدی، این زمینه را فراهم آورده است که از درخت تنومند «مصالح و مفاسد»، شاخ و برگهایی ایجاد و انواع مقاصد شرع را تصویر کنند و از هر کدام آنها آثار علمی و راهکارهای عملی، استخراج کنند. یافتهها این تحقیق با رویکرد تحلیلی و نظریهپردازیکاربردی مبتنی بر روش بررسی منابع مکتوب، نشان میدهد که دو گرایش فقهی امامیه و اهل سنت، خاستگاه مقاصد شرع را مصالح و مفاسد میدانند و در «مقاصد جزئیّه»، ضمن همسویی نظری، در عمل نیز، توافق دارند و حکم مسائل جزئی فاقد نص در ابواب مختلف فقه را از طریق مقاصد جزئیه یا تنقیح مناط، روشن میکنند، هرچند فقیهان امامیه نسبت به مقاصد دیگر بهویژه مقاصد عامه و خاصه، بر نفی و اثبات آنها، موضع جدی نگرفتهاند.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77179_ebad5ee5ce99512c241c43d5694152c0.pdf
2021-12-22
1183
1210
10.22059/jorr.2020.299666.1008765
تنقیح مناط
شریعت
علل الشرایع
علت
مصلحت
مفسده
مقاصد شرع
سید ابوالحسن
نواب
amid6384@gmail.com
1
دانشیار، دانشکدة مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
اسدالله
رضایی
arizaiy@yahoo.com
2
دکتری، دانشکدة مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
AUTHOR
ـ قرآن کریم.
1
انوری، حسن(1381ش). فرهنگ بزرگ سخن، چ اول، تهران: سخن.
2
آلبحرالعلوم، السید محمد(1404ق). بلغة الفقیه، شرح و تعلیق: السید محمدتقی آلبحرالعلوم، چ چهارم، تهران: مکتبة الصادق(ع).
3
ابناثیر جزری، مبارک بن محمد(1367ش). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق: محمود محمد طناحی، چ چهارم، قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
4
ابنبابویه، محمدبن علی(1413ق). من لایحضره الفقیه، تصحیح: علیاکبر غفاری، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
5
ابنعاشور، محمدبن طاهر(2011م). مقاصد الشریعة الإسلامیه، مقدمه: حاتم بوسمه، قاهره: دارالکتاب المصری ـ بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
6
ابنفارس، أحمد بن ذکریا(1387ش). ترتیب مقاییس اللغه، ترتیب: علی العسکری ـ حیدرالمسجدی، چ اول، قم: مرکز الدراسات الحوزة و الجامعه.
7
ابنماجه، محمد بن یزید(بیتا). سنن ابن ماجه، تعلیق: محمد فؤاد عبدالباقی بیروت: دارالفکر.
8
ابوزهره، محمد(بیتا). مالک، حیاته وعصره ـ آرائه فقهه، بیجا: دارالفکر العربی.
9
أزهر، هِشام بن سعید(1431ق). مقاصد الشریعة عند إمام الحَرَمَین و آثارها فی التصرف المالیّه، چ اول، ریاض: مکتبة الرشد ـ ناشرون.
10
الیوبی، محمدبن أحمد(1418ق). مقاصد الشریعة الإسلامیة و علاقتها بالأدلّة الشرعیه، چ اول، ریاض: دارالهجرة للنشر و التوزیع.
11
أمیر الصنعانی، محمدبن إسماعیل(1986م). أصول الفقه المسمّی إجابة السائل شرح بغیة الآمل، تحقیق: القاضی حسین بن أحمدالسیاغی و حسن محمد مقبولی الأهدل، چ اول، بیروت: مؤسسةالرساله.
12
أمین، حسن(1432ق). دائرة المعارف الإسلامیة الشیعیّه، چ ششم، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
13
بحرانی، یوسف بن أحمد(بیتا). الحدائق الناضرة، تحقیق: محمد تقی الإیروانی، قم: جماعة المدرسین.
14
بدوی، یوسف أحمد(بیتا). مقاصد الشریعة عند ابنتیمیه، بیروت: دارالنفائس للنشر و التوزیع.
15
جرجانی، علی بن محمد(1405ق). التعریفات، تحقیق: إبراهیم الأبیاری، چ اول، بیروت: دارالکتاب العربی.
16
جوهری، اسماعیل بن حماد(1429ق). معجم الصّحاح، چ سوم، بیروت: دارالمعرفه.
17
حاکم نیسابوری، محمدبن عبدالله(1411ق). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: عبدالقادر عطا، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیّه.
18
حسینی، السید حیدر(1369ش). مقاصد الشریعة فی عملیة الإستنباط عن الفریقین، چ دوم، قم: مرکز المصطفی(ص) العالمیة للترجمة والنشر.
19
حلیبی، فیصل بن مسعود(1430ق). مقاصد المکلفین عند الأصولیین، چ اول، ریاض: مکتبة الرشد ناشرون.
20
خمینی، السید روحالله الموسوی(1418ق). الإجتهاد و التقلید، چ اول، تحقیق و نشر: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی.
21
روحانی، السید محمد صادق(1418ق). منهاج الفقاهه، چ پنجم، قم: انوار الهدایه.
22
زبیدی، بلقاسم بن ذاکر(1435ق). الاجتهاد فی مناط الحکم الشرعی دراسة تأصیلیة تطبیقیه، چ اول، عربستان: مرکز تکوین للدراسات والأبحاث.
23
زبیدی، محمد(1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق و تصحیح: علی هلالی و علیسیری، چ اول، بیروت: دارالفکر.
24
زحیلی، محمد مصطفی(1427ق). الوجیز فی أصول الفقه الإسلامی، چ دوم، دمشق: دار الخیر للطباعة والنشر والتوزیع.
25
شاطبی، إبراهیم بن موسی(1417ق). الموافقات، تحقیق: ابوعبیدة مشهوربن حسن آل سلمان، چ اول، بیجا، دار ابن عفان.
26
شریف المرتضی، سید مرتضی(بیتا). الذَّریعة إلی أصول الشریعه، تحقیق: دکتر ابوالقاسم گرجی، تهران: دانشگاه تهران.
27
شهید اول، محمدبن مکی(بیتا). القواعد و الفوائد، تحقیق: دکترالسید عبدالهادی الحکیم، قم: مکتبة مفید.
28
شهید ثانی، زینالدین بن علی(بیتا). رسائل الشهید الثانی، چ اول، قم: بصیرتی.
29
ــــــــــــــــ(1410ق). الرَّوضةُ البهیة شرح اللمعة الدّمشقیه، چ اول، قم: داوری.
30
صاحب بن عباد، إسماعیل(1414ق). المحیط فی اللغه، تحقیق: محمدحسن آلیاسین، چ اول، بیروت: عالم الکتاب.
31
طوسی، محمدبن الحسن(1417ق). العدّة فی الأصول الفقه، تحقیق: محمدرضا الأنصاری، چ اول، قم: ستاره.
32
عسکری، حسن بن علی(1400ق). الفروق فی اللغه، چ اول، بیروت: دار الآفاق الجدیده.
33
علّامهحلّی، حسن بن یوسف(1420ق). تحریر الأحکام، تحقیق: إبراهیم البهادری، إشراف: سبحانی، چ اول، قم: مؤسسة الأمام الصادق(ع).
34
غزالی، محمد بن محمد(1417ق). المستصفی من علم الأصول، دراسة و تحقیق: محمد بن سلیمان الأشقر، چ اول، بیروت: مؤسسة الرساله.
35
فراهیدی، خلیل بن أحمد(1409ق). العین، چ دوم، قم: هجرت.
36
فیروز آبادی، محمدبن یعقوب(1433ق). معجم القاموس المحیط ـ مرتب بحسَب الحروف الهجائیه ـ، ترتیب و تصحیح: ابراهیم شمسالدین، چ اول، بیروت: شرکة الأعلمی للمطبوعات.
37
فیومی، أحمد بن محمد بن علی المُقرِی(1425ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چ سوم، قم: دارالهجره.
38
کلینی، محمد بن یعقوب(1429ق). الکافی، چ اول،قم: دارالحدیث.
39
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی(1389ش). فرهنگ نامة اصول فقه، چ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
40
محقق حلّی، جفعربن الحسن(1403ق). الإجتهاد و التقلید، چ اول، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
41
مصطفوی، حسن(1368ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
42
مظفر، محمدرضا(1370ش). اصول الفقه، چ چهارم، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغاتحوزة علمیة قم.
43
ملکی اصفهانی، مجتبی(1432ق). فرهنگ اصطلاح اصول، مقدمه: جعفر سبحانی، چ اول، قم: مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی(ص).
44
میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن(1431ق). القوانین المحکمة فی الأصول المتیقنه، شرح و تعلیق: رضا حسین صبح، چ اول، قم: مؤسسة إحیاء الکتب الإسلامیه.
45
ــــــــــــــــ(1417ق). غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق: عباس تبریزیان، چ اول، قم: مکبت الأعلام الإسلامی.
46
نائینی، محمدحسین(1410ق). أجود التقریرات، تقریر: السید ابوالقاسم الخویی، چ دوم، قم: مؤسسة مطبوعاتی دینی.
47
Abu Zohre, Muhammad. (1949). Abu Hanifa, Hayatohoo, Asrohoo, va Araa e-hol Fighhiyya (Abu Hanifa: His life, Time and His Religious Views). Beirut: Dar Al Fikr Al-Arabi. (in Arabic)
48
Al-Ayyubi, Muhammad ibn Ahmad. (1998). Maqāsid Al-Sharī‘ah Al-Eslamiya and Alaghatha Bel Adella Al-Shariya, First ed, Riyadh: Dar Al-Hujrah Al-Nashr and Al-Tuzi (the institute of publication and distribution). (in Arabic)
49
Al-Bahr Al-Ulum, Seyyed Muhammad. (1984). Bulgha to Alfaghih, Described by Al-Sayyid Muhammad Taghi Al-Bahr Al-Ulum, First ed, Tehran: Sadeghiye Maktab. (in Arabic)
50
Allameh Helli, Hasan ibn Yousef. (2000). Tahrir Alahkam, Researched by Ibrahim Al-Bahadori, Eshraf Sobhani, First ed, Qom: Imam Sadegh Inistitute. (in Arabic)
51
Amin, Hasan. (2011). Islamic Shiٰite encyclopedia, sixth ed. Beirut: Daral-Ta'rof lel- (in Arabic)
52
Amir Al-San’ānī, Muhammad ibn Ismaeil. (1986). Usul Al-Figh Al-Musamma ijaba Al-Masael Sharh Baghiya Al-Amal, Researched by Al-Ghazi Hussein ibn Ahmad Al-Siyaghi and Hasan Muhammad Maghbuli Al-Ahdal, First ed, Beirut: Al-Resala institute. (in Arabic)
53
Anvari, Hasan. (2002). Farhang-e Bozorg-e Sokhan, First ed, Tehran: Sokhan. (in Persian)
54
Askari, Hasan ibn Ali. (1980). Al-Forogh fi Al-loghah, first ed, Beirut: Dar Al-Afagh Al-Jadidah
55
Azhar, Hisham ibn Saeed. (2010). Maqāsid Al-Sharī‘ah ‘inda Imām al-Haramayn wa-āthāruhā fī al-tasarrufāt al-mālīyah, first ed, Riyadh: Maktab Al-Roshd. (in Arabic)
56
Badawi, Yousef ibn Ahmad. (2000). Maqāsid Al-Sharī‘ah inda ibn Timiye, Beirut: Dar al-Nafaes. (in Arabic)
57
Bahrani, Yousef ibn Ahmad. (1985). Al-Hadaegh Al-Nazerah, Researched by Muhammad Taghi Al-Iravani, Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
58
Fairuz Abadi, Muhammad ibn Yaqub. (2012). Muٰjam Al-Qamus Al-Muhit (The Surrounding Ocean), Corrected by Ibrahim Shams Al-Din, First ed, Beirut: Al-Shirka Alami Matbuٰ (in Arabic)
59
Farahidi, Khalil ibn Ahmad. (1989). Al-Ayn (The Source), Second ed, Qom: Hejrat. (in Arabic)
60
Fiyumi, Ahmad ibn Muhammad ibn Ali Muqri. (2004). Al-Mesbah Al-Munir fi Gharib Al-Sharh Al-Kabir Lelrafeٰi, Qom: Dar Al-Hujra. (in Arabic)
61
GhazaliMuhammad ibn Hasan. (1997). Al-Mustasfa min ‘ilm al-usul’ (The Clarified in Legal Theory), Researched by Muhammad ibn Suleyman Al-Ashghar, Beirut: Al-Resalah Institute. (in Arabic)
62
Hakim Nishapuri, Muhammad ibn Abdullah. (1991). Al-Mustadrak `alâ Al-Sahîhayn (Supplement for what is missing from Al-Bukhârî and Muslim), Researched by Abd Al-Ghader Ata, first ed, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Elmiyye. (in Arabic)
63
Halibi, Feisal ibn Masoud. (2009). Maqāsid Al-Mutekalefin inda Al-Usuliin, First ed, Riyadh: Makta Al-Rushd- Nasherun. (in Arabic)
64
Huseini, Seyyed Heidar. (1990). Maqāsid Al-Sharī‘ah fi Amaliya Al-Estenbat An e-Al-Fariqain, Second ed, Qom: Al-Mustafa International Translation and Publication Center. (in Arabic)
65
Islamic Documents and Information Center (2010). A Usul Figh, first ed, Qom: Islamic sciences and Culture Academy, Islamic Propogation Office of Howzeh Elmiya. (in Persian)
66
Johari, Ismaeil ibn Himad. (2008). Moٰjam Al-Sahah, third ed, Beirut: Dar Al-Marefa. (In Arabic)
67
Jorjani, Ali ibn Muhammad. (1985). At-taٰrīfāt (book of definitions), Researched by Ebrahim Al-Abyari, First ed. Beirut: Dar Alketab Al-Arabiya. (in Arabic)
68
Khomeini, Rouhollah. (1998). Al-Ejtehad & Al-Taghlid, First ed, Qom: The institute for Complication and Publication of Imam Khomeini’s Works. (in Arabic)
69
Kulayni, Muhammad ibn Yaqub. (2008). Al-Kafi, Researched by Dar Al-Hadith, First ed, Qom: Dar Al-Hadith. (in Arabic)
70
Ibn Al-Athir Al-Jazari, Mubarak bin Muhammad. (1988). Al-Nihayah fi Gharib Al-Hadith and Al-Athar, Researched by Maḥmūd Muḥammad Ṭanāḥī, fourth ed, Qom: Esmailian Publication Institute.
71
Ibn Āshūr, Muhammad ibn Tahir. (2011). Maqasid Al-Shariah Al-Islamiyya (The Objectives of Islamic Law), Introduction: Hatem Busme, Cairo: Dar Al-Kitab Al-Masri. (in Arabic)
72
Ibn Babawayh, Muhammad ibn Ali. (1993). Man la Yahduruhu al-faqih, Corrected by Ali Akbar Ghaffari, Vol.2, Qom: Islamic Publications of Society of Howzeh Elmiya Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
73
Ibn Faris, Ahmad Ibn Zakaria. (2008). Mu’jam Maqayis Al-lughah, Tartib: Ali Al- Askari- Heydar Almasjedi, First ed, Qom: Research institute of Hawzah & University. (in Arabic)
74
Ibn Majah, Muhammad ibn Yazid. (2009). Sunan ibn Majah, Taٰliq: Muhammad Fouad Abd Al-Bagi, Beirut: Dar Al-Fikr.(in Arabic)
75
Maleki Esfahani, Mojtaba. (2011). Farhang Estelah-e Usul (Usul’s terminologies), Introduction: Jafar Sobhani, First ed, Qom: Al-Mustafa’s International Center of Translation and publication. (in Arabic).
76
-Mirzaye Ghomi, Abulqasem (2010). Al-Ghavanin Al-Muhkama fi Al-Usul Al-Mutghana, Described by Reza Hussein Sobh, First ed, Qom: Ehya Al-Kotob Al-Eslamiya institute
77
Mirzaye Ghomi, Abulqasem. (1997). Ghanaem Al-Ayyam fi Masael Al-Halal and Al-Haram, Researched by Abbas Tabriziyan, First ed, Qom: Maktab Al-Eٰlam Al-Eslami. (in Arabic)
78
Muhagegh Hlli, Jafar ibn Hasan. (1983). Al-Ejtihad and Al-Taghlid, Qom: Al-E-Al-Beit Inistitute. (in Arabic)
79
Mustafavi, Hasan. (1989). Al-Tahqiq fi Kalimat, First ed, Tehran: The Ministry of Culture and Islamic Guidance. (in Arabic)
80
Muzaffar, Muhammad Reza. (1991). Usul Al-Figh, Fourth ed, Qom: Publication Center of Howzeh Elmiya Prpogation Office. (in Arabic)
81
Naini, Muhammad Husain.. (1990). Ajvad Al-Taqrirat, Tqriri (Reported by): Abu Al-Qasim Khoei, Second ed, Qom: Dini Matbuat Institute (The Institute of Religious publications). (in Arabic)
82
Rouhani, Muhammad sadiq. (1998). Minhaj al-Fuqaha (The Way of the Jurists), fifth ed, Qom: Anvar Al-Hedayah. (in Arabic)
83
Sahib ibn Abbad, Ismaeil. (1994). Al-Muhit fi Al-Lughah, Researched by Muhammad Hassan Al Yassin, First ed, Beirut: Alem Alkitab. (in Arabic)
84
Shahid Al-Awwal, Muhammad ibn Makki. (1980). Al-Ghawaed and Al-Fawaed, Researched by Dr. Al-Sayyid Abd Alhadi Alhakim, Qom: Maktab Mufid. (in Arabic)
85
Shahid Thani, Zeinoddin ibn Ali. (1990). Al-Rouza Al-Bahiya Sharh Al-Lome Al-Dameshghiya, First ed, Qom: Davari. (in Arabic)
86
Shahid Thani, Zeinoddin ibn Ali. (2001). Rasael Al-Shahid Al-Sani, First ed, Qom: Publication Center of Howzeh Elmiya Prpogation Office. (in Arabic)
87
Sharif Almurtaza, Seyyed Murteza. (1997). Al- Zaria ela Usool Al-Sharia, Researched by Dr. Abulghasem Gorgi, Tehran: University of Tehran. (In Persian)
88
Shatibi, Ibrahim bin Mousa. (1997). Al-Muwafaqaat, Researched by Abu Obayde Mashhur ibn Hassan Ale Salman. First ed, (place not clear), Dar ibn Afan. (in Arabic)
89
Tusi, Muhammad ibn Hasan. (1997). Al-Iddah fi Usul Fighh, Rsearched by Muhammad Reza Al-Ansari, First ed, Qom: Setare. (in Arabic)
90
Zubeydi, Bilqasem Bilzaker. (2014). Al- Ejtehad fi Manat Al-Hakam Al-Shra'I Derasa Tasiliye Tatbighiya, first ed, Saudi Arabia: Markaz Takvin Al-Derasat va Al-Abhath. (in Arabic)
91
Zubeydi, Muhammad. (1994). Taj al-Arus Min Jawahir Al-Qamus, Corrected by Ali Helali & Ali Seyri, Beirut: Dar Al- Fikr. (in Arabic)
92
Zuhayli, Muhammad Mustafa. (2006). Al-Wajiz fi Usul al-Fiqh (The Brief Summary in Usul al-Fiqh), second ed, Damascus: Dar Al-Kheir Al-Tabaٰa publication and distribution. (in Arabic)
93
ORIGINAL_ARTICLE
قاعدۀ عزت
مقولۀ «عزت» حتی اگر صرفاً بحثی مهم و اثرگذار در دانش اخلاق بهشمار آید، لازم است بهمنظور نمود عملی، در روند صدورِ حکم شرعی و قانونی قرار گیرد. فقه ـ بهعنوان تنظیمکنندۀ افعال مکلفان ـ با دارا بودن منابع غنی در این زمینه، [اما] بهصورت مستقل، متقن و منسجم به این موضوع نپرداخته است؛ احکام و قواعد فقهی موجود معمولاً جنبۀ سلبی دارند و مفاد آنها به معنای عزتِ حداقلی و حفظ وضع موجود است؛ قاعدهای فقهی که تمام لایههای فردی و اجتماعی جامعۀ دینی را به تلاش و اتخاذ تدابیر برای ارتقای همهجانبۀ عزتمندی دعوت و الزام کند، وجود ندارد. با توجه به این خلأ، پژوهش بنیادی حاضر، با هدف طراحی و کاربردیسازیِ «قاعدۀ عزت» و با روش استنباط و تحلیل محتوای ادله، به چهار مقولة مفاد قاعده، مستندات، تطبیقات و استثنائات قاعدۀ مذکور پرداخته است. براساس این قاعده، هر اقدامی که عزت فرد مسلمان و جامعۀ اسلامی منوط به انجام آن باشد، واجب است و در مقابل، هر فعلی که به ذلت آنان منجر شود، حرام است. این قاعده، با شمول موضوعی گسترده، نقش تعیینکنندهای در صیانت از حیثیات معنوی ایفا میکند و نیز در سطح کلان، سبب حفظ و ارتقای عزت و استقلال مسلمانان و جامعۀ اسلامی میشود.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77346_bb8be5198db81ffea7dae47042431972.pdf
2021-12-22
1211
1236
10.22059/jorr.2020.301073.1008797
ذلت
عزت
قاعدۀ فقهی
قاعدۀ عزت
محمدعلی
معیل
alimoeel@gmail.com
1
دانشجوی دکتری، گروه فقه و حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران
LEAD_AUTHOR
مهدی
فلاح
drmahdifalah22@gmail.com
2
استادیار،گروه فقه و حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران
AUTHOR
- قرآن کریم.
1
ابنبابویه، محمد (1362). الخصال، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
2
ابنفارس، زکریا (1404ق). معجم مقائیس اللغة، چ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
3
ابنکثیر، اسماعیل (1419ق). تفسیر القرآن العظیم، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة.
4
ابنمنظور، ابوالفضل (1414ق). لسان العرب، چ سوم، بیروت: دار الفکر.
5
اصفهانی، محمدحسین (1409ق). الإجارة، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
6
انصاری، مرتضی (1416ق). فرائد الاُصول، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
7
بحرالعلوم، محمد (1403ق). بلغه الفقهیة، چ چهارم، تهران: منشورات مکتبۀ الصادق.
8
بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم: دفترانتشارات اسلامی.
9
تبریزی، جواد (1426ق). تنقیح مبانی العروۀ -کتاب الاجتهاد و التقلید، قم: دارالصدیقه الشهیدة.
10
جمعی از مؤلفان (بیتا). مجلة فقه أهل البیت عـلیهمالسـلام، قم: دائرةالمعارف فقه اسـلامی بـر مـذهب اهلبیت(ع).
11
جوادی آملی، عبدالله (1385). سیرۀ پیامبران در قرآن، قم: اسراء.
12
حلّی [علامه]، حسنبنیوسف (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
13
------------------- (1414ق). تذکرة الفـقهاء، قم: مؤسسۀ آلالبیت.
14
حلی [محقق]، جعفر (1407ق). المعتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء(ع).
15
حویزی، عبدعلی (1415ق). تفسیر نورالثقلین، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، چ چهارم، قم: اسماعیلیان.
16
خویی، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعة الامام الخوئی، قم: مؤسسۀ احیاء آثار الامام الخویی.
17
دعموش عاملی، علی (1382). دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامی، ترجمۀ غلامحسین قاری مهیاری و رضا گرمابدری، تهران: دانشگاه امام حسین(ع).
18
سید رضی، محمد (1414ق). نهجالبلاغة، قم: مؤسسۀ نهج البلاغه.
19
شـهید ثـانی، زینالدین (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقـیح شـرائع الإسـلام، قـم: مؤسسۀ المعارف الإسلامیۀ.
20
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
21
طبرسی، ابوعلی الفضل (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ سوم، تهران: ناصر خسرو.
22
طریحی، فخرالدین (1416ق). مجمع البحرین، چ سوم، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
23
طوسی، محمد (1407ق). تهذیب الأحکام، چ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیۀ.
24
عاملی، حر (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسۀ آلالبیت.
25
علیدوست، ابوالقاسم (1381). فقه و عقل، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
26
قرطبی، محمد (1364). الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
27
قمی، ابوالقاسم (1417ق). غنائم الأیّام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
28
کاشفالغطاء، حسن (1422ق). أنـوار الفـقاهـۀ/ کـتـاب البـیـع، نجـف: مؤسسـۀ کاشفالغطاء.
29
کلینی، محمد (1407ق). الکافی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
30
محقق داماد، سید محمد (1401ق). کتاب الحج، قم: چاپخانۀ مهر.
31
محقق داماد، سید مصطفى (1406ق). قواعد فقه، چ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
32
مشهدی، سید روحالله (1410ق). کنز الدقائق و بحر الغرایب، تحقیق حسین درگاهی، تهران: مؤسسۀ الطبع و النشر.
33
مصطفوی، حسن (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ سوم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
34
مصطفوی، محمدکاظم (1421ق). القواعد - مائة قاعدة فقهیة، چ چهارم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
35
مظفر، محمدرضا (1430ق). اصول الفقه، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
36
نجاشی، احمد (1365). رجال النجاشی، چ ششم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
37
نجفی، محمدحسن (1413ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم: مؤسسۀ معارف الاسلامیۀ.
38
نراقی، مولی احمد (1415ق). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع).
39
نوری، میرزاحسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسۀ آلالبیت(ع).
40
ورّام ابنابیفراس، مسعود (1410ق). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعه ورّام، قم: مکتبة فقیه.
41
References
42
- The Holy Quran.
43
A group of authors (Bita). Journal of the jurisprudence of the Ahl al-Bayt (peace be upon them), Qom: Department of the Encyclopedia of Islamic jurisprudence on the religion of the Ahl al-Bayt (peace be upon them). (in Persain)
44
Alidoost, Abolghasem (1381). Jurisprudence and Reason, Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought. (in Persain)
45
Ameli, Harr (1409 AH). Details of Shiite means to study Sharia issues, Qom: Al-Bayt Foundation. (in Arabic)
46
Ansari, Morteza (1416 AH). Freud of Principles, 5th, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
47
Bahr al-Ulum, Muhammad (1403 AH). Journal of Jurisprudence, 4th ed., Tehran: Publications of Al-Sadiq School. (in Arabic)
48
Bahrani, Yusuf (1405 AH). The gardens of the publisher in the provisions of the pure progeny, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
49
Dammush Ameli, Ali (1382). Encyclopedia of Information and Security in Islamic Works and Texts, translated by Gholam Hossein Qari Mahyari and Reza Garmabdari, Tehran: Imam Hossein University. (in Persain)
50
Hali [researcher], Ja'far (1407 AH). Authorized in the brief explanation, Qom: Sayyid al-Shuhada Foundation, peace be upon him. (in Arabic)
51
Halli [Allama], Hasan Ibn Yusuf (1413 AH). Rules of rulings in the knowledge of the lawful and the forbidden, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
52
Halli [Allama], Hasan Ibn Yusuf (1414 AH). Note of jurisprudence, Qom: Al-Bayt Foundation. (in Arabic)
53
Havizi, Abdul Ali (1415 AH). Tafsir Noor al-Thaqalin, research by Seyyed Hashem Rasooli Mahallati, 4th quarter, Qom: Ismailis. (in Persain)
54
Ibn Babawiyyah, Muhammad (1362). Al-Khasal, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
55
Ibn Faras, Zakaria (1404 AH). Dictionary of Language Comparisons, Vol. I, Qom: Publications of the Islamic Propaganda Office. (in Arabic)
56
Ibn Kathir, Ismail (1419 AH). Interpretation of the Great Qur'an, Vol. I, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
57
Ibn Manzoor, Abolfazl (1414 AH). Arabic Language, Ch III, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
58
Isfahani, Mohammad Hussein (1409 AH). Al-Ijara, Ch II, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
59
Javadi Amoli, Abdullah (1385). The biography of the prophets in the Quran, Qom: Isra '. (in Persain)
60
Kashif al-Ghatta ', Hassan (1422 AH). The Fields of Jurisprudence / Book of Sale, Najaf: The Founder of Discovery Foundation. (in Arabic)
61
Khoei, Seyyed Abolghasem (1418 AH). Encyclopedia of Imam Al-Khoei, Qom: Foundation for the Revival of the Works of Imam Al-Khoei. (in Arabic)
62
Klini, Muhammad (1407 AH). Al-Kafi, Ch. IV, Tehran: Islamic Library. (in Arabic)
63
Mashhadi, Sayyid Ruhollah (1410 AH). The Treasure of Minutes and the Sea of Strangers, research by Hossein Dargahi, Tehran: Printing and Publishing Institute. (in Arabic)
64
Mohaghegh Damad, Seyed Mohammad (1401 AH). Al-Hajj Book, Qom: Mehr Printing House. (in Arabic)
65
Mohaghegh Damadah, Sayyid Mustafa (1406 AH). Rules of Jurisprudence, Ch. 12, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center. (in Persain)
66
Mustafavi, Hassan (1430 AH). Research in the words of the Holy Quran, Ch III, Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya. (in Arabic)
67
Mustafavi, Mohammad Kazem (1421 AH). The rules-one hundred rules of jurisprudence, Ch. IV, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
68
Muzaffar, Mohammad Reza (1430 AH). Principles of Jurisprudence, Ch. 5, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
69
Najafi, Mohammad Hassan (1413 AH). The Jewel of Theology in the Explanation of Islamic Laws, Qom: Islamic Knowledge Foundation. (in Arabic)
70
Najashi, Ahmad (1365). Rijal al-Najashi, Ch 6, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
71
Naraqi, Mullah Ahmad (1415 AH). Documentary of Shiites in the rules of Sharia, Qom: Al-Bait Foundation. (in Arabic)
72
Nouri, Mir Hossein (1408 AH). Mustadrak al-Wasa'il wa Mustanbat al-Masa'il, Beirut: Al-Bait Foundation. (in Arabic)
73
Qomi, Abu al-Qasim (1417 AH). The spoils of the days in matters of halal and haram, Qom: Publications of the Office of Islamic Propaganda. (in Arabic)
74
Qurtubi, Muhammad (1364). Al-Jame 'Lahkam Al-Quran, Tehran: Nasser Khosrow. (in Arabic)
75
Syed Razi, Muhammad (1414 AH). Nahj al-Balaghah, Qom: Nahj al-Balaghah Foundation. (in Arabic)
76
Tabarsi, Abu Ali Al-Fadl (1372). Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Quran, Ch III, Tehran: Nasser Khosrow. (in Arabic)
77
Tabatabai, Seyed Mohammad Hussein (1417 AH). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, Ch 5, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
78
Tabrizi, Javad (1426 AH). Refining the principles of Arwa - the book of ijtihad and imitation, Qom: Dar al-Sadiqah al-Shuhada. (in Arabic)
79
Tarihi, Fakhreddin (1416 AH). Bahrain Assembly, 3rd ed., Tehran: Mortazavi Bookstore. (in Arabic)
80
The second martyr, Zayn al-Din (1413 AH). The school of understanding up to the refinement of the laws of Islam, Qom: Islamic Knowledge Foundation. (in Arabic)
81
Tusi, Muhammad (1407 AH). Tahdhib al-Ahkamah, Ch. IV, Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiya. (in Arabic)
82
Waram Ibn Abi Firas, Masoud (1410 AH). Tanbih al-Khawatir wa Nazha al-Nawazir al-Ma'ruf, Varam Collection, Qom: Maktab al-Faqih. (in Arabic)
83
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی در عدم حجیت خبر واحد در امور خطیره
یکی از مباحث متفرع بر حجیت خبر واحد که مورد مداقه علمای اصول قرار گرفته است، بحث از قلمرو حجیت خبر واحد است که البته این مهم، دائر مدار دلیل حجیت خبر واحد است. برخی صاحبنظران، حجیت خبر واحد را در امور خطیره چون دماء و اعراض و... نپذیرفته و معتقدند اکتفا به اخبار آحاد برای کشف و وضع احکام در این حوزه کافی نیست و باید از سایر ادله در کنار خبر واحد بهمنظور تکمیل آن بهره گرفت. در مقابل عدهای با طرح این مسئله که اگر مبنای حجیت خبر واحد سیرة عقلا باشد تفکیک بین امور مهمه و غیرمهمه وجهی ندارد، چون ملاک، حصول وثوق و اطمینان است و اگر مبنای حجیت خبر واحد را آیة نباء بدانیم، معنایش این است اگر آورندة خبر عظیم عادل بود، تبیین لازم نیست. بهعلاوه اگر حجیت خبر واحد را مختص امور غیرخطیره بدانیم، بسیاری از موارد قصاص و حدود که با خبر واحد ثابت میشود، کنار گذاشته خواهد شد. در این نوشتار با بررسی ادلة دو نظریه بر این نکته تأکید خواهیم کرد که اطلاق بنای عقلا و نیز اطلاق آیات مقتضی حجیت خبر واحد در امور خطیره است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77371_e772cae9b5c286ee5890d15f85091e94.pdf
2021-12-22
1237
1250
10.22059/jorr.2020.305524.1008867
امور خطیره
خبر واحد
سیرة عقلا
محمد
روحانی مقدم
rohani113r@gmail.com
1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
LEAD_AUTHOR
امام خمینى، سید روح الله(1418).تنقیح الاصول .تهران،موسسه تنظیم و نشر .
1
----------------- (1423ق). تهذیب الأصول، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر.
2
ابن ابنادریس، محمد بن منصور بن احمد حلی (1410ق ). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى،. قم ،: انتشارات اسلامى.
3
ابن ابنشهید ثانى، حسن بن زینالدین زین الدین(1011ق). معالم معالمالدین و ملاذ المجتهدین.، قم ،: انتشارات اسلامی. .
4
استرآبادى، محمدامینمحمد امین- عاملى (1426ق). الفوائد المدنیة و بذیله الشواهد المکیة، چ نهم، قم ،: انتشارات اسلامى،نهم..
5
اصفهانى، سید ابوالحسنابو الحسن، (1422ق). وسیلة الوصول الى حقائق الأصول .، چ اول، قم، : جماعه المدرسین ،. اول.
6
آخوند خراسانی ،، محمدکاظم (1413ق ). کفایة الاُصول، .حاشیهة ابوالحسن مشکینى اردبیلى، قم،: لقمان .
7
آقایی بجستانی ،، مریم؛ روحانی مقدم ،، محمد؛ ترحمی ،، زهرا ،(1396). بازپژوهی حجیت خبر واحد با استناد به سیره سیرة عقلا»، .فصلنامهة پژوهشهایپژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، سال چهاردهم ،، شماره پنجاه50، زمستان 96 ،، صفحه 50-35 ..
8
بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، .، قم ،: انتشارات اسلامى.
9
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، چ اول،. بیروت، : دار العلم للملایین ،. اول.
10
حکیم، محمدتقیمحمد تقى بن محمد سعید (1418ق). الأصول العامة فی الفقه المقارن .، چ دوم، قم، : اهل بیت، دوم.(ع).
11
خوانسارى، سید احمد (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع،. قم ،: اسماعیلیان.
12
خویى، سید ابوالقاسم (1422ق). مصباح الأصول، قم: داوری .
13
---------------(1430ق). البیان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی.
14
شاهرودی، سید محمود (1385). نتایج الافکار فی الاصول، قم: آل مرتضی.
15
شهید ثانی، زینالدین بن علی (1408ق). الرعایه فی علم الدرایه، قم: مکتبه آیتالله المرعشی العامه.
16
شهید صدر، سید محمدباقر (1434ق). دروس فی علم الاصول، قم: دارالصدر.
17
شیخ انصاری، مرتضی (1379). فرائد الاصول، قم: مطبوعات دینی.
18
شیخ طوسى، محمد بن حسن ( 1417ق). العُدة فی أصول الفقه، قم: علاقبندیان.
19
علامه حلى، حسن بن یوسف (1404ق). مبادی الوصول إلى علم الأصول، قم: المطبعة العلمیة.
20
علامه طباطبایی، سید محمدحسین (1350). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جماعه المدرسین.
21
علمالهدى، على بن حسین (1376). الذریعة إلى أصول الشریعة، تهران: دانشگاه تهران ، مؤسسة انتشارات و چاپ.
22
صدر، حسن (بیتا). نهایة الدرایة فی شرح الرسالة الموسومة بالوجیزة للبهایی، بیجا: مشعر.
23
فاضـــل لنکرانـــی، محمدجواد (1388). درس خـــارج اصـــول. ش 77، آدرس:
24
http://fazellankarani.com/ persian/ lessons/ 2861
25
مجاهد طباطبایی، محمد (1296). مفاتیح الأصول، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
26
مصطفوى، حسن (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ اول، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
27
نائینی، محمدحسین (1404ق). فوائد الاصول، قم: جماعه المدرسین.
28
نورى، میرزا حسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: آلالبیت(ع).
29
References
30
Astarabadi, Mohammad Amin - Ameli . (2005).Al-favaed,o al-madaniyya va baziloho al-shavahed,o al-makyyahو Qom : Islamic Publications, Ninth. (in Arabic)
31
Allama Halli, Hassan Ibn Yusuf .(1984). Mabadiy,o al-wosul elaa eilm al-osul, Qom: Al-matbaeih a-eilamih.(in Arabic)
32
Allama Tabatabai, Seyyid Mohammad Hossein. (1971). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, Qom: Jama'at al-Modaresin. (in Arabic)
33
Alam al-Huda, Ali ibn Hossein .(1960). Al-Dhari'ah Ela Osul Al-Shari'a, Tehran: University of Tehran, Publishing and Printing Institute. (in Arabic)
34
Akhund Khorasani, Mohammad Kazem . (1993). Kefayat,o al-Osul, Margin of Abul Hassan Meshkini Ardabili. Qom: Loghman. (in Arabic)
35
Aqaei Bajestani, Maryam , Rouhani Moghadam, Mohammad , Tarhami, Zahra . (2017). “Re-examination of the authority of the single news with reference to the life of the wise”, Quarterly Journal of Islamic Jurisprudence and Law Research,14, No.50, pp.35-50. (in Persian)
36
Bahrani, Al-Asfour, Yusuf ibn Ahmad bin Ibrahim . (1985). Al-Hadaiq Al-Nadharah fi al-eatrah al-taahirah,. Qom: Islamic Publications. (in Arabic)
37
Fazel Lankarani, Mohammad Javad . (1968). Foreign Studies Lessons, No. 77, http://fazellankarani.com/ persian / lessons / 2861. (in Persian)
38
Hakim, Mohammad Taqi ibn Mohammad Saeed . (1998). Al-osul al-amat fi alfiqh almuqaran, Qom: Ahl al-Bayt, II. (in Arabic)
39
Isfahani, Sayyid Abul Hassan. (2002). Vsilat,o al-vosol ela al-haqaeq al-osulو Qom: Jama'at al-Modaresin, first edition. (in Arabic)
40
Ibn Idris, Mohammad ibn Mansour ibn Ahmad Hali . (1990). Al-Sara'ir al-Hawi letarir al-fatwa, Qom: Islamic Publications. (in Arabic)
41
Ibn Shahid Thani, Hassan Ibn Zayn al-Din . (1603). Ma'alim al-Din and Malaz al-Mujtahidin, Qom: Islamic Publications. (in Arabic)
42
Imam Khomeini, Sayyid Ruhollah.(1998). Tanqayh,o al-osul. Tehran: Institute of Arrangement and Publishing. (in Arabic)
43
------------------------- . (2002). Tahdhib al-Osul. Tehran: Institute of Arrangement and Publishing. (in Arabic)
44
Johari, Ismail Ibn Hammad . (1990). Al-sehah - taj al-lughat wa sehah al-arabia, Beirut: Dar Al-elam lelmalayyn, First. (in Arabic)
45
Khansari, Sayyid Ahmad . (1985). Jamie,o al-madarik fi sharh mukhtasar,o al-naafie, Qom: Ismailian. (in Arabic)
46
Khoi, Sayyid Abu al-Qasim .(2002). Misbah al-Osul, Qom: Davary. (in Arabic)
47
------------------------ . (2009). Al-Bayyan Fi Tafsir Al-Quran, Qom: Institute for the Revival of the Works of Imam Al-khoi. (in Arabic)
48
Mujahid Tabatabai, Mohammad . (1879). Mafatih,o Al-osul, Qom:Al,o Al-bayt Institute. (in Arabic)
49
Mustafawi, Hassan .(1982). Research in the words of the Holy Quran, Tehran: the center of the book for translation and publication, first. (in Arabic)
50
Naini, Mohammad Hossein . (1984). Fawayid,o Al-osul, Qom: Jama'at,o al-Madrasin. (in Arabic)
51
Nouri, Mirza Mohammad Hossein . (1988). Mustadrak al-Wasa'il wa Mustanbat al-Masa'il, Beirut: Al,o Al-Bayt. (in Arabic)
52
Sadr, Hassan . (Bita). Nihayat Al-dirayat fi Sharh Al-risalah Almawrsumat Belvajiyzaih lelbahayiyi, Bija: Mash'ar. (in Arabic)
53
Shahroudi, Seyyid Mahmoud .(1966). Nataij’o Alafkar fi Al-Osul, Qom: Al Morteza. (in Arabic)
54
Shahid Thani, Zayn al-Din ibn Ali.(1988). Al-rieayh fi ealm al-dirayh. Qom: the school of Ayatollah Al-Marashi Alammat. (in Arabic)
55
Shahid Sadr, Sayyid Mohammad Baqir . (2013).Durus fi eilm al-osul, Qom: Dar al-Sadr. (in Arabic)
56
Sheikh Ansari, Morteza . (1960). Fareid al-Osul, Qom: religious press. (in Arabic)
57
Sheikh Tusi, Mohammad ibn Hassan . (1997). Al-odah fi 'osul alfiqh, Qom: Alaqahbandian. (in Arabic)
58
ORIGINAL_ARTICLE
مصادیق تعارض اصل و ظاهر در حقوق مدنی ایران
دادرسی از مهمترین رهیافتهای کاربرد مسئلة تعارض اصل و ظاهر در حقوق اسلام بهشمار میآید. مطابق قاعدة «البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر» اصولاً اثبات دعوا و ارائة دلیل بر عهدة مدعی است. براساس یکی از معیارهای ارائهشده، مدعی کسی است که قولش مخالف اصل یا ظاهر باشد. در جریان دادرسی ممکن است فروضی مطرح شود که اصل و ظاهر با یکدیگر تعارض داشته باشند. در این صورت بحث ترجیح یا تقدم یکی بر دیگری مطرح میشود. ازاینرو تنقیح و تبیین این موضوع نقش بسزایی در صدور آرای صحیح در دادگاهها دارد. در متون فقهی و حقوقی، در مورد ترجیح اصل یا ظاهر بر دیگری اختلاف نظر وجود دارد. بهطور کلی میتوان گفت اگر ظاهری از امارات منصوب از سوی شارع باشد، مقدم بر اصل است و درصورتیکه مستندش عرف و عادت غالب، غلبه و مانند آن باشد، عدهای اصل را بر ظاهر ترجیح میدهند و برخی تقدم ظاهر بر اصل را میپذیرند. بهنظر میرسد که در این موارد، نمیتوان به قاعدهای کلی تمسک کرد، بلکه آنچه برای حقوقدان یا دادرس مهم است، این است که با توجه به مجموعه خصوصیات و شرایط دعوا و براساس علم و اطمینان درونی خود، فصل خصومت کند.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77470_fc2b87f8dd7e5d98782c8689a6ffe2e3.pdf
2021-12-22
1251
1281
10.22059/jorr.2020.289502.1008610
اصل
تعارض
حقوق مدنی
ظاهر
فقه
سیدابوالقاسم
نقیبی
da.naghibi@yahoo.com
1
دانشیار، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران
AUTHOR
افتخار
دانش پور
efdaneshpoor@gmail.com
2
استادیار، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران
AUTHOR
اکرم
محمدی ارانی
mohamadi1661@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ابنادریس، محمد بن منصور بن احمد (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
1
ابن براج، قاضی عبدالعزیز (1406ق). المهذب، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
2
اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
3
اصفهانی (مجلسی اول)، محمدتقی (1406ق). روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، چ دوم، قم: مؤسسة فرهنگی اسلامی کوشانبور.
4
افراسیابی، اسماعیل (1377). حقوق جزای عمومی، چ اول، تهران: فردوسی.
5
امامی، سید حسن (1377). حقوق مدنی، چ چهاردهم، تهران: اسلامیه.
6
انصاری، مرتضی (1415ق). المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات( ط- الحدیثه)، چ اول، قم: کنگرة جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
7
بازگیر، یدالله (۱۳۸۲). قانون مدنی در آیینة آرای دیوان عالی کشور- خیارات و احکام راجع به آن، تهران: فردوسی.
8
بروجردی عبده، محمد (1380). حقوق مدنی، تهران: مجد.
9
بهجت، محمدتقی (1426ق). جامع المسائل، چ دوم، قم: دفتر معظمله.
10
بیات، فرهاد؛ بیات، شیرین (1395). شرح جامع قانون مدنی، چ نهم، تهران: انتشارات ارشد.
11
جبعی عاملی (شهید ثانی)، ( 1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: گروه پژوهش مؤسسة معارف اسلامی، چ اول، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
12
ــــــــــــــ (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، شارح: سید محمد کلانتر، چ اول، قم: کتابفروشی داوری.
13
جعفری لنگرودی، جعفر (1370). حقوق مدنی- رهن و صلح، تهران: کتابخانة گنج دانش.
14
----------------(1378). حقوق مدنی: عقد حواله، تهران: کتابخانة گنج دانش.
15
---------------- (1380). ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانة گنج دانش.
16
---------------- (1376). دانشنامة حقوقی، تهران: امیرکبیر.
17
حاجی دهآبادی، احمد (1387). قواعد فقه جزائی، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
18
حائری شاهباغ، سید علی (1382). شرح قانون مدنی، چ دوم، تهران: کتابخانة گنج دانش.
19
حبیبی احمدآبادی، جمال (1383). بررسی تطبیقی عقد حواله از منظر فقه و حقوق موضوعه، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشکدة الهیات و معارف اسلامی دانشگاه قم.
20
حجتی اشرفی، غلامرضا (۱۳۷۹). مجموعه قوانین اساسی ـ مدنی: با آخرین اصلاحات و الحاقات، تهران: کتابخانة گنج دانش.
21
حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه، چ اول، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
22
حسینی عاملی، سید جواد بن محمد (1419ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه (ط- الحدیثه)، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
23
حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
24
حلّی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1414ق). تذکره الفقهاء (ط- الحدیثه)، چ اول، قم: مؤسسة آلالبیت(ع) .
25
خوانساری، احمد بن یوسف (۱۴۰۵ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چ دوم، قم: مؤسسة اسماعیلیان.
26
سبزواری، عبد الاعلی (1413ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم: مؤسسة المنار.
27
شامبیاتی، هوشنگ (1378). حقوق جزای عمومی، چ نهم، تهران: ژوبین.
28
شمس، عبدالله (1387). آیین دادرسی مدنی (دورة پیشرفته)، چ چهاردهم، تهران: دراک.
29
ـــــــــــــ (1392). ادلة اثبات دعوا، چ هفدهم، تهران: دراک.
30
شهیدی، مهدی (1387)، حقوق مدنی (3)؛ تعهدات، چ دوازدهم، تهران: مجد.
31
صابریان، علیرضا (1385). «تعارض اصل و ظاهر در متون فقهی و حقوق»، نشریه فقه و تاریخ تمدن، ش 7 -8.
32
صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی (1415ق). المقنع، چ اول، قم: مؤسسة امام هادی(ع).
33
صفایی، حسین (1383). دورة مقدماتی حقوق مدنی، چ چهارم، تهران: میزان.
34
ـــــــــــــ (۱۳۸۵). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، تهران: میزان.
35
طباطبایی یزدی، آیتالله سید محمدکاظم (۱۴۰۹ق). العروه الوثقی، چ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
36
طوسی، ابنحمزه (1408ق). الوسیله إلی نیل الفضیله، چ اول، قم: انتشارات کتابخانة آیتالله مرعشی نجفی.
37
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1388). المبسوط فی فقه الامامیه، چ دوم، تهران: نشر المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
38
ــــــــــــــ (1400ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
39
ــــــــــــــ (1407ق). تهذیب اﻷحکام، چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
40
ــــــــــــــ (1390ق). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، چ اول، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
41
فخار طوسی، جواد (1389). در محضر شیخ انصاری (ترجمة مکاسب)، با استفاده از تقریرات درس حضرت آیهالله پایانی، چ ششم، قم: نشر مرتضی.
42
فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف حلی (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چ اول، قم: مؤسسة اسماعیلیان.
43
قالیبافان، مریم (1392). اختلاف موجر و مستأجر در اجارة اعیان و چگونگی حل آن، پایاننامة کارشناسی ارشد دانشگاه قم.
44
کاتوزیان، ناصر (1377). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوق ایران، تهران: شرکت انتشار.
45
ــــــــــــــ (1383الف). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ دهم، تهران: میزان.
46
ــــــــــــــ (۱۳۸۳ب). قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
47
ــــــــــــــ (1385الف). اثبات و دلیل اثبات، چ چهارم، تهران: میزان.
48
ــــــــــــــ (۱۳۸۵ب). حقوق مدنی: عقود معین - عقود اذنی - وثیقههای دَین، تهران: میزان.
49
ــــــــــــــ (1387). اعمال حقوقی (قراردادها/ایقاع)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
50
کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسین (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، محقق: گروه پژوهش مؤسسة آلالبیت(ع)، چ دوم، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
51
کریم کاشی آرانی، رضا (1384). «آیا دادن مال اماره بر وجود دین است»، فصلنامة مدرس علوم انسانی، دورة 9، ش 3، ص 182-163.
52
کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق). الکافی (ط- الإسلامیه)، چ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
53
متین دفتری، احمد (1381). مجموعه رویه قضائی حقوقی: از سال 1311 تا 1330 شامل نظریات دیوان عالی کشور، تهران: رهام.
54
محدث نوری، میرزا حسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چ اول، بیروت: مؤسسة آلالبیت(ع).
55
محقق حلی، نجمالدین جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم: مؤسسة اسماعیلیان.
56
ـــــــــــــــ (1418ق). المختصر النافع فی فقه الامامیه، چ ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیه.
57
محقق داماد، مصطفی (1406ق). قواعد فقه، چ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
58
محمدی، ابوالحسن (1379). قواعد فقه، تهران: میزان.
59
ـــــــــــــــ (1387). مبانی استنباط حقوق اسلامی اصول فقه، چ سیام، تهران: مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران.
60
محمدی، مرتضی (1393). انعقاد قراردادهای الکترونیکی، چ اول، قم: دانشگاه مفید.
61
محمودی دشتی، علیاکبر (1373). ادلة اثبات دعوی، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
62
مکی عاملی (شهید اول)، محمد (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
63
موسوی بجنوردی، سید محمدحسن (1419ق). القواعدالفقهیه، قم: الهادی.
64
نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
65
وصالی ناصح، مرتضی (1385). «قرارداد الکترونیک و مبانی اعتبار آن»، ماهنامة کانون، ش 66، ص 154-114.
66
ولدخانی، امید (1390). بررسی عقد رهن و شرکت با اتکا به کتاب مسالک الافهام به همراه تطبیق با قانون مدنی و تجارت، پایاننامة کارشناسی ارشد دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره).
67
References
68
Afrasiabi, Esmail. (1998). Public Criminal Law, Vol. I, Tehran: Ferdowsi. (in Persain)
69
Ansari, Morteza. (1995). Al-Makasib al-Mahramah va al-Biee va al-Khiarat (T-al-hadith), 1st International Congress on Sheikh Azam Ansari. (in Arabic)
70
Ardabili, Ahmad bin Muhammad. (1983). Majmaa al-Faedeh va al-Borhan fi Sharh Ershad al-Azhan, 1st Edition, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
71
Bayat, Farhad., & Bayat,Shirin. (2016). A Comprehensive Description of Civil Law. 9th Edition, Tehran: Arshad Publications. (in Persain)
72
Bazgir, Yad-o-llah. (2003). Civil law in the mirror of the opinions of the Supreme Court options and rulings about it, Tehran: Ferdowsi. (in Persain)
73
Behjat, Mohammad Taghi. (2005). Jamee al-Masael, 2nd Edition, Qom: Moazam Leh Office. (in Persain)
74
Boroujerdi Abdeh, Mohammad. (2001). Civil Law, Tehran: Majd. (in Persain)
75
Emami, Sayyed Hassan. (1998). Civil Law, 14th Edition, Tehran: Islamic Publications. (in Persain)
76
Fakhar al-Mohagheghin, Muhammad bin Hassan Heli . (1968). Izah al-Favaed fi Sharh Moshkelat al-Qavaed. 1st Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)
77
Fakhar Tusi, Javad. (2010). In the Presence of Sheikh Ansari (A Translation of Makasib) using the lectures of Ayatollah Payani, 6th Edition, Qom: Morteza Publications. (in Persain)
78
Habibi Ahmadabadi, Jamal. (2004). A Comparative study of Contract of Assignment from the perspective of jurisprudence and positive law, Master's thesis. Faculty of Theology and Islamic Studies, Qom University. (in Persain)
79
Haeri Shahbagh, Sayed Ali. (2003). A Description of Civil Law. 2nd Edition, Tehran: Ganj-e-Danesh Library. (in Persain)
80
Haji Dehabadi, Ahmad. (2008). Rules of Criminal Jurisprudence, Tehran: Research Institute of Hawzeh and University. (in Persain)
81
Hor Ameli, Muhammad bin Hassan (1989). Vasael al-Shiite, 1st Edition, Qom: Moasesat Al al-Beyt Alayhem al-Salam. (in Arabic)
82
Helli (Allameh), Hasan ben Yosef (1993). Qavaed al-Ahkam fi Maarefat al-Halal va al-Haram, 1st Edition, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
83
Helli (Allameh), Hasan ben Yosef. (1994). Tazkarat al-Foghaha (T-al-Hadith). 1st Edition: Qom: Moasesat Al al-Beyt Alayhem al-Salam. (in Arabic)
84
Hojjati Ashrafi, Gholamreza. (2000). A Body of Constitutional-Civil Law: the Latest Amendments and Additions. Tehran: Ganj-e-Danesh Library. (in Persain)
85
Hosseini Ameli, Seyed Mohammad. (1999). Meftah al-Keramat fi Sharh Qavaed al-Allameh (T-al-hadith), 1st Edition, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
86
Ibn Braj, Gazi Abdol Aziz. (1986). Al-Mohazab, 1st Edition, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
87
Ibn Idris, Mohammed Ibn Mansor. (1990). Al-Saraar al-Hawi Letahrir al-Fatavi. 2nd Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
88
Isfahani (Majlis Aval), Mohammad Taghi. (1986). Rozeh Al-Muttaqin fi Sharh men la Yahzareh al-Faqih, 2nd Edition, Qom: Islamic Cultural Foundation of Koshanpur. (in Arabic)
89
Jabei Ameli (Shahid sani), Zeynodin Ibn Ali. (1990). Al-Rawdah al-Bahiya fi Sharh al-Luma’ al-Dimashqiah. Explained by Seyyed Muhammad Kalanter, 1st Edition, Qom: Davari Bookshop. (in Arabic)
90
Jabei Ameli (Shahid sani), Zeynodin Ibn Ali. (1993). Masalak al-Afham eli Tanghih Sharaee al-Eslam. Researched and corrected by Research Group of Islamic Teachings Institute, 1st Edition, Qom: Islamic Teachings Institute. (in Arabic)
91
Jafari Langroudi, Mohammad Javad. (1991). Civil Law: Mortgage and Peace, Tehran: Ganj-e-Danesh. (in Persain)
92
Jafari Langroudi, Mohammad Javad. (1991). Legal Terminology. Tehran: Ganj-e-Danesh. (in Persain)
93
Jafari Langroudi, Mohammad Javad. (1997). Legal Encyclopedia. Tehran: Amirkabir Publications. (in Persain)
94
Jafari Langroudi, Mohammad Javad. (1999). Civil Law: Contract of Assignment, Tehran: Ganj-e-Danesh. (in Persain)
95
Karaki (Mohaghegh Thani), Ali bin Hussein. (1994). Jamee al-Maghased fi Sharh al-Qavaed, Researched by Research Group of Moasesat Al al-Beyt Alayhem al-Salam. 2nd Edition, Qom: Moasesat Al al-Beyt Alayhem al-Salam. (in Arabic)
96
Karim Kashi Arani, Reza. (2005). “Is giving presumptive property is based on the religion”, Human Sciences Madares,9, No.3, pp. 163—182. (in Persain)
97
Katozian, Naser (1998). An Introduction to Law and Study in the Iranian Legal System, Tehran: Enteshar Co. (in Persain)
98
Katozian, Naser (2004a). Civil Law in the Current Legal Order, 10th Edition, Tehran: Mizan. (in Persain)
99
Katozian, Naser (2004b). General Rules of Contracts, Tehran: Enteshar Co, in collaboration with Bahman Borna. (in Persain)
100
Katozian, Naser (2005a). Proof and Reason of Proof, 4th Edition, Tehran: Mizan. (in Persain)
101
Katozian, Naser (2008). Legal acts: Contracts / Agreements, Tehran: Enteshar Co. (in Persain)
102
Katozian, Naser (2008b). Civil Law: Definite Contracts - Permission Contracts - Debt Bail, Tehran: Mizan. (in Persain)
103
Khansari, Ahmad Ibn Yusef. (1985). Jameat al-Madarek fi Sharh Mokhtasar al-Nafee. 2nd Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)
104
Klini, Mohammed Ibn Yaqub. (1987). Al-Kafi (T-Al-Eslamieh). 4th Edition,Tehran: Dar al-Kotob al-Eslamieh. (in Arabic)
105
Mahaghegh Helli, Najmuddin Ja'far ibn Hassan. (1988). Sharae al-Eslam fi Masael al-Halal va Al-Haram, 2nd Edition, Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)
106
Mahaghegh Helli, Najmuddin Ja'far ibn Hassan. (1998). Al-Mokhtasar al-Nafee fi Fiqh al-Emamieh. 6th Qom: Mosasat al-Matbouat al-Dini. (in Arabic)
107
Mahmoudi Dashti, Ali Akbar. (1994). Evidence in Substantiation of Claims. Qom: Islamic Thought Association. (in Persain)
108
Makki Ameli (First MartyrShahid Aval), Mohammed (1997). Al-Dorous al-Sharei fi Fiqh al-Emamieh. 2nd Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
109
Matin Daftari, (2002). The Body of Legal Precedent: 1932-1951 including the opinions of the Supreme Court, Tehran: Rham. (in Persain)
110
Mohaghegh Damad, Mostafa. (1986). Rules of Jurisprudence, 12th Edition, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center. (in Persain)
111
Mohammadi, Abol Hassan . (2000). Rules of Jurisprudence, Tehran: Mizan. (in Persain)
112
Mohammadi, Abol Hassan. (2008). Inferential Principles of Islamic Rights: Principles of Jurisprudence, 30th Edition, Tehran: University of Tehran Press. (in Persain)
113
Mohammadi, Morteza. (2014). Conclusion of Electronic Contracts. 1st Qom: Mofid University. (in Persain)
114
Mohdeth Nouri, Mirza Hossein . (1988). Mostadrak al-Vasael va Mostanbat al-Masael, 1st Edition, Beirut: Moasesat Al al-Beyt Alayhem al-Salam. (in Arabic)
115
Mousavi Bojnourdi, Seyed Mohammad Hasan S.M.H. (1999). Al-Qavaed al-Fiqh. Qom: Nashr Al-Hadi. (in Arabic)
116
Najafi, Mohammad Hassan. (1984). Javaher al-Kalam fi Sharh Sharae al-Eslam, 7th Edition, Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. (in Arabic)
117
Qalibafan, Maryam. (2013). Dispute between lessor and lessee in hiring of things and how to resolve it, Master's thesis, Qom University. (in Persain)
118
Saberian, Ali. (2006). Conflict between Principal and Prima Facie Evidence in Jurisprudential Texts and Law. Journal of Jurisprudence and History of Civilization. V. 7 and 8. (in Persain)
119
Sabzevari, Abdol A'la. (1993). Mahzab al-Ahkam fi Bayan al-Halal va al-Halal. Qom: al-Menar Institute. (in Arabic)
120
Safaei, Hossein. (2004). Civil Law: An Introductory Course, 14th Edition, Tehran: Mizan Publications. (in Persain)
121
Safaei, Hossein. (2006). Civil Law: General Rules of Contracts, Tehran: Mizan Publications. (in Persain)
122
Shahidi, Mahdi. (2008). Civil Law (3): Commitments, 12th Edition, Tehran: Majd Publications. (in Persain)
123
Shambiati, Hooshang. (1999). Public Criminal Law, 9th Edition, Tehran: Zhubin Publications. (in Persain)
124
Shams, Abdollah. (2008). Civil Proceedings: An Advanced Course,14th Edition, Tehran: Derak. (in Persain)
125
Shams, Abdollah. (2008). Evidence in Substantiation of Claims. 17th Tehran: Derak. (in Persain)
126
Sodugh, Mohammad bin Ali bin Babawayh Qomi. (1995). Al-Maghnaa. 1st Edition: Imam Hadi (a.s.) Institute. (in Arabic)
127
Tabatabaei Yazdi, Seyed Mohammad Kazem. (1989). Al-Orouha al-Vosqi, 2nd Edition, Beirut: Moasesa al-Elmi lil-Matbuat. (in Arabic)
128
Tousi, Mohammed bin Hassan. (1970). Al-Estebsar fima Akhtalaf men al-Akhbar, 1st Edition, Tehran: Dar al-Kotob al-Eslamieh. (in Arabic)
129
Tousi, Mohammed bin Hassan. (1980). Al-Nahayieh fi Mojarad al-Fiqh va al-Fatavi, 2nd Edition, Beirut: Dar al-Kotob al-Arabi. (in Arabic)
130
Tousi, Mohammed bin Hassan. (1987). Tahzib al-Ahkam.4th Tehran: Dar al-Kotob al-Eslamieh. (in Arabic)
131
Tousi, Mohammed bin Hassan. (2009). Al-Mabsout fi Fiqh al-Emameih, 2nd Edition, Tehran: Nashr al-Maktab al-Mortazavi l-Ahia al-Athar al-Jafari. (in Arabic)
132
Tousi, Ibn Hamzeh. (1988). Al-Vasileh ela Nil al-Fazlieh, 1st Edition, Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library Publications. (in Arabic)
133
Vesali Naseh, Morteza. (2006). “Electronic Contract and its Validity Basics”, Kanoon Monthly, V 66, pp. 114-154.(in Persain)
134
Waldkhani,Omid. (2011). Examining mortgage contract and contract for partnership using Masalak al-Afham along with compliance with the Civil and Commercial Law, Master's thesis, Imam Khomeini International University. (in Persain)
135
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی تعارض اصل و ظاهر در مرافعات
تعارض بین اصل و ظاهر از جمله مباحث اصولی است که مجادلات خاصی را در علم اصول شکل داده است. یکی از مهمترین نمودهای چنین وضعیتی به جریان دادرسی و تحقق عدالت قضایی از رهگذر جریان اصل یا ظاهر است. در مواردی بین استناد به اصل یا ظاهر که هر کدام نتایج کاملاً متفاوتی را بهدنبال میآورد، شاهد تحقق چنین تعارضی هستیم و این نگاه در بین فقهای امامیه و عامه بهطور گسترده مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نیمنگاهی به ادبیات شکلگرفته در این زمینه بیانگر تقدم ظنون و ظواهر خاص بر اصل است، اما تمام سخن در مواردی است که یک ظاهر از پشتوانۀ متقن شرعی برخوردار نیست و در عین حال مستند به عرف (همچون ظاهر پرداخت نفقه در مورد زوجینی که در زیر یک سقف زندگی میکنند)، غلبه (همچون ظن حاصل از نتایج آزمایش DNA)، قرائن و امثال آن است؛ در چنین مواردی این سؤال مطرح است که آیا در دادرسی به اصل استناد شود یا به چنین ظاهری؟ یافتههای تحقیق بیانگر آن است که فقهای امامیه به تقدم اصل معتقدند، اما فقهای عامه با وجود اجماع بر اعتبار ظنون مطلق اختلاف گستردهای را شکل دادهاند که منشأ آن به تفاوت نگاه مجتهدان به قوت و ضعف ظواهر برمیگردد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77672_beb1cb05babb28da173be5b658a0a863.pdf
2021-12-22
1283
1317
10.22059/jorr.2020.301567.1008804
تعارض اصل و ظاهر
حجیت ظواهر
دادرسی عادلانه
فقهای امامیه
فقهای عامه
احسان
عوض پور
ehsanavazpoor@gmail.com
1
دانشآموختۀ دکتری، گروه حقوق، واحد نجفآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجفآباد، ایران
LEAD_AUTHOR
مسعود
راعی
masoudraei@yahoo.com
2
دانشیار، گروه حقوق، واحد نجفآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجفآباد، ایران
AUTHOR
- قرآن کریم
1
آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق). کفایه الاصول، قم: مؤسسۀ آلبیت.
2
آصف المحسنی، محمد (1414ق). الفقه و مسائل الطبیه، ج2، قم: بوستان کتاب.
3
ابنبراج، عبدالعزیز (1406ق). المهذب، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
4
ابنعابدین، محمد امین بن عمر (1412ق). رد المحتار علی در المختار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
5
ابن فرحون (1406ق). تبصره الاحکام فی اصول الاقضیه و مناهج الاحکام، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
6
ابنقدامه، موفقالدین عبدالله بن احمد (1412ق). المغنی، تحقیق: عبدالله ترکی، چ اول، قاهره: دارالهجر.
7
ابنقیم الجوزیه، شمس الدین محمد (بیتا). الطرق الحکیمیه فی سیاست الشرعیه، بیروت: دار احیاء العلوم.
8
ابنمفلح، محمد بن محمد المقدسی (بیتا). الفروع، بیروت: عالم الکتب.
9
ابنمنظور، محمد بن مکرم (1410ق). لسان العرب، چ اول، بیروت: دار صادر.
10
ابننجیم، زینالدین بن ابراهیم (بیتا). بحر الرائق شرح کنز الدقائق، قاهره: دارالکتاب اسلامی.
11
اسنوی، جمال الدین بن الحسن (بیتا). نهایه السول فی شرح منهاج الوصول، بیروت: دارالکتب علمیه.
12
انصاری، شیخ مرتضی (1374ق). فرائد الاصول، همراه با حاشیۀ آقا رحمتالله، قم: انتشارات مصطفوی.
13
باحسین، یعقوب (1417ق). قاعدۀ الیقین لایزول بالشک، بیروت: مکتب الرشد.
14
باجی، سلیمان بن خلف (1983م). المنتقی شرح الموطأ، بیروت: دارالکتاب العربی.
15
بحرانی، شیخ یوسف (1423ق). الدرر النجفیه، بیروت: شرکت دارالمصطفی.
16
----------(بیتا). حدائق الناظره، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
17
بعلی الحنبلی، محمد بن ابی الفتح (1401ق). المطلع علی ابواب المقنع، تحقیق: محمد بشیر الادلبی، بیروت: مکتبه الاسلامی.
18
بورقعه، سفیان بن عمر (1428ق). النسب و تاثیر المستجدات العلمیه فی اثباته، چ اول، ریاض: دار کنوز.
19
بهوتی، منصور بن یونس (1417ق). کشاف القناع، چ اول، تحقیق: مرکز دراسات و البحوث، مکه.
20
پورارشد، نادر (1389). «نظریۀ ظاهر مطالعه در حقوق خارجی و ایران»، مجلۀ پژوهشهای حقوق تطبیقی، ش70؛ ص20.
21
تنکابنی، میرزامحمد (1382). تأسیات در قواعد فقهی، دارالعلم بهبهانی.
22
حامد عثمان، محمود (1423ق). قاموس المبین فی اصطلاحات الاصولیین، چ اول، ریاض: دارالزاحم.
23
حرعاملی، محمدبن حسن (1403ق). وسائل الشیعه، بیروت: انتشارات دارالاحیاء التراث عربی.
24
حصنی، تقیالدین ابی بکر بن محمد (1418ق). القواعد، تحقیق: الشعلان، چ اول، مکتبه الرشد.
25
حلی، مقداد بن عبدالله سیوری (1403ق). نضد القواعد الفقهیه، تحقیق: سید عبدالله حسینی، چ اول، قم: انتشارات کتابخانۀ مرعشی نجفی.
26
حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف (1418ق). مختلف الشیعه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
27
---------- (1383). مختصر النافع، بغداد: منشورات مکتبه الاسلامیه.
28
حصفکی، علاءالدین محمد بن علی بن محمد (1386ق). الدر المختار، چ دوم، مکه: مکتبه التجاریه.
29
حطاب، محمد بن محمد (1398ق). مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل، چ دوم، بیروت: دارالفکر.
30
حنفی، زین الدین بن ابراهیم (1424ق). الاشباه و النظائر، کراتشی، چ دوم، ادارۀ قرآن و علوم اسلامی.
31
خرشی، محمد بن عبدالله (بیتا). شرح مختصر خلیل، بیروت: دارالفکر.
32
رشتی، میرزا حبیبالله (1401ق). کتاب القضاء، قم: منشورات دارالقرآن کریم.
33
زرکشی، محمد بن بهادر (1405ق). المنثور فی القواعد، وزارت الاوقاف الکویتیه.
34
---------- (1414ق). بحرالمحیط، دارالکتب.
35
زرقا، شیخ احمد بن محمد (1403ق). شرح القواعد الفقهیه، دارالغرب الاسلامی.
36
سلمی، عز بن عبدالسلام (1420ق). قواعد الاحکام فی مصالح الانام، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
37
سیوطی، جلالالدین (1411ق). الاشباه و النظائر، تحقیق: محمد المعتصم البغدادی، چ اول، بیروت: دارالکتاب العربی.
38
سبکی، تقیالدین علی بن عبدالکافی (1416ق). الابهاج فی شرح المنهاج، بیروت: دارالکتب علمیه.
39
سرخسی، محمد بن احمد (1418ق). اصول سرخسی، تحقیق: رفیع العجم، بیروت: دارالمعرفه.
40
سماعی، محمد (1426ق). نظریه الاصل و الظاهر فی فقه اسلامی، بیروت: دارابن حزم.
41
شربینی، محمد بن احمد الخطیب (بیتا). مغنی المحتاج الی معرفه الفاظ المنهاج، تحقیق: عادل عبدالموجود، بیروت: دارالکتب العلمیه.
42
شوکانی، محمد بن علی بن محمد (بیتا). فتح القدیر الجامع، بیروت: دارالفکر.
43
شهید اول، محمدبن مکی العاملی (1406ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، تهران، مرکز بحوث الحج.
44
---------- (بیتا). القواعد و الفوائد، چ اول، قم: موسسه معارف اسلامی.
45
شهید ثانی، حسن بن زینالدین (1425ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چ سوم، قم: مؤسسۀ معارف اسلامی.
46
---------- (1416ق). تمهیدالقواعد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
47
---------- (1412ق). الروضه البهیه، چ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
48
شیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسین طوسی (1378). مبسوط فی فقه الامامیه، چ سوم، تهران: مکتبه المرتضوی.
49
---------- (1417ق). الخلاف فی الاحکام، قم: دفتر نشر اسلامی.
50
---------- (1390). النهایه، بیروت: دارالرشد.
51
صدر، محمدباقر (1408ق). دروس علم الاصول، قم: دارالعلم.
52
---------- (1420). ماوراء الفقه، ج3، بیروت: دارالاضواء.
53
طباطبایی، سید محمدبن علی (بیتا). المناهل، قم: مؤسسۀ آلالبیت.
54
---------- (1412ق). ریاض المسائل، بیروت: دارالهادی.
55
عاملی، حسین بن عبدالصمد (بیتا). العقد الحسینی، چ اول، یزد: چاپخانۀ گلبهار.
56
عطار، حسن بن محمد (بیتا). حاشیه العطار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
57
عدوی، علی الصعیدی (1412ق). حاشیه العدوی، تحقیق: یوسف الشیخ محمد البقاعی، بیروت: دارالفکر.
58
عبدالرشید، محمد امین قاسم (1425ق). «البصمه الوارثیه و حجیتها»، مجله العدل، ش23. ص58.
59
عز بن عبدالسلام (1414ق). قواعد الاحکام فی مصالح الانام، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
60
فخرالمحققین، شیخ ابی طالب (1378). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، قم: موسسه نشر اسلامی.
61
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1407ق). قاموس المحیط، چ دوم، بیروت: مؤسسۀ رسالت.
62
قرافی، احمد بن ادریس (1418ق). الفروق، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
63
کاسانی، علاءالدین (1419ق). بدائع الصنائع، تحقیق: محمد عدنان درویش، چ دوم، بیروت: تراث العربی.
64
کاشفالغطاء، محمدحسین (1359ق). تحریر المجله، نجف اشرف: مکتبه المرتضویه.
65
کاظمی خراسانی، محمدعلی (1406ق). فوائدالاصول(تقریرات میرزای نائینی)، ج3، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
66
کلینی رازی، ابی جعفر (1367). الکافی، تحقیق علیاکبر غفاری، دارالکتب اسلامی.
67
کیلانه، گویلی (1387). طرق اثبات نسب در فقه شافعی و حقوق مدنی ایران، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
68
مرداوی، علاءالدین (1374ق). الانصاف، چ اول، قاهره: مکتب ابن تیمیه.
69
مروارید، علیاصغر (1410ق). سلسله الینابیع الفقهیه، بیروت: موسسه فقه الشیعه، چ اول.
70
محقق ثانی، علی بن حسین الکرکی (1411ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ اول، قم: مؤسسۀ آلالبیت.
71
---------- (1409ق). رسائل محقق کرکی، قم: مکتب آیتالله مرعشی.
72
مسلم، ابوالحسین ابن الحجاج (بیتا). صحیح مسلم، بیروت: دار احیاء تراث عربی.
73
مظفر، محمدرضا (1403ق). اصول فقه، بیروت: دارالنعمان.
74
محقق داماد، سید مصطفی (1388). مباحثی از اصول فقه، چ پنجم، قم: انتشارات مرکز نشر اسلامی.
75
معاونت آموزشی قوۀ قضائیه (1388). مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی، چ اول، تهران: جنگل.
76
مقدس اردبیلی، احمد (1416ق). مجمع الفائده و البرهان، قم: جامعۀ مدرسین.
77
مقدسی، عبدالرحمن بن محمد (1414ق). شرح الکبیر، تحقیق: عبدالله ترکی، چ اول، دارالهجر.
78
مغنیه، محمدجواد (1421ق). الفقه علی مذاهب الخمسه، بیروت: دار التیار الجدید.
79
میرزای قمی، ابی القاسم القمی (بیتا). جامع الشتات، تهران: شرکت الرضوان.
80
---------- (1303ق). قوانین، چاپ سنگی.
81
نجفی، محمدحسن (1366). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ دوم، تهران: انتشارات مکتبه الاسلامی.
82
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1417ق). عوائدالایام، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
83
نسفی، نجمالدین (1406ق). طلبه الطلبه فی الاصطلاحات الفقهیه، تحقیق: خلیل المیس، چ اول، بیروت: دارالقلم.
84
نووی، یحیی بن شرف (1405ق). روضه الطالبین، چ دوم، بیروت: مکتبه الاسلامی.
85
هیتمی، احمد بن محمد (بیتا). تحفه المحتاج فی شرح المنهاج، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
86
- The Holy Quran
87
Abdul Rashid, Muhammad Amin Qasim (2004). “Al-Basma Al-Warehiyyah and its Authorities”, Journal of Justice, Vol 20. (in Arabic)
88
Adavi, Ali Al-Saidi (1991). Al-Adavi margin, research: Yusuf Sheikh Muhammad Al-Baqa'i, Beirut, Dar al-Fikr. (in Arabic)
89
Akhund Khorasani, Mohammad Kazem (1988). Kefaya al-Osul, Qom, Al-Bayt Institute. (in Arabic)
90
Ameli, Hussein Ibn Abdul Samad (unpublished). Al-Aqd Al-Husseini, Yazd, Golbahar Printing House, first edition. (in Arabic)
91
Ansari, Sheikh Morteza (1954). Faraid al-Osul, with the margin of Agha Rahmatullah, Qom, Mostafavi Publications. (in Arabic)
92
Asef Al-Mohseni, Muhammad, (1993). Jurisprudence and Medical Issues, Vol. 2, Qom: Book Garden. (in Arabic)
93
Asnawi, Jamal al-Din ibn al-Hassan (unpublished). The End of the Spirit in the Explanation of the Acquisition Curriculum, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
94
Attar, Hassan Ibn Muhammad (unpublished). Al-Attar, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
95
Az ibn Abd al-Salam (1993). Rules of rulings in the interests of the people, Cairo, Al-Azhariyah General School. (in Arabic)
96
Ba'ali al-Hanbali, Muhammad ibn Abi al-Fatah (1981). study on the chapters of Muqna, research: Muhammad Bashir al-Adlibi, Beirut: Islamic School. (in Arabic)
97
Bahouti, Mansour Ibn Yunus (1996). Kashaf al-Qana ', Research: Center for Studies and Research, Mecca: first edition. (in Arabic)
98
Bahrani, Sheikh Yusuf (2002). Al-Darr Al-Najafiya, Beirut: Dar Al-Mustafa Company. (in Arabic)
99
----------------------------- (Bi Ta). Hadayek Al-Nazareh, Qom, Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
100
Bahosein, Ya'qub (1996). The Rule of Certainty Layzol Balshak, School of Rushd. (in Arabic)
101
Baji, Suleiman bin Khalaf (1983). Al-Muntaqi Sharh Al-Mutwa, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
102
Burgha, Sufyan Ibn Umar (2007). Genealogy and the effect of scientific evidence in proof, Riyadh, Dar Kunuz, first edition (in Arabic)
103
Fakhr al-Muhaqiqin, Sheikh Abi Talib (1958). Explaining the benefits in explaining the problems of the rules, Qom. (in Arabic)
104
Firoozabadi, Mohammad Ibn Ya'qub (1986). Dictionary of the Environment, Beirut: Resalat Institute, second edition. (in Arabic)
105
Hali (Allama Hali). Hassan Ibn Yusuf (1963). Mukhtasar al-Nafi ', Baghdad: Publications of the Islamic School. (in Arabic)
106
------------------------------------------ (1997). various Shiites, Qom: Islamic Propaganda Office Publications. (in Arabic)
107
Hali, Miqdad bin Abdullah Sivari (1982). Contradiction of the rules of jurisprudence, research: Seyyed Abdullah Hosseini, Qom: Marashi Najafi Library Publications, first edition. (in Arabic)
108
Hamed Othman, Mahmoud (2002). Al-Mubin Dictionary in the Terms of the Usuli, Riyadh: Dar al-Zahim, first edition. (in Arabic)
109
Hanafi, Zayn al-Din ibn Ibrahim (2003). Al-Ashbah wa Al-Nazair, Karatashi, Department of Quran and Islamic Sciences, second edition. (in Arabic)
110
Har'amli, Muhammad ibn Hassan (1982). Shiite means, Beirut: Publications of the House of Arab Heritage. (in Arabic)
111
Hasafaki, Ala al-Din Muhammad ibn Ali ibn Muhammad (1966). Al-Dar Al-Mukhtar, Mecca: Maktab al-Tajariyya, second edition. (in Arabic)
112
Hassani, Taqi al-Din Abi Bakr ibn Muhammad (1997). Al-Qawa'd, research: Al-Sha'lan, Maktab al-Rashad, first edition. (in Arabic)
113
Hatab, Muhammad ibn Muhammad (1978). Mawaheb al-Jalil in the brief description of Khalil, Beirut: Dar al-Fikr, second edition. (in Arabic)
114
Hitami, Ahmad Ibn Muhammad (unpublished). The Gift of the Needy in the Explanation of the Curriculum, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
115
Ibn Abedin, Muhammad Amin Ibn Umar (1991). Rejection of Al-Muhtar Ali in Al-Mukhtar, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiyah. (in Arabic)
116
Ibn Braj, Abdul Aziz (1985). Al-Madhab, Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
117
Ibn Farhun, (1985). Commentary on the rules in the principles of jurisprudence and the methods of the rules, Cairo, Al-Azhariyah's general school. (in Arabic)
118
Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram (1986). Language of the Arabs, Beirut: Dar Sader, first edition. (in Arabic)
119
Ibn Mufleh, Muhammad ibn Muhammad al-Maqdisi (unpublished). Al-Furu ', Beirut: scholar of books. (in Arabic)
120
Ibn Najim, Zayn al-Din ibn Ibrahim, (unpublished). Bahr al-Raiq Sharh Kanz al-Daqaiq, Cairo: Islamic Library. (in Arabic)
121
Ibn Qadameh, Mowaffaq al-Din Abdullah bin Ahmad (1991). Al-Mughni, research: Abdullah Turki, Cairo: Dar al-Hijr, first edition. (in Arabic)
122
Ibn Qayyim al-Jawziyyah, Shams al-Din Muhammad (unpublished). The Wise Ways in the Politics of Sharia, Beirut: House of the Revival of Sciences. (in Arabic)
123
Judiciary Deputy for Education (2009 ). Collection of Jurisprudential Advisory Theories in Legal Affairs, Tehran: Jangal Publications, First Edition. (in Persian)
124
Kasani, Ala 'al-Din (1998). Bada'i al-Sana'i, research: Muhammad Adnan Darwish, Beirut, Arab Heritage, second edition. (in Arabic)
125
Kashif al-Ghatta', Muhammad Hussein (1940). Tahrir al-Majla, Najaf Ashraf:Mortazavi Library. (in Arabic)
126
Kazemi Khorasani, Mohammad Ali (1985). Fawad al-Asul (lectures by Mirza Naini). 3, Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
127
Kharshi, Muhammad ibn Abdullah (unpublished). brief description of Khalil, Beirut, Dar al-Fikr. (in Arabic)
128
Kilaneh, Guili (2008). Methods of Proving Descent in Shafi'i Jurisprudence and Civil Law of Iran,Sc. Thesis, University of Tehran. (in Persian)
129
Klini Razi, Abi Jafar (1948). Al-Kafi, research by Ali Akbar Ghaffari, Islamic Library. (in Arabic)
130
Mardawi, Aladdin (1954). Al-Ansaf, Cairo, Ibn Taymiyyah School, first edition. (in Arabic)
131
Mirza Qomi, Abi Al-Qasim Al-Qomi (1987). Laws, Lithography. (in Arabic)
132
----------------------------------------- (unpublished). Jame Al-Shattat, Tehran: Al-Razwan Company. (in Arabic)
133
Mohaghegh Damad, Seyed Mostafa (2009). Discussions of the Principles of Jurisprudence, Islamic Publishing Center Publications, Fifth Edition. (in Persian)
134
Mohaqeq Thani, Ali ibn Husayn al-Karki (1988). Rasael Mohaghegh Karki, Qom: Ayatollah Marashi School. (in Arabic)
135
------------------------------------------------- (1990). Jame 'al-Maqassid fi Sharh al-Qawa'd, Al-Bayt Institute, first edition. (in Arabic)
136
Moqaddasi, Abd al-Rahman ibn Muhammad (1993). Sharh al-Kabir, research: Abdullah Turki, Dar al-Hijr, first edition. (in Arabic)
137
Morvarid, Ali Asghar (1989). Al-Yanabi Al-Fiqhiyah Series, Beirut: Institute of Shiite Fiqh, First Edition. (in Arabic)
138
Mughniyeh, Mohammad Jawad (2000). Jurisprudence on the five religions, Beirut: Dar al-Tayyar al-Jadid. (in Arabic)
139
Muslim, Abu al-Hussein Ibn al-Hajjaj (unpublished). Sahih Muslim, Beirut: Center for the Revival of Arab Heritage. (in Arabic)
140
Muzaffar, Mohammad Reza (1982). Principles of Jurisprudence, Beirut: Dar al-Nu'man. 76. Moqaddas Ardabili, Ahmad (1995). Al-Faida and Al-Burhan Association, Qom, Teachers Association. (in Arabic)
141
Najafi, Mohammad Hassan (1947). Jawahar al-Kalam fi Sharh Sharia al-Islam, Tehran: Maktab al-Islami Publications, second edition. (in Arabic)
142
Naraqi, Ahmad ibn Muhammad Mahdi (1996). Awad al-Ayyam, Qom: Islamic Media School. (in Arabic)
143
Nasafi, Najmuddin (1985). Students in jurisprudential terms, research: Khalil Al-Mays, Beirut: Dar al-Qalam, first edition. (in Arabic)
144
Novi, Yahya bin Sharaf (1984). Rawdah al-Talibin, Beirut: Islamic School, second edition. (in Arabic)
145
Pourarshad, Nader (2010). “Theory of AppearanceStudy in Foreign and Iranian Law”, Journal of Comparative Law Research, No. 70. (in Persian)
146
Qarafi, Ahmad Ibn Idris (1997). Al-Farooq, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya, first edition. (in Arabic)
147
Rashti, Mirza Habibullah (1981). Kitab al-Qada, Qom: Dar al-Quran Karim Publications. (in Arabic)
148
Sabki, Taqi al-Din Ali ibn Abd al-Kafi (1995). Al-Abhaj Fi Sharh Al-Minhaj, Beirut: Dar al-Kitab al-Aliyah. (in Arabic)
149
Sadr, Mohammad Baqir, (1999). Mawara al-Fiqh, Vol. 3, Beirut: Dar al-Azwa. (in Arabic)
150
------------------------------- (1987). Lessons in the Science of Principles, Qom: Dar al-Alam Publications. (in Arabic)
151
Salmi, Izz ibn Abd al-Salam (1999). Rules of rulings in the interests of the people, Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya, first edition. (in Arabic)
152
Samaei, Muhammad (2005). Theory of Origin and Appearance in Islamic Jurisprudence, Beirut, Daraban Hazm. (in Arabic)
153
Sarkhsi, Muhammad ibn Ahmad (1997). Sarkhsi principles, research: Rafi Al-Ajam, Beirut: Dar al-Ma'rifah. (in Arabic)
154
Shahid al-Awal, Muhammad ibn Maki al-Ameli (unpublished). Rules and Benefits, Qom: first edition. (in Arabic)
155
Shahid Thani, Hassan Ibn Zayn al-Din (1991). Al-Rawdha Al-Bahiya, Qom: Islamic Propaganda Office, first edition. (in Arabic)
156
----------------------------------------------------- (1995). Preparation of rules, Qom: Islamic Media School. (in Arabic)
157
---------------------------------------------- (2004). Masalak al-Afham al-Tanqih Sharia al-Islam, Institute of Islamic Studies, Qom: third edition. (in Arabic)
158
Shahid al-Awal, Muhammad ibn Maki al-Ameli (1985). Al-Lama'a al-Damashqiyya fi Fiqh al-Imamiya, Tehran, Hajj Center. (in Arabic)
159
Sharbini, Muhammad ibn Ahmad al-Khatib (unpublished). Mughni al-Muhtaj to know the words of the curriculum, research: Adel Abd al-Mujud, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
160
Sheikh Tusi, Abi Ja'far Muhammad ibn Hussein Tusi (1958). Extensive in Imami jurisprudence, Tehran: Mortazavi School, third edition. (in Arabic)
161
------------------------------------------ (1970). Alnahaie, Beirut. (in Arabic)
162
-------------------------------------- (1996). Al-Khalaf Fi Al-Ahkam, Qom: Islamic Publishing Office. (in Arabic)
163
Shokani, Muhammad ibn Ali ibn Muhammad (unpublished). Fath al-Qadir al-Jami ', Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
164
Siouti, Jalal al-Din (1990). Al-Ashbah wa Al-Nazair, research: Muhammad al-Mu'tasim al-Baghdadi, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi, first edition. (in Arabic)
165
Tabatabai, Sayyid Muhammad ibn Ali (1991). Riyadh Al-Masa'il, Beirut, Dar al-Hadi. (in Arabic)
166
---------------------------------------------------- (unpublished). Al-Manahil, Qom: Al-Bayt Institute. (in Arabic)
167
Tonekaboni, Mirza Mohamm1997ad (2003). facilities in jurisprudential rules, Behbahani Academy of Sciences. (in Persian)
168
Zarkashi, Muhammad ibn Bahadur (1984). Al-Manthur Fi Al-Qawa'id, Ministry of Endowments of Kuwait. (in Arabic)
169
Zarkashi, Muhammad ibn Bahadur (1993). Bahr al-Muhit, Dar al-Kitab. (in Arabic)
170
Zarqa, Sheikh Ahmad bin Muhammad (1982). Explanation of the rules of jurisprudence, Dar al-Gharb al-Islami. (in Arabic)
171
ORIGINAL_ARTICLE
ماهیت توریه و بازخوانی نقش آن در جواز و عدم جواز
دروغ یکی ازآسیبهای جدی در جامعه است و در متون دینی و اخلاقی، پرهیز از آن به انحای مختلف هماره توصیه شده است. توریه عنوان یک راهکار، بهمنظور عدم استفاده از دروغ در کتابهای گوناگون فقهی و اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است. این پژوهش سعی دارد گسترۀ استفاده از توریه را با توجه به رعایت اصول فقهی و اخلاقی مشخص سازد. به این منظور ابتدا ملاک صدق و کذب خبربررسی و سپس نسبت دروغ و توریهتبیین شده است تا علت جواز و عدم جواز حکم فقهادر استفاده از توریه و حدود آن مشخص شود. دادهها در این پژوهش از کتابهای معتبر فقهی، منطقی و اخلاقی اخذ شده است و نتایج نشان میدهد که گسترۀ استفاده از توریه بسیار بیشتر از ضرورت در دروغگویی است و میتواند راهکاری مناسب برای دروغ نگفتن باشد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77673_78235487d76f46860e590075a0e80d3c.pdf
2021-12-22
1319
1346
10.22059/jorr.2020.302271.1008812
توریه
جواز شرعی
صدق
کذب
ملاک صدق
مسعوده
فاضل یگانه
mfyegane@gmail.com
1
مربی، دانشکدة الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
فرانک
بهمنی
fbahmani@mail.yu.ac.ir
2
استادیار،دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم.
1
آلوسی، محمود بن عبداللّه (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، مصر: ادارة الطباعة المنیریه.
2
ابناثیر (1383) .النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ج 4، بیروت: چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی.
3
ابنجوزی، عبدالرحمن (1404ق). زادالمسیرفی علم التفسیر، ج 5، بیروت: دارالکتاب العربی.
4
ابنحنبل، احمد بن محمد (1416ق). مسنداحمد. ج 4، بیروت: مؤسسة الرسالة.
5
ابنقدامه، ابومحمد (1403ق). المغنی، ج 11، بیروت: دارالفکر.
6
ابنمنظور، محمد بن مکرم (1410ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
7
ابوداوود، سلیمان بن اشعث (1420ق). سنن ابی داود، ج 3، قاهره: چاپ محمد محییالدین عبدالحمید.
8
اصفهانی، محمدحسین (1418ق). حاشیة المکاسب، ج 2، تحقیق شیخ عباس محمد آل سبا، بیجا: المطبعه العلمیه.
9
الامام ابی محمد الحسن بن علی العسکری (1409ق). التفسیرالمنسوب، چاپ محمد باقرابطحی، قم: مدرسة الامام المهدی(ع).
10
انصاری، مرتضی بن محمد امین (1374). المکاسب المحرمه، ج 2، قم: اسماعیلیان.
11
بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، ج 21و25، قم: جامعه مدرسین.
12
بخاری جعفی، محمد بن اسماعیل (1410ق). صحیح البخاری، ج 7، قاهره: المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة.
13
بیضاوی، عبداللّه بن عمر (1416ق). انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت: چاپ عبدالقادر عشاحسونه.
14
بیهقی، احمد بن حسین (1414ق). السنن الکبری. ج 10، مکه: چاپ محمد عبدالقادر عطا.
15
تفتازانی، مسعود بن عمر (1401ق). کتاب المطول، با حواشی میر سید شریف جرجانی، قم: داوری.
16
توحیدی، محمدعلی (1371). مصباح الفقاهة فی المعاملات، ج 1و3، تقریرات درس آیتالله خوئی، قم: وجدانی.
17
جرجانی، علی بن محمد (1405ق). کتاب التعریفات، بیروت: چاپ ابراهیم ابیاری.
18
جوهری، اسماعیل بن حماد (1428ق). الصحاح، بیروت: دارالعلم.
19
جَصّاص، احمد بن علی (1405ق). کتاب احکام القرآن، بیروت: چاپ محمد صادق قمحاوی.
20
جوزیه، ابنقیم (1423ق). اعلام الموقعین عن رب العالمین، ج 3، بیروت: چاپ طه عبدالرؤف سعد.
21
حلّی، ابن ادریس (1417ق). السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی، ج 3، قم: نشر جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
22
حلی (فخرالمحققین)، محمد بن حسن (1387). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، ج 3، قم: اسماعیلیان.
23
حر عاملی (1416ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج 8، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
24
خطیب شربینی، محمد بن احمد (2009م). مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ المنهاج، ج 3و4، مع تعالیق جوبلی بن ابراهیم شافعی، بیروت: دارالفکر.
25
خمینی، روحاللّه (1410ق). کتاب البیع، ج 2، قم: اسماعیلیان.
26
_________ (1381). المکاسب المحرمة، ج 2، قم: چاپ مجتبی تهرانی.
27
خوئی، ابوالقاسم (1377).المصباح الفقاهه، ج 1، قم: داوری.
28
راغب، ابوالقاسم الحسین بن محمد (1429ق). مفردات القاط قرآن کریم، چ چهارم، قم: طلیعه نور.
29
روحانی، محمدصادق (1376). منهاج الفقاهة، 2و14، التعلیق علی مکاسب الشیخ الانصاری، قم: انوارالهدی.
30
زرکشی، محمد بن بهادر، یوسف عبدالرحمان مرعشلی، جمال حمدی ذهبی و ابراهیم عبداللّه کردی، (1410ق). البرهان فی علوم القرآن، ج 3، بیروت: دارالمعرفة.
31
زمخشری (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
32
سیوطی، عبدالرحمان بن ابیبکر (1973م). الاتقان فی علوم القرآن، ج 2، بیروت: دارالکتاب العربی.
33
شمس الائمه سرخسی، محمد بن احمد (1387). کتاب المبسوط، ج 13و30، تهران: مکتبة المرتضویة.
34
شوکانی، محمد بن علی (1414ق). فتح القدیر، دمشق، سوریه: دارابن کثیر .
35
شیرازی، احمد امین (1422ق). البلیغ فی المعانی والبیان والبدیع. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
36
طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی (1412ق). ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج 11، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.
37
طباطبائی یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم (-1419ق). العروةالوثقی، چاپ محمدحسین طباطبائی، قم: مکتبة الداوری.
38
طبرسی، احمد بن علی (1381). الاحتجاج، ج 2، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
39
طَبْرِسی، فضل بن حسن (1406ق). مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالمعرفه.
40
الطریحی، فخرالدین بن محمد، (1362). مجمع البحرین، تهران: چاپ احمد حسینی.
41
طوسی، محمد بن حسن (1360). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، تهران: دانشگاه تهران.
42
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی (1423ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج 2و9، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
43
عسقلانی، ابن حجر (1379). فتح الباری: شرح صحیح البخاری، ج 2، 8 و 10، بیروت: چاپ محمود فؤاد عبدالباقی و محبالدین خطیب.
44
غدیری، عبداللّه عیسی ابراهیم (1418ق). القاموس الجامع للمصطلحات الفقهیة، بیروت: دارالمحجة البیضاء.
45
غزالی، محمد بن محمد (1406ق). احیاء العلومالدین، ج 3، بیروت: دارالکتب العربی.
46
فراهیدی، خلیل بن احمد (1405ق). کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم: مؤسسة دارالهجرة.
47
فیومی، احمد بن محمد (1414ق). المصباح المنیر، قم: دارالهجرة .
48
قرطبی، محمد بن احمد (1967ق). الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دارالفکر.
49
قلعه چی،محمد رواس،(1426ق). الموسوعه الفقهیه المیسره،بیروت: دارالنفائس.
50
کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، اصول الکافی، ج 2، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
51
گلپایگانی، محمدرضا (1413ق). ارشاد السائل، بیروت: دارالصفوه.
52
مازندرانی، ملاصالح (1342)، شرح کافی الاصول و الروضة، ج 9، تهران: المکتبة الاسلامیة.
53
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، ج 2-12-17-20-31-52-65-68-69-72-97، بیروت: مؤسسة الوفا.
54
مکارم شیرازی، ناصر و محمدرضا آشتیانی ؛ محمدجعفر امامی؛ اسدالله ایمانی (1373). تفسیرنمونه. ج 15، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
55
میرزا حسینقلی (1410ق). القضاء الاسلامی للشیخ مرتضی الانصاری، ج 2، بیروت: چاپ حسن سلمان .
56
نجفی، محمدحسن بن باقر (1412ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 11و32، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی.
57
نراقی، محمدمهدی، تحقیق: محمد کلانتر و محمدرضا مظفر (1375). جامع السعادات، ج 2، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
58
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. ج 12و15، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
59
نَوَوی، یحیی بن شرف (1397). شرح النووی علی صحیح المسلم، بیروت: شیخ الاسلام احمد جام.
60
هاشمی، احمد (1386). جواهرالبلاغة فی المعانی و البیان و البدیع، قم: اسماعیلیان.
61
همدانی، آقارضا (1322). مصباح الفقیه، ج 1، قم: المکتبه الصدر.
62
- The Holy Quran
63
Abu Dawud, Sulayman ibn Ash'ath (2000). Sunan Abi Dawood, Ch I, Cairo: Dar Ibn Al-Jawzi. (in Arabic)
64
Al-Turaihi, Fakhruddin bin Muhammad (1983). Bahrain Complex, Tehran: Mortazavi publications. (in Arabic)
65
Alusi, Mahmud bin Abdullah, (1995). Ruh al-Ma'ani fi Tafsir al-Quran al-Azeem, Ch. I, Egypt: The Office of Naturalistic Printing. (in Arabic)
66
Amili Jabai (martyr II), Zain al-Din bin Ali (2003). Paths of Understanding to Revise the Laws of Islam, Qom: Institute of Islamic Knowledge. (in Arabic)
67
Ansari, Morteza bin Mohammad Amin (1995). The Muharram gains, Ch. 7, Qom: Ismailis. (in Arabic)
68
Askari, Hassan bin Abdullah (1992). A Dictionary of Linguistic Differences, containing the book of Abu Hilal Al-Askari and part of the book of Sayyid Noureddine Al-Jazaery, Qom: Islamic publication. (in Arabic)
69
Asqalani, Ibn Hajar (2000). Fath al-Bari: Explanation of Sahih al-Bukhari, Beirut: House of Knowledge. (in Arabic)
70
Bahrani, Yusuf bin Ahmed, (1985). Fresh gardens in the rulings of the pure family, Qom: University of the Institute of Islamic Publication. (in Arabic)
71
Bayhaqi, Ahmad ibn Husayn (2004). Al-Sunan Al-Kubra, Research: Mohammad Abdul Qadir Atta, Ch 1, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Almiyeh. (in Arabic)
72
Beizawi, Abdullah bin Umar (1996). Anwar al-Tanzil Wasrar al-Tawwil, Vol. I, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi, (in Arabic)
73
Bukhari Ja'fi, Muhammad ibn Ismail (1990). Sahih Al-Bukhari, Ch II, Cairo: Supreme Council for Islamic Affairs, (in Arabic)
74
Farahidi, Khalil bin Ahmed (1985). The Book of the Eye, Edited by: Mahdi Makhzoumi and Ibrahim Samarrai, Qom: Dar Al-Hijrah Institution. (in Arabic)
75
Fayoumi, Ahmed bin Muhammad (1993). Al-Misbah Al-Munir, Qom: Dar Al-Hijrah. (in Arabic)
76
Ghadiri, Abdullah Issa Ibrahim (1998). The Collective Dictionary of Jurisprudence Terms, Beirut: Dar Al-Majja Al-Bayda. (in Arabic)
77
Ghazali, Muhammad bin Muhammad (1986). Reviving the Sciences of Religion, Beirut: Dar Al-Kutub Al-Arabi. (in Arabic)
78
Golpayegani, Muhammad Reza (1992). Ask the question Beirut: Dar Al-Safwa. (in Arabic)
79
Hali (Fakhr al-Muhaqiqin), Muhammad ibn Hassan (2008). Explaining the benefits in explaining the drawbacks of the rules, Qom: Ismailis. (in Arabic)
80
Halli, Ibn Idris (1996). Al-Sarair al-Hawi for Tahrir al-Fatawi, Qom: Publication of the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in Arabic)
81
Hamadani, Aqarda (1943). Misbah al-Faqih, Qom: Al-Sadr Library. (in Arabic)
82
Haraamili (1996). The Shiites’ means to collect the issues of Sharia, Qom: Aal al-Bayt Institute (peace be upon him). (in Arabic)
83
Hashemi, Ahmed (2004). Jawaher Al-Balaghah in Al-Maani, Al-Bayan, and Al-Badi’, Qom: Ismailian. (in Arabic)
84
Ibn Athir, Majdaldin (1979). The End in the Strange Hadith and the Effect, Beirut: The Scientific Library. (in Arabic)
85
Ibn Hanbal, Ahmad ibn Muhammad (1996). Musnad Ahmad, Ch I, Beirut: Al-Risalah Institute. (in Arabic)
86
Ibn Jawzi, Abdul Rahman (2004). Zad al-Masirfi Alam al-Tafsir, Vol. I, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. (in Arabic)
87
Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram (1990). Arabic Language, Ch III, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
88
Ibn Qadameh, Abu Muhammad (1983). Al-Mughni, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
89
Imam Abu Muhammad al-Hasan bin Ali al-Askari. (1409 BC). Al-Tafsir Attributed, First Edition, Qom: The School of Imam Mahdi (peace be upon him). (in Arabic)
90
Isfahani, Mohammad Hussein (1998). Margins of Acquisition, Research: Sheikh Abbas Muhammad Al-Saba, Bija: Scientific Press. (in Arabic)
91
Jasas, Ahmad ibn Ali (1985). Ahkam Al-Quran, Vol. I, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
92
Johari, Ismail bin Hammad (2007). Al-Sihah Al-Lughah, Ch Som, Beirut: Dar Al-Ilm. (in Arabic)
93
Jorjani, Ali ibn Muhammad (1983). Book of Definitions, Vol. I, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
94
Joziyah, Ibn Qayyim (2002). Announcement of the Righteous from the Lord of the Worlds, Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya. (in Arabic)
95
Kalini, Muhammad bin Yaqoub (1986). Osoul al-Kafi, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. (in Arabic)
96
Khatib Sharbini, Muhammad ibn Ahmad (2009). Mughni is in need of knowledge of the meanings of the words of the curriculum, with comments: Jubali Ibn Ibrahim Shafi'i, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
97
Khoei, Abolghasem (1998). Al-Misbah Al-Fiqah, Qom: Arbitration Institute. (in Arabic)
98
Khomeini, Ruhollah (2002). Al-Makasib Al-Muharram, Tehran: Institute for Organizing and Publishing Imam's Works. (in Arabic)
99
Khomeini, Ruhollah (1990). Book of Sale, Qom: Ismailis. (in Arabic)
100
Majlesi, Muhammad Baqir (1983). Bahar Al-Anwar, Beirut: Al-Wafa Foundation. (in Arabic)
101
Makarim Shirazi, Nasiroudigran (1994). Tafsir Namuna, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah. (in Arabic)
102
Mazandarany, Malasaleh (1963). Explanation of Kafi Al-Osoul and Al-Rawda, Tehran: The Islamic Library. (in Arabic)
103
Mirza Hasangali (1990). The Islamic Judiciary of Sheikh Mortada Al-Ansari, Beirut: Hassan Salman Institution. (in Arabic)
104
Najafi, Muhammad Hassan bin Baqir (1991). Jawahar al-Kalam in Explanation of the Laws of Islam, Beirut: Dar Al-Ihya, Arab Heritage. (in Arabic)
105
Naraqi, Muhammad Mahdi (1996). Jami' al-Saadat, Edited by: Muhammad Kalantar and Muhammad Reza Muzaffar, Beirut: Al-Alame Institute for Publications. (in Arabic)
106
Nawawi, Yahya bin Sharaf (1977). Explanation of al-Nawawi on Sahih al-Muslim, Beirut: House of International Ideas. (in Arabic)
107
Nouri, Hussein bin Muhammad Taqi (1988). Finder of means and deducer of issues, Qom: Aal al-Bayt Institute. (in Arabic)
108
Qurtubi, Muhammad bin Ahmed (1967 BC). The Collector of the Provisions of the Qur’an, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
109
Ragheb, Abu al-Qasim al-Hussein ibn Muhammad (2008). The contents of the Holy Quran, Ch. 4, Qom: The beginning of light. (in Arabic)
110
Rouhani, Mohammad Sadegh (1997). Minhaj al-Fiqh, commentary on the lessons of Sheikh Al-Ansari, Qom: Anwar al-Huda. (in Arabic)
111
Shams al-Imamah Sarkhasi, Muhammad ibn Ahmad (2008). Al-Mabsout Book, Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmia. (in Arabic)
112
Shawkani, Muhammad bin Ali (1993). Fath al-Qadir, Damascus, Syria: Daraben Katheer. (in Arabic)
113
Shirazi, Ahmad Amin (2003). Al-Baligh fi Al-Ma’ani, Al-Bayan and Al-Badi’, Qom: The Islamic Publishing Corporation. (in Arabic)
114
Suyuti, Abdul Rahman bin Abi Bakr (1973). Perfection in the Sciences of the Qur’an, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
115
Tabarsi, Ahmed bin Ali (2002). The protest, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. (in Arabic)
116
Tabarsi, Fadl bin Hassan (1986). Majma' al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an, Beirut: Dar al-Ma'rifa. (in Arabic)
117
Tabatabai Karbalai, Ali bin Muhammad Ali (1991). Riyad Al-Masseel in Explanation of Judgments with Evidence, Qom: Islamic Publication Institution. (in Arabic)
118
Tabatabai Yazdi, Muhammad Kazim bin Abd al-Azim (1998-). Al-Urwah Al-Wuthqi, Qom: Al-Dauri Library. (in Arabic)
119
Taftazani, Massoud Ibn Umar (1996). Al-Matul, Margins: Mirsid Sharif Jorjani, Ch. IV, Qom: Arbitration Institute. (in Arabic)
120
Tawhidi, Mohammad Ali (1992). Misbah al-Fiqah in transactions (lectures of Ayatollah Khoei), Qom: Vajdani. (in Arabic)
121
Tusi, Muhammad ibn Hassan (1981). The End in the Single of Jurisprudence and Fatwas, Tehran: University of Tehran. (in Arabic)
122
Zamakhshari (1987). Uncovering the Truths of Mysteries Download, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. (in Arabic)
123
Zarkashi, Muhammad bin Bahader & Youssef Abd al-Rahman Maraashli & Jamal Hamdi Dahabi & Ibrahim Abdullah Kurdi, (1990). The proof in the sciences of the Qur’an, Beirut: House of Knowledge. (in Arabic)
124
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی حکمی و موضوعی نجش در فقه مقارن و حقوق موضوعه
نجش از جمله روشهای ناروا در تبلیغ جنس مورد معامله است. بنابر نظر مشهور فقهای مذاهب اسلامی، نجش عبارت است از اینکه فردی، بدون قصد خرید، قیمت بالایی را برای جنس عرضهشده پیشنهاد کند تا مشتری بشنود و آن را با قیمت بیشتر بخرد. برخی فقها نوع دومی را برای نجش معرفی کردهاند: مدح کالا به آنچه در آن نیست، بدون قصد خرید و برای جلب مشتری. با توجه به تعاریف مذکور، میتوان برخی دلالیها، مزایدهها و نیز تبلیغ از طریق رسانه را که معمولاً کالای عرضهشده بهعنوان بهترین جنس تلقی میشود، از مصادیق نجش برشمرد. در خصوص احکام تکلیفی، وضعی و نیز خیار در معامله براساس نجش اختلاف است. با بررسی و تحلیل ادلۀ فقها میتوان گفت که نجش حرام، اما معامله صحیح است. برخلاف نظر بیشتر فقها، در نوع اول نجش، خیاری برای مشتری نیست و در نوع دوم، مشتری خیار تدلیس دارد. در حقوق موضوعه، به مسئلۀ نجش تصریح نشده، لیکن با بررسی مواد مربوط به خیارات عیب، تدلیس و غبن و پیشنهاد نگارندگان بر تحدید دایرۀ مادۀ 238 قانون مدنی در معنای تدلیس، میتوان خیار مشتری در نوع اول نجش را منتفی دانست و در نوع دوم خیار تدلیس را استفاده کرد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77674_e975df63741d3e48f5870d158e723b47.pdf
2021-12-22
1347
1375
10.22059/jorr.2020.303815.1008833
تدلیس
فقه اسلامی
نجش
زهرا سادات
سرکشیکیان
kosaretaban@gmail.com
1
دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
AUTHOR
عصمت السادات
طباطبایی لطفی
esmat.taba@gmail.com
2
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
هرمز
اسدی کوهباد
asadi.kohbad@gmail.com
3
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران
AUTHOR
ابنأبو عبدالله البخاری، محمد (1422ق). صحیح البخاری، بیجا: دار طوق النجاة.
1
ابنإدریس، محمد (1410ق). الأم، بیروت: دارالمعرفة.
2
ابنحجر الهیتمی، أحمد (1357). تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، بیجا: المکتبة التجاریة الکبری.
3
ابنرشد القرطبی، محمد (1400ق). البیان و التحصیل، لبنان: دارالغرب الإسلامی.
4
ابنرشد القرطبی، محمد (بیتا). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بیجا: بینا.
5
ابنزکریا الأنصاری، زکریا (بیتا). أسنی المطالب، بیجا: بینا.
6
ابنسالم العمرانی الیمنی الشافعی، یحیی (1421ق). البیان فی مذهب الإمام الشافعی، جده: دارالمنهاج.
7
ابنسلیمان التمیمی النجدی، محمد (بیتا). مختصر الإنصاف، ریاض: بینا.
8
ابنسلیمان المرداوی الدمشقی الصالحی، علاءالدین (1419ق). الإنصاف، بیروت: دار إحیاء.
9
ابنعابدین الدمشقی الحنفی، محمد (1412ق). رد المحتار، بیروت: دارالفکر.
10
ابنعبدالبرالنمری القرطبی، یوسف (2000م). الاستذکار، بیروت: دارالکتب العلمیة.
11
ابنعمر البجیرمی الشافعی، سلیمان (1417ق). تحفة الحبیب، بیروت: دارالکتب العلمیة.
12
ابنعمر التَّمِیمی المازری المالکی، محمد (2008م). شرح التلقین، بیجا: دارالغرب الإِسلامی.
13
ابنعوض، بهرام (1429ق). الشامل فی فقه الإمام مالک، بیجا: مرکز نجیبویه.
14
ابنقدامة المقدسی، عبدالله (بیتا). الشرح الکبیر، بیجا: دارالکتاب العربی.
15
------------------ (1414ق). الکافی فی فقه الإمام أحمد، بیجا: دارالکتب العلمیة.
16
------------------ (1424ق). العدة شرح العمدة، قاهره: دارالحدیث.
17
ابنقدامة المقدسی، عبدالله (1405ق). المغنی، بیروت: دارالفکر.
18
ابنمنظور، ابوالفضل (1414ق).لسان العرب، چ سوم، تهران: دارالفکر للطباعه.
19
ابنمودود الموصلی الحنفی، عبدالله (1426ق). الاختیار لتعلیل المختار، لبنان: دارالکتب العلمیة.
20
ابنموسی أبوالنجا الحجاوی، موسی (بیتا). الإقناع، لبنان: دارالمعرفة.
21
ابننجیم الحنفی، زینالدین (بیتا). البحر الرائق، بیروت: دارالمعرفة.
22
ابنیوسف الشیرازی، إبراهیم (بیتا). المهذب، بیجا: دارالکتب العلمیة.
23
أبوعبدالله المواق المالکی، محمد (بیتا). التاج والإکلیل، بیجا: بینا.
24
الکاسانی، علاءالدین (1982م). بدائع الصنائع، بیروت: دارالکتاب العربی.
25
الماوردی، أبوالحسن (بیتا). الحاوی الکبیر، بیروت: دارالفکر.
26
امامی، حسن (1374). حقوق مدنی، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
27
بهجت، محمدتقی (1426ق). جامع المسائل (بهجت)، چ دوم، قم: دفتر معظمله.
28
بروجردی، حسین (1429ق). جامع أحادیث الشیعة، تهران: فرهنگ سبز.
29
بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
30
جبعی عاملی(شهید ثانی)، زینالدین (1413ق). مسالک الأفهام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
31
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). الفارق، تهران: گنج دانش.
32
جمعی از پژوهشگران (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم: مؤسسۀ دائرةالمعارف.
33
حائری، علی (بیتا). ریاض المسائل (ط- القدیمة)، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع).
34
حر عاملی، محمد (1412ق). هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
35
حلی، جمالالدین (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
36
حلّی، مقداد (1403ق). نضد القواعد الفقهیة، قم: آیةالله مرعشی نجفی.
37
خمینی، روحاللّه (1424ق). توضیح المسائل (محشّی)، چ هشتم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
38
روحانی، صادق (1429ق). منهاج الفقاهة، چ پنجم، قم: انوار الهدی.
39
سبزواری، علی(1421ق). جامع الخلاف و الوفاق، قم: زمینهسازان ظهور امام عصر(ع).
40
شیخ انصاری، مرتضی (1415ق). کتاب المکاسب (ط- الحدیثة)، قم: کنگرۀ جهانی.
41
------------- (1410ق).کتاب المکاسب (المحشّی)، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی دارالکتاب.
42
شیخ صدوق، محمد (1413ق). من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
43
صیمری، مفلح (1420ق). غایة المرام، لبنان: دار الهادی.
44
طاهری، حبیبالله (1418ق). حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
45
طبرسی، فضل (1410ق). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
46
طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین، چ سوم، تهران: مرتضوی.
47
طوسی، محمد (1407ق). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
48
---------- (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة.
49
عاملی، جواد (1419ق). مفتاح الکرامة (ط - القدیمة)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
50
عاملی کرکی (محقق ثانی)، علی (1414ق). جامع المقاصد، چ دوم، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع).
51
علامه حلی، حسن (1414ق،). تذکرة الفقهاء( ط- الحدیثة)، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع).
52
علامه حلی، حسن (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة (ط- الحدیثة)، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
53
علامه حلی، حسن (1413ق). مختلف الشیعة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
54
----------- (1412ق). منتهی المطلب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
55
------------ (1419ق). نهایة فی معرفة الأحکام، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع).
56
کلینی، محمد (1429ق). الکافی (ط- دار الحدیث)، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر.
57
محمدی خراسانی، علی (بیتا). شرح تبصرة المتعلمین، بیجا: بینا.
58
محقق حلی، نجمالدین (1408ق).شرائع الإسلام، بیجا: مؤسسۀ اسماعیلیان.
59
--------------- (1418ق). المختصر النافع، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
60
مکی عاملی (شهید اول)، محمد (1410ق). اللمعة الدمشقیة، بیروت: دار التراث.
61
موسوی خویی، ابوالقاسم (بیتا)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، بیجا: بینا.
62
----------------- (1410ق). منهاج الصالحین، چ بیستوهشتم، قم: نشر مدینة العلم.
63
نجفی، جعفر (1420ق). شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة ابنالمطهر، بیجا: مؤسسۀ کاشفالغطاء.
64
نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
65
واسطی زبیدی، محبالدین (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، لبنان: دارالفکر.
66
References
67
A group of researchers (2005). Dictionary of jurisprudence according to the religion of Ahl al-Bayt (AS), Qom: Encyclopedia Institute. (in Persain)
68
Abu Abdullah Al-Mawaq Al-Maliki, Muhammad (no date). crown and iadem. (in Arabic)
69
Al-Kasani, Aladdin (1982). Badaa Al-Sana'a, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
70
Allama Hali, Hassan (1992). different Shiites, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
71
Allama Hali, Hassan (1993). Tadhkira Al-Fuqaha (I-Hadith), Qom: Al-Bayt Foundation (AS). (in Arabic)
72
Allama Hali, Hassan (1998). The end of judgment is knowledge of judgments, Qom: Al-Bayt Foundation (AS). (in Arabic)
73
Allama Hali, Hassan (1991). The ultimate requirement, Mashhad: Islamic Research Complex. (in Arabic)
74
Allama Hali, Hassan (1999). Writing the rules of Sharia (I- Hadith), Qom: Imam Sadegh (AS) Foundation. (in Arabic)
75
Al-Mawardi, Abu al-Hasan, (no date). Great Taoist, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
76
Ameli, Javad (1998). Key to Dignity (i - old), Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
77
Ameli Kirki (Mohaqiq Thani), Ali (1993). Comprehensive goals, second edition, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
78
Bahjat, Muhammad Taqi (2005). Collector of Issues (Bahgat), second edition, Qom: His Holiness's Office. (in Persain)
79
Bahrani, Yusuf (1984). Fresh gardens in the provisions of the pure progeny, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
80
Boroujerdi, Hussein (2008). A collection of Shiite hadiths, Tehran: Green Culture. (in Persain)
81
Free agent, Muhammad (1991). Guiding the nation to the rulings of the imams, Mashhad: Islamic Research Complex. (in Arabic)
82
Haeri, Ali (no date). Riyad Al-Masail (I - Old), Qom: Al-Bayt Foundation (AS)
83
Hali, Jamal al-Din (1986). The polite clever in explaining the useful manual, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
84
Halli, Meqdad (1982). jurisprudence rules, Qom: Ayatollah Marashi Najafi. (in Arabic)
85
Ibn Abd al-Bar al-Nimri al-Qurtubi, Yusuf (2000). remembrance, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya. (in Arabic)
86
Ibn Abedin Al-Damashqi Al-Hanafi, Muhammad (1991). confused reply, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
87
Ibn Abu Abdullah Al-Bukhari, Muhammad. (2001). Sahih Bukhari, (no place): the lifeline house. (in Arabic)
88
Ibn Awad, Bahram (2008). Comprehensive in the jurisprudence of Imam Malik, (no place): the center of nobility. (in Arabic)
89
Ibn Hajar Al-Haytami, Ahmad. (1978). The masterpiece of the needy in explaining the curriculum, (no place): Great Trade Library. (in Arabic)
90
Ibn Idris, Muhammad. (1989). the mother, Beirut: Dar Al-Ma'rifah. (in Arabic)
91
Ibn Manzoor, Abu al-Fadl (1993). Arabes Tong, Third edition, Tehran: Dar al-Fikr for printing. (in Arabic)
92
Ibn Maudood Al-Musali Al-Hanafi, Abdullah (2005). The choice to justify the chosen one, Lebanon: Dar Al-Kitab Al-Alamiya. (in Arabic)
93
Ibn Musa Abu al-Najah al-Hajjawi, Musa (no date). persuasion, Lebanon: Dar al-Ma'rifah. (in Arabic)
94
Ibn Najim Al-Hanafi, Zayn al-Din (no date). clear sea, Beirut: Dar Al-Ma'rifah. (in Arabic)
95
Ibn Rushd al-Qurtubi, Muhammad (1980 Statement and collection, Lebanon: Dar al-Gharb al-Islami. (in Arabic)
96
Ibn Rushd Al-Qurtubi, Muhammad (no date). The beginning of the mujtahid and the end of the prudent. (in Arabic)
97
Ibn Salem Al-Imrani Al-Yamani Al-Shafi'i, Yahya (2000). The statement in the doctrine of Imam Shafi'i, Jeddah: Dar al-Minhaj. (in Arabic)
98
Ibn Sulayman Al-Mardawi Al-Damashqi Al-Salehi, Alaa Al-Din (1998). fairness, Beirut: Dar Ihyaa. (in Arabic)
99
Ibn Sulayman Al-Tamimi Al-Najdi, Muhammad (no date). fairness brief. (in Arabic)
100
Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (2003). Al-Idda mayor’s explanation, Cairo: Dar al-Hadith. (in Arabic)
101
Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (1993). Al-Kafi in the jurisprudence of Imam Ahmad, (no place): Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
102
Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (no date). The great explanation, (no place): Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
103
Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (1984). The singer, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
104
Ibn Umar Al-Bajirmi Al-Shafi'i, Sulayman (1996). Beloved masterpiece, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya. (in Arabic)
105
Ibn Umar Al-Tamimi Al-Mazri Al-Maliki, Muhammad (2008). memorization explanation, (no place): Dar al-Gharb al-Islami. (in Arabic)
106
Ibn Yusuf Shirazi, Ibrahim (no date). polite, the unscrupulous (no place): Dar al-Kitab al-Alamiya (in Arabic)
107
Ibn Zakaria Al-Ansari, Zakaria (no place). Asni demands. (in Arabic)
108
Imami, Hassan (1995). Civil Law, Tehran: Islamic Bookstore. (in Persain)
109
Jabai Ameli (Shahid Thani), Zin al-Din (1992). comprehension pathways, Qom: Islamic Knowledge Foundation. (in Arabic)
110
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1388 H Solar). The difference, Tehran: The Treasure of Knowledge. (in Persain)
111
Khomeini, Ruhollah (2003). Clarify the issues (stuffed), Eighth edition, Qom: Islamic Publications Office. (in Persain)
112
Klini, Muhammad (2008). Al-Kafi (I - Dar Al-Hadith) , Qom: Dar Al-Hadith for printing and publishing. (in Arabic)
113
Maki Ameli (the first martyr), Muhammad (1989). Damascene luster, Beirut: Heritage House. (in Arabic)
114
Mohammadi Khorasani, Ali (no date). Explanation of the learners’ insight. (in Persain)
115
Mohaqeq Hali, Najmuddin (1987). Islamic Sharia, (no place): Ismaili Foundation. (in Arabic)
116
Mohaqeq Hali, Najmuddin (1997). useful manual, Qom: Religious Press Foundation. (in Arabic)
117
Mousavi Khoi, Abu al-Qasim (no date). Jurisprudence Lamp (Gains). (in Arabic)
118
Mousavi Khoi, Abu al-Qasim (1989). Minhaj Al-Saleheen, Twenty-eighth edition, Qom: Publication of the City of Knowledge. (in Arabic)
119
Najafi, Ja'far (1999). Explanation of Sheikh Jaafar on the rules of the scholar Ibn al-Mutahhar, (no place) :Kashif Al-Ghatta Institute. (in Arabic)
120
Najafi, Muhammad Hassan (1983). Jewel of the Word, Beirut: Dar Al-Hayya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
121
Qarubi Hassan (1993). Al-Nadhid, Qom: Davari Publications. (in Persain)
122
Rouhani, Sadegh (2008). syllabus of jurisprudence, Fifth edition, Qom: Anwar al-Huda. (in Arabic)
123
Sabzwari, Ali (2000). The collector of disagreement and reconciliation, Qom: The Groundbreakers of the Emergence of Imam Asr. (in Arabic)
124
Sheikh Ansari, Morteza (1989). The book of gains (Al Mahshi), Qom: Dar al-Kitabah Press. (in Arabic)
125
Sheikh Ansari, Morteza (1994). The book of Gains (I- Hadith), Qom: World Congress. (in Arabic)
126
Sheikh Saduq, Muhammad (1992). Who does not attend the jurist , second edition, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
127
Simari, Mufleh (1999). The end of the ideals, Lebanon: Dar al-Hadi. (in Arabic)
128
Tabarsi, Fazl (1989). The difference between the different imams of the predecessors, Mashhad: Islamic Research Complex. (in Arabic)
129
Taheri, Habibaullah (1997). Civil Law, Qom: Islamic Publications Office. (in Persain)
130
Tarihi, Fakhruddin (1996). Bahrain Complex, second edition, Tehran: Mortazavi. (in Arabic)
131
Tusi, Muhammad (1986). Al-Khalaf, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
132
Tusi, Muhammad (2008). Al-Mabsoot in the Fiqh of the Imamiyyah, Tehran: Mortazavi Library. (in Arabic)
133
Wasiti Zubaydi, Moheb al-Din (1993 Bride's crown from the dictionary jewels, Lebanon: Dar al-Fikr. (in Arabic)
134
ORIGINAL_ARTICLE
نقد ادلة عدم الزام پوشش موی زنان در کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)
مسئله حجاب از موضوعات چالشبرانگیز در عصر حاضر است و نویسندگان مختلف با رویکردهای متفاوت در رد و تأیید آن مطالبی را نگاشتهاند. کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) نوشتة امیرحسین ترکاشوند، با رویکرد نفی الزام حجاب شرعی و با استناد به گزارشهای روایی، تاریخی و فقهی به رشتة تحریر درآمده است. وی مدعی است که شریعت دربارة پوشش زنان حکمی ندارد و تأکید روایات بر حجاب بانوان ناظر به رعایت عرف جامعه و نیز تمایز از کنیزان بوده است. تاکنون تحلیلی تفصیلی دربارة دیدگاه نویسنده در خصوص پوشش مو و مستندات تاریخی و روایی آن صورت نگرفته است؛ ازاینرو نوشتة حاضر، با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی مستندات مسئله پرداخته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که برداشت نویسنده از روایات ناظر بر پوشش حضرت زهرا(س) و زنان حاضر در کربلا، یکجانبه و با سیرة رفتاری آنها ناسازگار است. عمده شواهد ارائهشده برای عدم وجوب پوشش کنیز، دچار ضعف سندی و یا تعارض با سایر ادله است و تفسیر نویسنده از آیة 59 سورة احزاب نیز افزونبر تضاد با روح مساوات اسلامی، مورد انکار بسیاری از مفسران فریقین قرار گرفته است. در پایان، شواهدی چون برداشت معنای پوشش موی سر از واژة «جلباب» توسط عموم زنان مهاجر و انصار و روایات فراوانی که در این باره وجود دارد، وجوب پوشش موی سر اثبات شده است. ضمن رد استدلالات این کتاب و بیان سایر مستندات، وجوب شرعی پوشش موی سر را اثبات کرده است.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77675_5fa6deebcb0dca7055f023abeece1e47.pdf
2021-12-22
1377
1400
10.22059/jorr.2020.305828.1008876
پوشش موی زنان
حجاب
حجاب کنیز
کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)
مجید
شاهوردی
shahverdi.1364@gmail.com
1
دانشپژوه سطح4، تاریخ و سیرة پیامبر اعظم، مرکز تخصصی ائمة اطهار، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
حسین
حبیبی تبار
habibi.tabar@yahoo.com
2
استادیار، دانشکدة فرهنگ و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی ساوه، ساوه، ایران
AUTHOR
ـ قرآن کریم
1
ابن حزم، ابومحمد (بیتا). المحلی، بیروت: دارالفکر.
2
ابن طاووس، علی بن موسی (1417ق). اللهوف فی قتلی الطفوف، قم: انوارالهدی.
3
_________________(بیتا). مهج الدعوات و منهج العبادات، بیجا: بیناننا.
4
_________________ (1417ق). مصباح الزائر، قم: موسسة آل البیت(ع)
5
ابنطیفور، احمد بن ابی طاهر (بیتا). بلاغات النساء، قم: مکتبة بصیرتی.
6
ابنکثیر، اسماعیل بن عمرو (1412ق). تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالمعرفة.
7
ابنمنظور، ابو الفضل، جمالالدین، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
8
اندلسی، ابوحیان (1423ق). بحرالمحیط، بیروت: دارالکتب العلمیة.
9
بحرانی، یوسف (بیتا). الحدائق الناضرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
10
بخاری، محمد بن اسماعیل (1401ق). صحیح بخاری، بیروت، دارالفکر.
11
بیضاوی، عبداللهبن محمد (1418ق). انوارالتنزیل اسرارالتاویل، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
12
بیهقی، ابوبکر، احمد بن حسین (بیتا). سنن الکبری، بیروت: دارالفکر، بیتا.
13
ترکاشوند، امیر حسین (بیتا). حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)، بیجا: بینا.
14
جزری، ابناثیر (1408ق). الکامل فی التاریخ، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
15
جزیری، عبدالرحمن (1420ق). الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت: دارالارقم بن ابی الارقم.
16
خویی، ابوالقاسم (1426ق). موسوعة الامام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الأمام الخویی.
17
راغب الاصفهانی، حسین بن محمد (1427ق). مفردات الفاظ القرآن، قم: طلیعة النور.
18
زبیدی، واسطی (1414ق). تاج العروس، بیروت: دارالفکر.
19
زنجانی، سید موسی (1419ق).کتاب نکاح، قم: مؤسسة پژوهشی رأیپرداز.
20
سرخسی، شمس الدین (1406ق). المبسوط، بیروت: دارالمعرفة.
21
سیوطی، جلال الدین (بیتا). الدر المنثور، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر.
22
شهید اول، محمدبنمکی (1419ق). ذکری الشیعة فیاحکامالشریعة، قم: ستاره.
23
صدوق، محمد بن علی (1403ق). الخصال، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
24
_____________ (1385ق). علل الشرایع، نجف: منشورات المکتبة الحیدریة.
25
_____________(1404ق). من لایحضره الفقیه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
26
صنعانی، عبدالرزاق (1410ق).تفسیر القرآن، ریاض: مکتبة الرشد للنشر و التوزیع.
27
طباطبایی، سید علی (1414ق). ریاض المسائل، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
28
طباطبایی، محمدحسین (بیتا). المیزان، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.
29
طبرسی، احمد بن ابی طالب (1386ق). الاحتجاج، نجف: دار النعمان للطباعة والنشر.
30
طبرسی، فضل بن حسن (1421ق). جوامع الجامع، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.
31
_______________ (1415ق). مجمع البیان، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
32
طبری، محمد بن جریر (1415ق). جامع البیان عن تأویل ای القرآن، بیروت: دارالفکر.
33
______________ (1413ق). دلائل الامامة، قم: مؤسسة البعثة.
34
طریحی، فخر الدین (1416ق). مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
35
عاملی، حر (1414ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسة آلالبیت.
36
عاملی، محمدبنحسن (1421ق). استقصاء الاعتبار فی شرحالاستبصار، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
37
____________ (1412ق). هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة، مشهد: مؤسسة الطبع والنشر.
38
ابن عبدالسلام، عبدالعزیز (1416ق). تفسیر عزبن عبدالسلام، بیروت: دار ابن حزم.
39
علامه حلی، حسن بن بوسف (1415ق). منتهی المطلب، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
40
_________________ (1412ق). مختلف الشیعة، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
41
عیاشی، محمد بن مسعود (بیتا). تفسیرالعیاشی، تهران: المکتبة العلمیة الإسلامیة.
42
غیبی، مهرآسا (1384). تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: هیرمند.
43
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). تفسیر الرازی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
44
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410 ق). العین، قم: هجرت.
45
فیومی، احمد بن محمد مقری (1414ق). مصباح المنیر، قم: منشورات دارالرضی.
46
قمی، علی بن ابراهیم (1387ق). تفسیر القمی، نجف: مطبعة النجف.
47
کاشانی، ملا فتحالله (1336). تفسیر منهج الصادقین، تهران: کتابفروشی علمی.
48
کلینی، محمد بن یعقوب (1367). کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
49
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
50
___________ (1416ق). لوامع صاحبقرانی (شرح فقیه)، قم: مؤسسة دار التفسیر.
51
محقق حلی، جعفربنحسن (1364). المعتبر فی شرحالمختصر، قم: مؤسسة سیدالشهداء.
52
مفید، محمد بن محمد (بیتا). الجمل، قم: مکتبة الداوری.
53
___________________(1413ق). الإرشاد فیمعرفة حججالله علیالعباد، قم: مؤسسة آلالبیت.
54
مقاتل بن سلیمان (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث.
55
مکارم، ناصر (1421ق). الامثل فی تفسیر کتابالله المنزل، قم: مدرسه امام علیبن ابیطالب.
56
نووی شافعی، محی الدین یحیی بن شرف (بیتا). منهاج الطالبین، دمشق: دارالبلخی.
57
هلالی، سلیم بن قیس (1428ق). کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم: دلیل ما.
58
همدانی، رضا (1423ق). مصباح الفقیه، بیروت: دارالفکر.
59
یار شاطر، احسان (1383). پوشاک در ایرانزمین، تهران: امیرکبیر.
60
یعقوبی، احمد (بیتا). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دارالصادر.
61
References
62
- The Qur’an.
63
ʿAllāmah al-Hillī, Hasan Ibn yousof. (1994). Mukhtalaf al-Shiʿah, mashhad: Majmaʿ al-buhōth al-Islamiyyah. (in Arabic)
64
ʿAllāmah al-Hillī, Hasan Ibn yousof . (1994). Muntahā al-Matlab, mashhad: Majmaʿ al-buhōth al-Islamiyyah. (in Arabic)
65
āmilī, M. (1991). Hidayah al-Ummah, Mashhad: Publishing Institution. (in Arabic)
66
āmilī, hor. (1993). Wasā’il al-Shīʿah, Qom: ‘Āl al-Bayt Institution. (in Arabic)
67
āmilī, M. (2002). Istiqsa’ al-‘Iʿtibār, Qom: ‘Āl al-Bayt Institution. (in Arabic)
68
Andilusi, Aboo hayyan. (2002). Bahr al-Muhit, Beirut: Dar al-Kutub al-ʿlmiyyah. (in Arabic)
69
ʿAyyashī, Mohamma Ibn Masood. (?). Tafsir al- ʿAyyashi, Tehran: Al-Maktabah al-Ilmiyyah al-Islamiyyah. (in Arabic)
70
Bahrānī, Yousof. (?). al-Hada’iq al-Nazirah, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
71
Bayhaqī, Aboobakr. (?). Al-Sunan al-Kubrā, Beirut: Dar al-fikr. (in Arabic)
72
Bayzāwī, Abdollah Ibn Mohammad. (1997). Anwār al-Tanzil wa Asrār al-Ta’wil, Beirut: Dar ‘ihyā’ al-Turāth al-Arabi. (in Arabic)
73
Bukhārī, Mohammad Ibn Ismaeil. (1981). Sahih al- Bukhāri, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
74
Fakhr al-Rāzi, Mohammad Ibn Omar. (1999). Tafsir al-Rāzi, Beirut, Dar Ihyā’ al-Turath al-Arabi. (in Arabic)
75
Farāhīdī, Khalil Ibn Ahmad. (1989). Al-ʿAyn, Qom: Hejrat. (in Arabic)
76
Fayyōmī, Ahmad-ibn Mohammad. (1414H). Misbāh al-Munīr, Qom: Dar al-Razi. (in Arabic)
77
Hamadāni, Reza. (2002). Misbāh al-Faqīh, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
78
Hilālī, Sulaym (1993). Kitāb Sulaym, Qom: Dalile Mā. (in Arabic)
79
Ibn ʿAbd al-Salām, ʿAbdolaziz. (1995). Tafsir, Beirut: Dar ibn Hazm. (in Arabic)
80
Ibn Hazm, Aboo Mohammad. (?). Al-Muhalla, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
81
Ibn Kasīr, Ismaeil Ibn amr. (1991). Tafsir al-Qur’an al-Azim, Beirut: Dar al-Maʿrifah. (in Arabic)
82
Ibn Manzōr, Abolfazl. (1993). Lisān al-Arab, Beirut: Aar al-Fikr. (in Arabic)
83
Ibn Tāwōs, Ali Ibn Moosa. (1996). Al-luhōf fi Qatla al-Tufōf, Qom: Anwar al-Hoda. (in Arabic)
84
Ibn Tāwōs, Ali-ibn Moosa. (1996). Mahaj al-Daʿawāt wa Manhaj al-ʿEbadāt. (in Arabic)
85
----------------------------------. (1996). Misbāh al_za’ir, Qom: Āl al-Bayt Institution. (in Arabic)
86
Ibn Tayfōr, Ahmad Ibn Taher. (?). Balāqāt al_nisā’, Qom: Basirati Publication. (in Arabic)
87
Jazarī, Ibn Asir (1999). Al-Kamil fi al-Tārikh, Beirut: Dar ‘ihyā’ al-Turāth al-Arabi. (in Arabic)
88
Jazīrī, Abdolrahman. (1999). Al-Fiqh ʿalā al-Mazāhib al-‘Arbaʿah, Beirut: Dar al-Arqam ibn Abi Arqam. (in Arabic)
89
Kāshānī, Molla Fathollah. (1957). Manhaj al-Sadiqin, Tehrān: Ilmi BookSelling. (in Arabic)
90
Khoueī, Abolghasem. (2005). Mawsōʿah al-Imam al-Khouei, Qom: The Institution of Reviving Imam al-khouei’s Works. (in Arabic)
91
Kulaynī, Mohammad Ibn yaghoob. (1988). Al-Kāfī, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah. (in Arabic)
92
Majlisī, Mohammad Bagher. (1983). Bihār al-‘Anwār, Beirut: Al-Wafā’ Institution. (in Arabic)
93
---------------------------------------. (1996). Lawāmeʿe Sāhebqarāni, Qom: Dar al-Tafsir. (in Arabic)
94
Makarem, Naser. (2000). Al-Amsal, Qom: Imam Ali School. (in Arabic)
95
Mufīd, Mohammad Ibn Mohammad. (?). Al-Jmal, Qom: Maktabah al-Dāwari. (in Arabic)
96
--------------------------------------------------. (1992). Al-‘Irshād, Qom: ‘Āl al-Bayt Institute. (in Arabic)
97
Muhaqqiq al-Hillī, Jafar Ibn hasan. (1985). Al-Muʿtabar fi Sharh al-Mukhtasar, Qom: Sayyed al-Shuhadā’. (in Arabic)
98
Muqātil ibn Sulaymān (1992). Tafsir, Beirut: Dar ‘Ihya’ Turath. (in Arabic)
99
Nawawī, Mohyi al-din. (?). Minhāj al-Sādiqin, Damascus: Dar al-Balkhi. (in Arabic)
100
Qeybi, Mehrasa. (2005) The History of Iranian Dressing, Tehran: Hirmand. (in Persian)
101
Qummī, Ali Ibn Ibrahim. (1967). Tafsir al-Qummi, Najaf: Matbaʿah al-najaf. (in Arabic)
102
Rāqib al-‘Isfahānī, Hossein Ibn Mohammad. (2006). Mufradāt ‘Alfāz al-Qur’an, Qom: Taliʿah al-Noor. (in Arabic)
103
Sadōq, Mohammad Ibn Ali. (1965). ʿIlal al-Sharā’iʿ, Najaf: Al-Haydariyyah Publication. (in Arabic)
104
--------------------------------------- (1983). Al-Khisāl, Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
105
--------------------------------------- (1984). Man lā Yahzarhu al-Faqih, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
106
Sanʿānī, Abdolrazagh. (1990). Tafsir al-Qur’an, Riyaz: Maktabah al-Rushd. (in Arabic)
107
Sarakhsī, Shams al-din. (1985). Al-Mabsōt, Beirut: Dar al-Maʿrifah. (in Arabic)
108
Shahīd (i), Mohammad Ibn Maki. (1998). Zikrā al-Shiʿah, Qom: Setareh. (in Arabic)
109
Suyōtī, Jalal al-din. (?). Al-Durr al-Manthōr, Beirut: Dar al-Maʿrifah. (in Arabic)
110
Tabarī, Mohammad Ibn joreir. (1992). Dalā’il al-‘imāmah, Qom, Al-Beʿthah Institution. (in Arabic)
111
---------------------------------------- (1994). Jāmiʿ al-Bayān ʿan Ta’wīl al-Qur’an, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
112
Tabatabaei, Seyed Ali. (1993). Riyāz al-Masā’il, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
113
Tabatabaei, Seyed Mohammad (?). Al-Mizān, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
114
Tabrasī, Ahmad-ibn Abitaleb. (1966). Al-‘Ihtijāj, Najaf: Dar al-Nuʿmān. (in Arabic)
115
Tabrasī, Fazl Ibn Hasan. (2000). Jawāmiʿ al-Jāmiʿ, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
116
--------------------------------- (2000). Majmaʿ al-Bayān, Beirut: Al-Aʿlami. (in Arabic)
117
Turayhī, Fakhr al-din. (1995). Majmaʿ al-Bahrayn, Tehran: Murtazavi. (in Arabic)
118
Turkashwand, Amir Hossein. (?). Religious Hijab in the Age of the Prophet, ?;?. (in Persian)
119
Yaʿqōbī, Ahmad. (?). Tārīkh al- Yaʿqōbī, Beirut: Dār Sādir. (in Arabic)
120
Yār Shātir, ‘Ihsan. (2004). Dressing in Iran, Tehran: Amirkabir. (in Arabic)
121
Zanjānī, Seyed Moosa. (1998). The book of Marriage, Qom: Ra’y Pardāz. (in Persian)
122
Zubaydī, Waseti. (1993). Tāj al-ʿArōs, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
123
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فقهی حقوقی استیذان زن از شوهر در خروج از منزل با تأکید بر قاعدة معروف
نظام حقوق خانواده در اسلام متضمن حقوق و تکالیفی است که از جانب شارع برای اعضای خانواده، از جمله زن و شوهر مقرر شده است. یکی از وظایف زن در خانواده، محدودیت خروج از منزل است. دربارة این حکم دیدگاههای گوناگونی بیان شده است. بهطور کلی در مورد شرطیت استیذان برای خروج زن از منزل، دو نظریه میان فقهای شیعه وجود دارد: مطابق نظر مشهور فقها، زن مطلقاً و در هیچ شرایطی حق خروج از منزل را بدون اذن و رضایت شوهر ندارد و خروج بدون اذن شوهر موجب نشوز زن میگردد. نظر غیرمشهور این است که خروج زن بدون اذن شوهر در صورت تنافی با حق استمتاع وی ممنوع است؛ بنابراین در صورت مسافرت شوهر یا زمانیکه شوهر نمیتواند هیچگونه استمتاعی داشته باشد، خروج بدون اذن بلامانع است. این نوشتار درصدد آن است که با مراجعه و تحلیل ادلة فقهی، بهویژه آیات قرآن، به اثبات رساند که نظریة سومی وجود دارد و آن اینکه خروج زن از منزل نیازمند اذن شوهر است؛ اما وی باید با رعایت قاعدة معروف و رعایت مصالح خانواده که فراتر از مصلحت فردی است، دربارة استیذان زن تصمیم بگیرد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77759_538fba763b4a7447434fa2d25618ade0.pdf
2021-12-22
1401
1422
10.22059/jorr.2020.304619.1008857
استیذان زن
اذن شوهر
خروج زن از منزل
نشوز
قاعدة معروف
محمد
نوذری فردوسیه
abasaleh.s@gmail.com
1
استادیار دانشکدة الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم
1
ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
2
اصفهانی، مجلسی دوم، محمدباقر محمد بن تقی (1407ق). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، تحقیق سید مهدی رجائی، قم: مکتبة آیةالله المرعشی.
3
تبریزی، جواد (1416ق). صراط النجاة، قم: برگزیده.
4
جوادی آملی، عبدالله (1375). زن در آینة جلال و جمال، قم: اسراء.
5
حر عاملی، محمد ابن الحسن(1414). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
6
حسینى مراغى، سید میرعبدالفتاح بنعلى (1417ق). العناوین الفقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
7
حلی (محقق)، نجمالدین جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسة اسماعیلیان.
8
حمیرى، عبدالله بن جعفر (1413ق). قربالإسناد، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
9
خویى، سید ابو القاسم (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
10
رئوف، هبه (1377). مشارکت سیاسی زن، ترجمة محسن آرمین، تهران: قطره.
11
سبزواری،(محقق). محمدباقر (بیتا). ذخیرة المعاد، قم: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث
12
ضیائیفر، سعید (۱۳۸۸). تأثیر اخلاق در اجتهاد: گفتوگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
13
طباطبایى حکیم، سید محسن (1416ق). مستمسک العروة الوثقى، قم: مؤسسة دار التفسیر.
14
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۸۵). ترجمة تفسیر المیزان، ترجمة موسوی همدانی، تهران: دارالعلم.
15
طبرسی، فضلبنحسن (1380). ترجمة مجمع البیان، ترجمه و نگارش علی کرمى، چ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
16
طوسى، ابو جعفر محمدبنحسن (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
17
عاملی (شهید ثانی)، زینالدین بن على (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: کتابفروشى داورى.
18
ــــــــــــــــــ (1414ق). مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، چ اول، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة
19
عاملی، محمد بن علی موسوی (1372). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم: نشر اسلامى.
20
فیروزآبادى، محمدبنیعقوب (1407ق). القاموس المحیط، بیروت: مؤسسة الرسالة.
21
قمّى، صدوق، محمّدبنعلىبنبابویه (1413ق). من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
22
کاتوزیان، ناصر (۱۳۶۸). حقوق مدنی خانواده، تهران: بهنشر.
23
کلینى، ابو جعفر محمدبنیعقوب (1407ق). الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
24
مصباح یزدی، محمدتقی (1380). نظریة حقوقی اسلام، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
25
مکارم شیرازی، ناصر (1398). (پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیتالله مکارم شیرازی، به آدرس:
26
(http://persian.makarem.ir/estefta/?mit=1332&sid=127377#127377
27
ـــــــــــــــــــ (1411 ق). القواعد الفقهیة، قم: مدرسة امام امیرالمؤمنین(ع).
28
مؤسسة دائرةالمعارف الفقه الاسلامی،(1426). موسوعة الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب أهل البیت(ع )، قم: مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی، چ اول.
29
نجفى، محمدحسن (1421ق). جواهر الکلام فی ثوبه الجدید، قم: مؤسسة دائرةالمعارف فقه اسلامى.
30
یوسف بن مطهر (حلى)، حسن (1416ق). تذکره الفقهاء، قم: مؤسسة آلالبیت(ع) لإحیاء التراث.
31
References
32
- The Holy Quran
33
Ibn Manzoor, Mohammad Ibn Mokrram (1993 AD). The language of the Arabs, Beirut Dar al-Fikr for printing, publishing and distribution. (in Arabic)
34
Isfahani, Majlisi II, Mohammad Baqir Mohammad ibn Taqi (1986AD). The information in which the news is refined, investigated by Sayyed Mahdi Raja'i, Qom, Maktabeh Ayatollah al-Marashi. (in Arabic)
35
Tabrizi, Mirza Javad (1995AD). The way of salvation, Qom, Bargozideh. (in Arabic)
36
Javadi Amoli, Abdullah (1996AD). Woman in the mirror of glory and beauty, Qom, Esraa. (in Persian)
37
Hor Ameli, Mohammad Ibn Al-Hassan (1993AD). Details of Shiite means to study Sharia issues, Qom , al-Albayt (AS) Institute for the Revival of Heritage(in Arabic)
38
Hosseini Maraghi, Sayyed Mir Abd al-Fattah bin Ali (1996AD). Al-Anawin al-Fiqhiya, Qom, Office of Islamic Publications affiliated with the Jameyeh Modarresin of Howzeh Elmiyeh of Qom. (in Arabic)
39
Hali (researcher), Najmuddin Ja'far ibn Hassan (1987AD). Islamic Sharia in Halal and Haram Matters, Qom, Ismailian Institute. (in Arabic)
40
Hemyari, Abdullah ibn Ja'far (1992AD). Proximity of documents, Qom, Al-albayt Institute Leehya-Attoras. (in Arabic)
41
Khoei, Sayyed Abo al-Qasim (1997AD). Encyclopedia of Imam al-Khoei, Qom Foundation for the Revival of the Works of Imam al-Khoei. (in Arabic)
42
Raouf, Hebeh (1998AD). Women's Political Participation, translated by Mohsen Armin, Tehran, Qatreh. (in Persian)
43
Sabzevari, (researcher). Mohammad Baqir, (Bi Ta), al-Ma'ad Reserve, Qom, Al-albayt (AS) Institute Leehya-Attoras(in Arabic)
44
Ziaeifar, Saeed (2009AD). The effect of ethics in ijtihad, interview with a group of professors of the seminary and university, Qom, Institute of Islamic Sciences and Culture.
45
Tabatabai Hakim, Sayyed Mohsen (1995AD). Mostamsak al-Urwa al-Wothqa, Qom, Dar al-Tafsir Institute. (in Arabic)
46
Tabatabai, Mohammad Hossein (2006AD). Translation of Tafsir al-Mizan, translated by Mousavi Hamedani, Tehran, Dar al-Alam. (in Persian)
47
Tabarsi, Fazl Ibn Hassan (2001AD). Translated of Majma 'al-Bayan, translated and written by Ali Karami, First Edition, Tehran, Ministry of Culture and Islamic Guidance. (in Persian)
48
Tusi, Abu Ja'far Mohammad ibn Hassan (1966 AD). Extended in Imami jurisprudence, Tehran Maktabah al-Mortazavi for the Revival of al-Jaafari's works. (in Arabic)
49
Ameli (Shahid Thani), Zayn al-Ddin Ibn Ali (1989 AD). Al-Rawdah al-Bahiyya in Sharh al-Loma'a al-Damashqiya, Qom,Davari Bookstore.(in Arabic)
50
_________________ (1993AD). The Problems of Understanding the Refinement of Islamic Laws, First Edition, Qom, Islamic Knowledge Institute.(in Arabic)
51
Ameli, Mohammad Ibn Ali Mousavi (1993AD). The end of the ideals in the brief description of Islamic law, Qom, Islamic publication. (in Arabic)
52
Firuzabadi, Mohammad Ibn Ya'qub (1986AD). Dictionary of the environment, Beirut, al-Resalah Institute. (in Arabic)
53
Qommi, Saduq, Mohammad Ibn Ali Ibn Babawayh (1992AD). One who is not at the Presence of Faqih, Qom, Islamic Publications Office. (in Arabic)
54
Katoziyan, Naser (1989AD), Family Civil Law, Tehran, Beh Nashr. (in Persian)
55
Koleini, Abu Ja'far Mohammad Ibn Ya'qub (1986 AD). Al-Kafi, Tehran, Dar al-Kotob al-Eslamiyah. (in Arabic)
56
Mesbah Yazdi, Mohammad Taqi (2001AD). Islamic Legal Theory, Qom Imam Khomeini Educational and Research Institute. (in Persian)
57
Makarem Shirazi, Naser (2019AD). (Information base of the office of Ayatollah Makarem Shirazi, at:
58
(http://persian.makarem.ir/estefta/?mit=1332&sid=127377#127377)
59
_____________(1990AD). Rules of jurisprudence, Qom, School of Imam Amir al-Mo'minin, )peace be upon him(. (in Arabic)
60
Institute for the Encyclopedia of Islamic Jurisprudence (2005AD). Encyclopedia of Islamic jurisprudence according to the religion of the Ahl al-Bayt (AS), first edition, Qom , Institute for the Knowledge of Islamic jurisprudence. (in Arabic)
61
Najafi, Mohammad Hassan (2000AD). Javahir al-Kalam in the new reward, Qom, the Institute for encyclopedia of Islamic jurisprudence. (in Arabic)
62
Yousuf Ibn Motahhar (Helli), Hassan (1995AD). Tazkerato al Foqaha, Qom, al-Albayt (AS) Institute for the Revival of Heritage(in Arabic)
63
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فقهی ماهیت عقد اجاره مالکیت معنوی
در عصر کنونی تجاریسازی و انتقال اموال معنوی در قالب قراردادهای قانونی، امری ضروری است. این قالبها در حقوق ایران متعددند؛ برخی عقود مثل بیع، معاوضه و قرض، موجب انتقال مالکیت عین اموال میشوند، برخی عقود نیز مانند اجاره، سبب انتقال مالکیت منافع برای مدتی محدود میشوند. مقالۀ حاضر، امکانسنجی انطباق عقد اجاره بر مالکیت معنوی را بررسی نموده است. در نظام حقوقی ایران در خصوص امکانسنجی انطباق عقد اجاره بهعنوان یک عقد معین با مالکیت معنوی، تحقیقی بهصورت سازمانیافته و دقیق صورت نگرفته است. نگارندگان با بررسی و تدقیق در مسئله به این نتیجه رسیدهاند که با توجه به تعریف فقهی و قانونی عقد اجاره و بهدلیل تعیین مدت در این عقد و عدم تعیین مدت در قانون حمایت از حقوق مؤلفان، انتقال حق پدیدآورنده با عقد اجاره سازگار نیست. در نتیجه نمیتوان فضای حقوقی حاکم بر این بازار را طراحی نمود و بنابراین، امکان انتقال دارایی معنوی در قالب عقد اجاره وجود ندارد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77935_7ce42eedc1c4317e7b361feb2beebb4d.pdf
2021-12-22
1423
1438
10.22059/jorr.2020.302664.1008815
شرکت دانشبنیان
عقد اجاره
مالکیت معنوی
محمد
ساردوئی نسب
sardoeinasab@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران، ایران
AUTHOR
علی
تقی خانی
taqikhani@gmail.com
2
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
امامی، حسن (۱۳۸۸). حقوق مدنی، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
1
امیدیان، فاطمه (۱۳۸۶). نحوة انتقال حقوق مالکیت فکری (معنوی)، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
2
انصاری، باقر (۱۳۸۷). سازوکارهای حقوقی حمایت از تولید علم (حقوق پژوهش)، چ اول، تهران: سمت.
3
حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعة، چ اول، قم: مؤسسة آلالبیت(ع).
4
حلّی، حسن بن یوسف مطهّر (علّامه) (۱۴۱۰ق). تذکره الفقهاء، چ اول، قم: جامعة مدرسین حوزة علمیه.
5
----------------------------- (۱۴۰۷ق). قواعد الاحکام، چ سوم، قم: مکتبه الداوری.
6
دمر چیلی، محمد، علی حاتمی و محسن قرائی، (۱۳۸۲). قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، چ سوم، تهران: میثاق عدالت.
7
روحانی قمی، سید صادق (۱۳۸۸). فقه الصادق علیه السلام (للروحانی).،چ اول، قم: دارالکتاب (مدرسۀ امام صادق علیه السلام).
8
ستوده تهرانی، سید حسن (۱۳۷۹). حقوق تجارت، ج 1، چ سوم، تهران: دادگستر.
9
شهید اول، محمد بن مکی (۱۴۱۰ق). اللمعه الدمشقیه، چ اول، بیروت: دارالتراث.
10
صدوق، محمد بن علی بن بابویه ( ۱۴۱۵ق). المقنع، چ سوم، قم: مؤسسة امام هادی(ع).
11
-------------------------- (۱۴۱۴ق). من لا یحضره الفقیه، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چ پنجم.
12
طوسی، محمدحسن (۱۴۱۲ق). المبسوط فی فقه الامامیه، چ اول، بیجا: دار الکتب الاسلامی، چ اول.
13
عاملی، محمد بن مکی (بیتا). القواعد و الفوائد، چ سوم، قم: کتابفروشی مفید.
14
عاملی، زینالدین بن علی (۱۴۱۴ق). مسالک الافهام الی شرح شرایع الاسلام، چ نهم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
15
------------------- (۱۴۱۰ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چ دهم، قم: کتابفروشی داوری.
16
کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۰). درسهایی از عقود معین (دورۀ مقدماتی)، چ پانزدهم، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
17
------------ (۱۳۸۷). حقوق مدنی (معاملات معوض- عقود تملیکی)، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
18
------------------ (۱۳۸۸). استفتائات جدید، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
19
------------ (۱۳۸۸). عقود معین، چ نهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
20
------------(1388). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ بیستوهفتم.تهران: میزان.
21
کرکی، محقق ثانی (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ چهارم، قم: مؤسسة آل البیت.
22
گرجی، ابوالقاسم (1372). «مشروعیت حق و حکم آن با تأکید بر حق معنوى»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش ۲۹، ص 121-132.
23
محسنی، سعید؛ قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1392). بررسی حمایت حقوقی از ایده، دانشگاه فردوسی مشهد، ص117-137 .
24
محقق حلی، جعفر بن حسن (۱۴۰۷ق). شرایع الاسلام، چ هفتم، بیجا: دارالکتب الاسلامی.
25
محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (۱۴۰7ق). کفایة الأحکام، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
26
محمدی، پژمان (۱۳۸۶). قراردادهای حقوق مؤلف، تهران: دادگستر.
27
محمودی، اصغر (۱۳۹۱). «ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آن در حقوق اموال»، فصلنامة دانش حقوق مدنی،دورة اول، ش 2، ص۹۴- 107.
28
مراغى، سید میر عبدالفتاح (۱۴۱۴ق). العناوین الفقهیة، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه.
29
مصطفوی، سید محمدکاظم (۱۴۲۲ق). فقه المعاملات، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
30
مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۵ق). انوار الفقاهه (کتاب النکاح)، چ سوم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چ سوم.
31
موسوی خمینی، روحالله. بدایع النور فی قاعده نفی الضرر، چ هفتم، تهران: مؤسسة تنظیم ونشر آثار امام خمینی(ره).
32
--------------------- (۱۴۲۴ق). تحریرالوسیله، چ یازدهم، قم: مؤسسة نشر الاسلامی.
33
نجفی، محمدحسن بن باقر (۱۴۰۴ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ هفتم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
34
References
35
Ameli, M. (the first martyr) (unpublished). Rules and Benefits, Qom: Mofid Bookstore. (in arabic)
36
----------------------------- (1410 AH 1989). Damascus School, Beirut, Dar Al-Tarath. (in arabic)
37
Ameli, Z (Shahid Thani) (1410 AH 1989). Al-Rawdah Al-Bahia in the explanation of the Damascus branch in the jurisprudence, Qom: Davari Bookstore. (in arabic)
38
--------------------------------- (1414 AH 1993). Masalak al-Afham to Sharh Sharia al-Islam, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in arabic)
39
Ansari, B. (2008). Legal mechanisms to support the production of science (research law), Tehran: Samat Publications. (in Persian)
40
Demar Chili, M. ,Ali Hatami and Mohsen gharaee. (2003). Commercial Law in the Current Legal Order, Tehran: Misagh Adalat Publications. (in Persian)
41
Emami, H. (2009). Civil Rights, Tehran: University of Tehran Press. (in Persian)
42
Harr Ameli, M. (1409 AH 1988). Shiite means, Qom: Al-Bayt Institute (AS). (in arabic)
43
Halli, H. (Allama). (1410 AH 1989). Tazkereh al-Fiqh, Qom, Qom Seminary Teachers Association. (in arabic)
44
----------------------------- (1407 AH 1986). Judgment rules, Qom: Maktab al-Dawari. (in arabic)
45
Rouhani Qomi, S. (2009). Fiqh of Al-Sadiq (peace be upon him) (for the spiritual), Qom: Dar Al-Kitab (Imam Sadegh School). (in arabic)
46
Sotoudeh Tehrani, H. (2000). Commercial Law, I, Tehran: Justice Publishing. (in Persian)
47
Saduq, M. (1415 AH 1994). The Legally Sufficient, Qom: Imam Hadi Institute (AS). (in arabic)
48
-------------------------- (1414 AH 1993). I do not attend the jurisprudent, Qom: Qom Seminary Islamic Publications Office. (in arabic)
49
Tusi, M.H. (1412 AH 1991). Prolonged in Imami jurisprudence, Qom: Islamic Books House. (in arabic)
50
Katozian, N. (2008). Civil Law (Exchange Transactions - Proprietary Contracts), Tehran, Anteshar Co. (in Persian)
51
------------ (2009). Moin Contracts, Tehran: Anteshar Co. (in Persian)
52
------------ (2011). Lessons from certain contracts (introductory course), Tehran, Ganj-e-Danesh Library. (in Persian)
53
------------- (2011). Civil Law in the Current Legal Order, Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
54
------------------ (2009). New Referendums, Qom, Qom Seminary Islamic Publishing Office. (in Persian)
55
Karki, Mohaghegh Thani (1414 AH 1993). Collector’s purposes in explaining the rules, Qom: Al-Bayt Institute. (in arabic)
56
Gorji, A. (1993), "Legitimacy of the right and its ruling with emphasis on intellectual right", Journal of the Faculty of Law and Political Science, Tehran, Vol. 29, pp. 122-132. (in Persian)
57
Mohseni, S.; Acceptance of Darafshan, M. M. (2013). A Study of Legal Support for the Idea (Comparative Study in the Legal Systems of Iran and France), Mashhad: Ferdowsi University. (in Persian)
58
Mohaqeq Hali, J. (1407 AH 1986). Sharia al-Islam, Qom: Islamic Library. (in arabic)
59
Mohaghegh Sabzevari, M. B. (1407 AH 1986). Kifayat al-Ahkam, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in arabic)
60
Mohammadi, P. (2007). Copyright Contracts, Tehran: Justice Publications. (in Persian)
61
Mahmoudi, A. (2012). "The Nature of Intellectual Property Law and Its Place in Property Law", Quarterly Journal of Civil Law Knowledge, Tehran, Volume 1, Issue 2, pp. 94-107. (in Persian)
62
Maraghi, A. (1414 AH 1993). Juristic titles, Qom: Office of Islamic Publications affiliated with the Society of Seminary Teachers. (in arabic)
63
Mustafavi, M.K. (1422 AH 2001). Fiqh of Transactions, Qom, and Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in arabic)
64
Makarem-e- Shirazi, N. (1425 AH 2004). Anwar al-Fiqhah (Kitab al-Nikah), Qom: Islamic Publishing Institute. (in arabic)
65
Mousavi Khomeini, R. (1994). Bada'i Al-Noor Fi Qaeda Nafi Al-Harm, Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (in arabic)
66
--------------------- (1424 AH 2003). Explanation of Wasila, Qom: Islamic Publishing Institute. (in arabic)
67
Najafi, M.H. (1404 AH 1984). Jawahar al-Kalam fi Sharh Sharia al-Islam, Beirut: Darahiyah al-Tarath al-Arabi. (in arabic)
68
Omidian, F. (2007). How to Transfer
69
Intellectual Property Rights, Tehran: Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabatabai University. (In Persian)
70
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر شبهات شهادت بانوان در اسلام
شهادت شهود بهعنوان یکی از ادلۀ اثبات دعوا پذیرفته شده است. اما در میزان اعتبار و حجیت شهادت زنان نسبت به مردان تفاوتهایی وجود دارد که این موضوع شائبۀ تبعیض در برخی احکام اسلامی را در میان مسلمین ایجاد کرده است. باید توجه داشت در استنتاج قواعد و احکام فقهی و حقوقی، تفاوتهای جنسی مورد توجه قرار میگیرد. اما عدم تبیین مناسب این تفاوتها و فلسفه و حکمت آنها بهتدریج موجب ترویج شبهات فمینیستی و نارضایتی از آموزههای دینی میشود. در این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی در پاسخگویی به شبهات، به ادلۀ مختلف تفاوت جنسی هم در متون دینی و روایی و هم مطالعات بینرشتهای پرداخته شده است. همچنین با ارائۀ ادلۀ دیدگاه مشهور و استنباط مبتنی بر کلینگری و انصاف برای قضاوت صحیح و کامل دربارۀ حقوق زن، در پاسخ به شبهات وارد بر تفاوت جنسی در مسئلۀ شهادت به تبیین تفاوتهای جسمی و ادراکی و اصل «تناسب و هماهنگی تفاوتهای تکوینی با تشریعی» پرداخته شده و استنتاج شده است که تفاوت جنسی در مسئلۀ شهادت و نابرابری او با مرد در مسئلۀ شهادت در تناسب با طرح حکیمانۀ عالم تکوین بوده است و تبعیض تلقی نمیشود.
https://jorr.ut.ac.ir/article_77181_74f544d1bd3fee1d22a0ee4b61067d33.pdf
2021-12-22
1439
1463
10.22059/jorr.2020.297662.1008721
ادلۀ احکام
تبعیض جنسی
شهادت بانوان
مشهور فقها
ابراهیم
یاقوتی
yaghouti2010@yahoo.com
1
استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
معصومه
مرادی
roya_ahoora@yahoo.com
2
عضو هیأت علمی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی)ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
ابنادریس، محمد بن منصور بن احمد (بیتا) . السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
1
ابنحمزه، ابی جعفر محمد بن علی الطوسی (بیتا). الوسیله الی نیل الفضیله، تحقیق محمد حسون، قم: منشورات کتابخانۀ آیهالله مرعشی نجفی.
2
ابنسعید هذلی، ابوزکریا نجیبالدین یحیی بن الحسن بن سعید هذلی (1405ق). الجامع للشرایع، تحقیق جمعی از نویسندگان زیر نظر جعفر سبحانی، چ اول، قم: مؤسسۀ سید الشهداء.
3
ابنعربی، ابوبکر بن العربی المالکی (1424ق). احکام القرآن، محقق محمد عبدالقادر عطا، چ سوم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
4
ابنمنظور، محمد بن مکرم (1408ق). لسان العرب، ج7، چ اول، بیروت: دار احیا التراث العربی.
5
ابوصلاح حلبی، تقی بن نجمالدین بن عبیدالله (1410ق). الکافی فی الفقه، چ اول، بیروت: مؤسسۀ فقه الشیعه الدار الاسلامیه.
6
بریزندین، لوآن (1395). مغز زنانه، ترجمۀ محسن دهقانی و سهیلا پیمانی، چ دوم، تهران: رشد.
7
ثقفی تهرانی، میرزا محمد (1376). روان جاوید در تفسیر قرآن، چ دوم، تهران: برهان.
8
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1377). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
9
جمعی از نویسندگان (1385). جستاری در هستیشناسی زن، چ پنجم، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
10
جوادی آملی، عبدالله (1371). زن در آئینه جلال و جمال، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ دوم.
11
الحرالعاملی، محمد بن الحسن (بیتا). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج18، تحقیق عبدالرحیم الربانی الشیرازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
12
حسنخانی، احمدرضا (1389). «نگاهی به دیدگاههای مفسران در مورد گواهی (شهادت) زنان در قرآن»، فصلنامۀ پژوهشهای قرآنی، ش61، سال شانزدهم، ص 234 -206.
13
حسینی شیرازی، سید محمد (1400ق). تقریب القرآن الی الاذهان، ج3، چ دوم، بیروت: مؤسسۀ الوفاء.
14
حسینینژاد، حسینقلی(1388). ادلۀ اثبات دعوا، چ دوم، تهران: دانش نگار.
15
داورپناه، ابوالفضل (1375). انوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج4، تهران: صدرا.
16
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد بن مفضل (1412ق). المفردات فی غریب القرآن، ج 1، چ اول، دمشق-بیروت: دار العلم - الدار الشامیه.
17
الراوندی، سعید بن عبدالله بن الحسین بن هبه الله بن الحسن (1405ق). فقه القرآن، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی.
18
رشید رضا، محمد رشید بن علیرضا بن محمد شمسالدین بن محمد بهاءالدین بن منلا علی خلیفه القلمونی الحسینی (1990). تفسیر المنار، ج 3، بیروت: ناشر الهیئه المصریه العامه لکتاب.
19
ریتزر، جورج (1383). نظریههای جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
20
زحیلی، وهبه (1411ق). التفسیر المنیر، بیروت: دارالکفار المعاصر.
21
زیبایینژاد، محمدرضا؛ سبحانی، محمدتقی (1385). درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، چ سوم، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
22
سید قطب (1378ش ). تفسیر فی ظلال القرآن، ترجمۀ مصطفی خرمدل، تهران: احسان.
23
شلسینگر، لارا (1386). قدرت زن، ترجمۀ دنیس آژیری، چ اول، تهران: ثالث.
24
شهید اول، ابی عبدالله شمسالدین محمد بن الشیخ جمالالدین مکی بن الشیخ شمسالدین محمد بن حامد بن احمد المطلبی العاملی البناطی الجزینی (بیتا). المعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، بیجا.
25
شهید ثانی، زینالدین بن علی بن احمد عاملی جبعی (بیتا). رسائل، قم: مکتبه بصیرتی.
26
شهید ثانی، زینالدین الجبلی العاملی (1387 ق). شرح لمعه – الروضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه، تعلیق آقای سید محمد کلانتر، ج 3، قم: دار التفسیر.
27
صدوق، محمد بن علی بن بابویه ( 1413 ق ). من لایحضره الفقیه، قم: جامعۀ مدرسین.
28
صهرشتی، شیخ نظامالدین ابوعبدالله (1374ش). اصباح الشیعه بمصباح الشریعه، قم: مؤسسة الإمام الصادق (ع).
29
طباطبایی، سید علی (1412ق). ریاض المسائل فی بیان الحکام بالدلائل، قم: مؤسسۀ آلالبیت، چاپ سنگی.
30
طباطبایی، محمدحسین (1983). المیزان فی تفسیر القرآن، چ پنجم، بیروت: مؤسسۀ اعلمی.
31
طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن ( 1375 ش). مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ محمد بیستونی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی شرکت بهنشر.
32
طوسی، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح و تعلیق محمدباقر بهبودی، قم: مکتبه المرتضویه لاحیاء التراث الجعفریه.
33
علامه حلی، ابی منصور الحسن بن یوسف بن المطهر الاسدی ( 1419ق). قواعد الاحکام، ج 3، چ اول، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
34
------------------------------ (1371). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم: انتشارات مؤسسۀ نشر الاسلام .
35
فرحزادی، علیاکبر (1379). «امر ارشادی و مولوی در اصول شیعه»، مجله مقالات و بررسیها (دانشگاه تهران)، ش 68 .ص 66
36
علائی رحمانی، فاطمه ( 1369). زن از دیدگاه نهجالبلاغه، بیجا: سازمان تبلیغات اسلامی.
37
فضلالله، سید محمدحسین (1383). زن از نگاهی دیگر، ترجمۀ مجید مرادی، تهران: شرکت چاپ و نشر بینالملل وابسته به انتشارات امیرکبیر.
38
--------------------- (1405ق). من وحی القرآن، چ پنجم، بیروت: دارالزهراء.
39
قرباننیا، ناصر ( 1384 ). زن در قانون مجازات، بازپژوهشی حقوق زن، تهران: روز نو .
40
قنواتی، جلیل (1379). «سیر تاریخی حقوق زن در قوانین موضوعۀ ایران»، کتاب نقد، ش17، ص 70-41.
41
کاتوزیان، ناصر (1383). مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
42
گرجی، ابوالقاسم (1377) . روزنامۀ زن، ش 145، مورخه 25/11/1377.
43
گرنت، تونی (1381). زن بودن. ترجمه فروزان گنجیزاده، تهران: ورجاوند.
44
گولد، جولیوس؛ ویلیام کولب (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ گروه مترجمان به کوشش محمدجواد زاهدی، تهران: مازیار.
45
لاهیجی، بهاءالدین محمد بن علی (1340). تفسیر شریف لاهیجی، تصحیح محمدابراهیم امینی، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی علمی.
46
مجلسی، محمدباقر ( 1374). بحارالانوار، چ سوم، تهران: دار الکتب الاسلامیه
47
محقق حلی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن الحسن( 1377 ش ) شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تعلیق سید صادق شیرازی، ج4، تهران،: استقلال.
48
مدرسی، محمدتقی (1411ق). من هدی القرآن، چ اول، تهران: دارالمحبی الحسین.
49
مشکینی، علی (1348). اصطلاحات الاصول، چ دوم، قم: یاسر، چاپ دوم.
50
مشیرزاده، حمیرا (1378). از جنبش تا نظریۀ اجتماعی تاریخ دو قرن فمینیسم، تهران: شیراز.
51
مطهری، مرتضی (1359). نظام حقوق زن در اسلام، چ نهم، قم: جامعۀ مدرسین.
52
........................... ( 1371). زن و گواهی (قسمت اول). پیام زن، ش 7، به نقل از وبگاه اینترنتیmortezamotahari.comتاریخ 20/1/1390.
53
مغنیه، محمدجواد (1981) .التفسیر الکاشف. ج 1، چ سوم، بیروت: دارالعلماءللملایین.
54
مقدس اردبیلی، مولی احمد (1417ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج12، چ دوم، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
55
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، ج 2، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
56
الموسوی الخمینی، سید روحالله (بیتا). تحریر الوسیله، ج 4، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
57
مهدوی، محمدصادق؛ صبوری، خسرو؛ شاهی، حبیب (1382). «ساختار توزیع قدرت در خانواده»، مطالعات زنان، سال اول، ش 2. ص 36
58
نجفی، محمدحسن (1981). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج41 و26، چ هفتم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
59
A group of authors (2006). Research in the ontology of women, Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute Publications, fifth edition. (in Persain)
60
Abu Salah Halabi, T. I.N. I. O. (1990). Sufficient in jurisprudence, Beirut: Institute of Shiite Jurisprudence Al-Dar Al-Islamiya, first edition. (in Arabic)
61
Alaei Rahmani, F.(1990). Woman from the perspective of Nahj al-Balaghah, misplaced, Islamic Propaganda Organization. (in Persain)
62
Al-Harr al-Ame, M. I.A. (No date). Shiite means to study Sharia issues, 18, research of Abdul Rahim Al-Rabbani Al-Shirazi, Beirut, Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
63
Allama Hali, A.M. Al-H. I. Y. I. Al-M. Al-A .(1992). Different Shiites in the rules of Sharia, Qom: Publications of the Publishing Institute of Islam. (in Arabic)
64
Allama Hali, A.M. Al-H. I. Y. I. Al-M. Al-A.(1999). Ghaved-AL-Ahkam, Vol. 3, Qom: National Publishing Institute for Teachers Association, first edition. (in Arabic)
65
Al-Musawi Khomeini, S.R .( No date). Tahrir-Ul-vasile, Vol. 4, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association. (in Arabic)
66
Al-Rawandi, S. A. I.H. I.H.A. I. A. (1985). Fiqh of the Quran, Qom: Library of Ayatollah Marashi Najafi. (in Arabic)
67
Brizendin, L. (2015). Women's brain, Translated by Mohsen Dehghani and Soheila Peymani, Tehran: Roshd, second edition. (in Persain)
68
Davarpanah, Afshin (1996). The light of mysticism in the interpretation of the Qur'an, Vol. 4, Tehran: Sadra Publications. (in Persain)
69
Farahzadi, A.A. (2000). “Amr Ershadi and Rumi in Shiite principles”, Journal of Articles and Reviews (University of Tehran), 68. (in Persain)
70
Fazlullah, S. M. H. (1985). From the revelation of the Qur'an, Beirut, Dar al-Zahra, fifth edition. (in Arabic)
71
Fazlullah, S. M.H. (2006). Woman from another perspective. Translated by Majid Moradi, Tehran: Amir Kabir International Publishing Company. (in Persain)
72
Gorji, A.(1998). Women's newspaper, Sh 145, dated 25/11/1377. (in Persain)
73
Gould, J., L. Colb. W. (2005). Social science culture, Translated by Mohammad Javad Zahedi, Tehran, Maziar Publications. (in Persain)
74
Grant, T. (2002). Being a woman, Translated by Forouzan Ganjizadeh, Tehran, Varjavand. (in Persain)
75
Hassan Khani, A. R. (2010). “A look at the views of commentators on the testimony of women in the Qur'an”, Quarterly Journal of Quranic Research, Vol. 61, Year 16, pp. 206-234. (in Persain)
76
Hosseini Nejad, H.(2009). Evidence of litigation, Tehran: Daneshnegar Publications, second edition. (in Persain)
77
Hosseini Shirazi, S.M. (1980). Approximation of the Qur'an to the mind, Vol. 3, Beirut: Al-Wafa Institute. (in Persain)
78
Ibn Arabi, A. B. I.A. A. (2003). The rules of the Qur'an. Researcher Mohammad Abdul Qadir Atta, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya, third edition. (in Arabic)
79
Ibn Hamza, A. J. M. I. A. A. (No date). The means to the attainment of virtue, Research by Mohammad Hassoun, Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library Publications. (in Arabic)
80
Ibn Idris, M. I. M. I. A. (No date). Al-Sara'ir al-Hawi to write the fatwas, Vol.2, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association. (in Arabic)
81
Ibn Manzoor, M. I.M.(1988). Arabic Language, Vol.7, Beirut, Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi, Beirut, First Edition. (in Arabic)
82
Ibn Saeed Hazli, A. Z. N. Y. B. A. B. S. H. (1985). Al-Jame 'for Sharia, a collective research by authors under the supervision of Jafar Sobhani, Qom: Sayyid al-Shuhada Institute, first edition. (in Arabic)
83
Jafari Langardavi, M. J. (1998). Legal terminology, Tehran, Ganj-e-Danesh Publications. (in Persain)
84
Javadi Amoli, A. (1992). Woman in the mirror of glory and beauty, Qom: Raja Cultural Publishing Center, second edition. (in Persain)
85
Katozian, N. (2004). Introduction to Law and Study in the Iranian Legal System, Tehran, Anteshar Co. (in Persain)
86
Lahiji, B.u. M. A.(1961). Tafsir Sharif Lahiji, Edited by Mohammad Ebrahim Amini, Tehran, Scientific Press Institute. (in Arabic)
87
Mahdavi, M. S, Saburi, Kh, Shahi, H. (2003). Structure of power distribution in the family, women's studies, first year, second issue. (in Persain)
88
Majlisi, M. B. (1995). behar- ol-anwar, Tehran, Islamia, third edition. (in Arabic)
89
Makarem Shirazi, N. (1995). Sample Interpretation, Vol. 2, Tehran: Islamic Library. (in Persain)
90
Mehrpour, H. (1999). Investigating the value of female testimony in the relevant Iranian laws and its jurisprudential principles, Mofid Quarterly, No. 18.(in Persain)
91
Meshkini, A.(1969). Terms of principles, Qom: Yaser Publications, second edition. (in Arabic)
92
Modarressi, M. T. (1991). From the guidance of the Quran, Tehran: Dar Al-Mohebbi Al-Hussein, first edition. (in Arabic)
93
Mohaqeq Hali, A. al-Q. N.J. al-H.(1998). Sharia of Islam in matters of halal and haram, Suspension of Seyed Sadegh Shirazi, Vol. 4, Tehran: Esteghlal Publications. (in Arabic)
94
Moshirzadeh, H. (1999). From the movement to the social theory of the history of two centuries of feminism, Tehran, Shiraz Publishing. (in Persain)
95
Motahari, M. (1980). The system of women's rights in Islam, Qom: Teachers Association, ninth edition. (in Persain)
96
Motahari, M. (1992). Woman and Certificate (Part I), Payam-e-Zan, Sh7. According to the website www.mortezamotahari.com on 2011/9/4 (in Persain)
97
Mughniyeh, M. J, (1981). Al-Tafsir Al-Kashif, Vol. 1, Beirut, Dar al-Ulama al-Malayan, third edition. (in Arabic)
98
Muqaddas Ardabili, M.A. (1997). Complex of benefits and argument in the explanation of the guidance of the mind, Vol. 12, Qom: Islamic Publishing Institute for the Association of Teachers, Second Edition. (in Arabic)
99
Najafi, M.H. (1981). The jewel of the word in the explanation of the laws of Islam, Vol. 41 and 26, Beirut, Darahiyah Al-Tarath Al-Arabi, seventh edition. (in Arabic)
100
Qanawati, J.(2000). “The historical course of women's rights in the relevant laws of Iran”, Book Review, No. 17, pp. 40-71. (in Persain)
101
Qurbannia, N.(2005). Women in the Penal Code, Women's Rights Review, Tehran: New Day. (in Persain)
102
Ragheb Isfahani, A.H. I. M.I. M.(1992). Vocabulary in the strange Qur'an, Vol. 1, Damascus-Beirut, Dar Al-Alam - Al-Dar Al-Shamiya, first edition. (in Arabic)
103
Rashid Reza, M.R. I. A. R. I.M. Sh.D. I.M.B.I. M. A. Kh.Q.H. (1990). Tafsir Al-Manar, 3, Beirut: publisher of Al-Haya Al-Masriya Al-Aamah . (in Arabic)
104
Ritzer, G. (2004). Sociological theories in the contemporary era, Translated by Mohsen Thalasi, Tehran, Scientific Publications. (in Persain)
105
Saduq, M.I. A.I.B. (1984). From the presence of the jurist, Qom: Teachers Association. (in Arabic)
106
Saghafi Tehrani, M.M. (1997). The Eternal Spirit in the Interpretation of the Qur'an, Tehran, Borhan Publications, second edition. (in Persain)
107
Sahreshti, Sh. N. A. A. (1995). Shiite lighthouse with Sharia lighthouse, Qom: Imam Al-Sadiq Foundation, peace be upon him. (in Arabic)
108
Q. (1999). Tafsir Fi Zalal Al-Quran, translated by Mustafa Khorramdel, Tehran, Ehsan Publications. (in Persain)
109
Schlesinger, L. (2007). Female power, Translated by Dennis Azhiri, Tehran, Third Edition, First Edition. (in Persain)
110
Shahid Aval, AA. Sh. M. I.SH. J.M. I.Sh.Sh. M.I.H.I. A. M. A.B . (unpublished). The Damascus people in the jurisprudence of the Imams, nowhere. (in Arabic)
111
Shahid Thani, Z. al-D. b. A. b.A. A. J. (unpublished). Qom: Insight School. (in Arabic)
112
Shahid Thani, Z. J. A.(2008). Explanation of the fasting place in the explanation of the Damascus crowd , Suspension of Mr. Seyyed Mohammad Kalantar, 3, Qom: Dar al-Tafsir Publications. (in Arabic)
113
Tabarsi, A. A. Al-F. Al-H. (1996). Complex of Statement in the Interpretation of the Qur'an, Translated by Mohammad Bistoni, Mashhad, Astan Quds Razavi Publishing Company. (in Persain)
114
Tabatabai, M. H. (1983). Balance in the interpretation of the Qur'an, Beirut: Scientific Institute, Fifth Edition. (in Persain)
115
Tabatabai, S. A.(1992). Riyadh issues in the expression of rulings with reasons, Qom: Al-Bayt Institute, lithography. (in Arabic)
116
Tusi, M.I. H. (1968). Compiled in Imami jurisprudence, Correction and suspension of Mohammad Baqir Behboodi, Qom: Al-Mortazaviyah School for the Revival of Al-Jafaria Heritage. (in Arabic)
117
Zahili, W. (1991). التفسیر المنیر. Beirut, Dar al-Kufar al-Maasir. (in Arabic)
118
Zibainejad, M. R.Sobhani. M. T. (2006). An Introduction to the System of Female Personality in Islam, Qom: Office of Women's Studies and Research, third edition. (in Persain)
119