per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18730
زمان مکان و نقش این دو در اجتهاد
-
علی رضا صابریان
email: h.sabr@yahoo.com
1
تلفن نویسنده: 2855197-0251
مقالهی حاضر به بررسی نقش زمان و مکان در اجتهاد میپردازد. مقتضیات زمان و مکان در تعیین موضوع احکام نقش اساسی دارند و موضوعاتِ احکام به مثابه علت برای حکم است. از این رو نظریههای مختلفی دربارهی تأثیر زمان و مکان بر احکام شرعی وجود دارد. جهتگیری این نوشتار بررسی مفهوم زمان و مکان و نقش این دو، در اجتهاد است که موجب پویایی فقه در همه زمانها و مکانها میگردد و چنین رویکردی اهمیت پرداختن به این موضوع را نشان میدهد.
The present article deals with the role of setting in Islamic Jurisprudence. Exigencies of time and place are the fundamental determiners for addressees of religious commandments. These subjects function as causes for commandments; consequently, there exist many different views as regards the impact of setting in religious commandments. The article is intended to study and explore the concept of setting and its part in discretion, the one which redounds to dynamism of the Islamic jurisprudence in every places or span of time, presenting its importance.
https://jorr.ut.ac.ir/article_18730_b80472fb2d8590278f3fb95a9f97b4cc.pdf
اجتهاد
ادله
حکم
زمان
مقتضیات
مناط
موضوع
مکان
basis of a rule
discretion
exegesis
Setting
subjects of religious commandments
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18731
ادبیات و رثای حسینی و عاشورایی
-
محمد جنتی فر
88331574
1
اقوام و ملت های دنیا از دیرباز در موضوعات و قالب های گوناگون بر اساس باورها و گرایش های خاص خود به سرودن شعر پرداختند و پایه های ادبیات خویش را بنا نهادند. از جمله موضوعات مشترک و ادبیات ملل مختلف «رثا» یا «سوگنامه» می باشند.
رثا یا سوگنامه چه در شعر یونان قدیم، مانند قصه های «اوزیرس و ایزیس»و چه در شعر فارسی، مانند اشعار رودکی و محتشم کاشانی و همچنین در شعر عربی قبل از اسلام وبعد از اسلام از جمله موضوعات شعری به حساب می آید. گسترده ترین مصداق این گونه اشعار رثای شیعی در بارهی حسین بن علی(ع) و یاران آن حضرت در حادثه کربلا می باشد. جواد شبرنویسنده کتاب ادب الطف میگوید: جمع آوری اشعار رثایی درباره ی حسین بن علی (ع) به صد ها جلد کتاب می رسد. ولی سؤال مهم این است که:
1) چه مرثیهای مطلوب و سازنده و حامل پیام حسین (ع) و عاشورا میباشد؟
2) کدامین مرثیه را ائمه معصومین (ع) به آن توصیه میکردند؟
3) چه نوع مرثیه ای می تواند عاملی موثر در گسترش فرهنگ, ارزش ها و آرمان های اسلامی باشد؟
4) مرثیه سرایان حیسنی چه ویژگی ها و معیارهایی را باید در نظر بگیرد تا مرثیه سودمند و ماندگار باشد؟
این مقاله در صدد پاسخ گویی به سؤال های پیش گفته می باشد.
https://jorr.ut.ac.ir/article_18731_20672d893b32360116cadd3ca8fc7e12.pdf
ادب
رثا
رثای حسینی
رثای شیعی
عاشور
مرثیه
Ashura
Elegy
elegy for Imam Hussein
Shiat’s elegy
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18732
استفاده بدون جهت در فقه اسلامی و حقوق تطبیقی
-
علی محمد یثربی
emila: muasrebi@ut.ac.ir
1
تلفن نویسنده: 6166186 0251
قواعد حقوقی دارای مبانی عام عقلایی هستند که در نظامهای حقوقی مختلف وجود دارند . قاعده «استفاده بدون جهت» یکی از موجبات ضمان قهری در حقوق فرانسه است. قاعده مذکور با اختلاف برداشت در معنای جهت و سبب در فقه اسلامی نیز وجود دارد. عدم آشنایی با فقه اسلامی سبب توهم عدم وجود چنین قاعدهای نیز در فقه اسلامی شده است. مواد مربوطه به موضوع این قاعده در قانون مدنی نیز از فقه اسلامی اخذ شده است. مقاله پیش رو با دو قید اختصار و استدلال معنا و مبانی و بعضی موارد این قاعده را در دو نظام حقوقی فرانسه و فقه اسلامی مورد مطالعه قرار داده و ضمن تأکید بر وجود چنین قاعدهای در فقه اسلامی، مواد مربوطه به محتوای این قاعده در قانون مدنی را نیز برگرفته از فقه اسلامی برشمرده است.
The law regulations enjoy general foundations irrespective of the system in which they exist. The regulation of "unjust enrichment" is one of the causes of automatic liability in the legal system of France. There exists the same regulation, with a difference in conception of its Consideration and Cause, in Islam's jurisprudence too. Misunderstanding and lack of an enough acquaintance with Islamic jurisprudence has culminated in this illusion that the system is devoid of such a regulation; yet, the article in Iran's civil law have been derived from this undoubtedly existing regulation in Islamic jurisprudence.
The present article, comparing and contrasting Islam and France legal systems, studies the real sense and basis of some cases pertaining to the regulation in question. At the end the articles derived from the regulation in civil law of Iran have been mentioned too.
https://jorr.ut.ac.ir/article_18732_0d420739792af51195bb1323df9e19c1.pdf
استفاده بدون جهت
حقوق تطبیقی
ضمان ید
فقه اسلامی
Islamic jurisprudence
liability in the wake of possession
Natural Law
unjust enrichment
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18733
عدالت اجتماعی در نظام اقتصادی
-
سیدمحمد محمودی گلپایگانی
77382438
1
تلفن نویسنده: 02144080620
اقتصاد لیبرالیسم که برپایه فلسفه سودگرایی(یوتیلیتاریانیسم) بنیانگذاری شده, هدف اصلی خود را رشد و اقتصاد و رفاه عمومی دانستهاست و از این رهگذر به منزله ابزاری در خدمت سرمایهداری قرارگرفته که البته دستاورد آن اختلاف شدید طبقاتی و ادامه ثروتاندوزی گروهی خاص و سرانجام گسترش ظلم و بیعدالتی است.
در این مقاله به این بحث پرداختهایم که در مکتب لیبرالیسم هرچند گهگاه سخن از عدالت در توزیع رفتهاست؛ ولی اساساً اصول و مبانی این مکتب، عدالت را نفی میکند و هدف اصلی آن رشد اقتصادی است که با عدالت تنافی و تناقض دارد و این پارادوکس به موجب تنافی اصول این مکتب با عدالت است؛ ولی در مقابل نظام اقتصادی اسلام از این ویژگی مهم برخوردار است که احکام و مقررات آن و از جمله قوانین اقتصادی برپایه عدالت استوار است که در اصول و مبانی این دین ریشه دارد.
علاوه بر این، مجموعه قوانین کامل در این نظام اقتصادی, اصول حاکم بر مالکیت, تولید, توزیع, رشد و توسعه اقتصادی در این آیین با هدف اصلی «عدالت» همسو و هماهنگ است.
The liberalism economics, founded upon the utilitarianism, theoretically, aims at economic prospering and public welfare; but in this trend, has been implemented in the interests of capitalism. However, the whole story, in time, has culminated in the huge gap between the social classes and consequently in piling up wealth somewhere and poverty in somewhere else, namely broad injustice and inequality.
The present article argues this question that in spite of the fact that in liberalism, once in while, justice and fair distribution of wealth have been paid regard, its basis fails to protect justice, as the economic development constitutes the ultimate goal in liberalism. This paradox emerges when liberalism falls into full contrary to social equality in practice.
On the other hand, Islam suggests another system based on impartiality and justice, which have come and been composed from its essence and principles. Furthermore, an assembled regulations existing in the system such as ownership, production, distribution, development and expansion of economy, have been directed towards justice.
https://jorr.ut.ac.ir/article_18733_08ac326eeb9160c28696232fd6889b4e.pdf
اصول لیبرالیسم
بهره
تعاون اقتصادی
رشد اقتصادی
سودگرایی
سود واقعی
عدالت
Economic Cooperation
Economic Development
interests
Justice
principles of liberalism
real interests
Utilitarianism
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18734
ارکان و ویژگیهای نظام پژوهشی کارآمد در حوزهی علوم دین و معارف اسلامی
-
حسین خنیفر
24211122
1
تلفن نویسنده: 02516166127
برای اینکه محققان و صاحبنظران در رشتههای تخصصی و زمینهای مطالعاتی حوزه علوم دینی و معارف اسلامی ادراک, استنباط و تحلیلهای مناسبی در قالب پژوهشهای بنیادی و کاربردی داشته باشند، ضرورت یک نظام پژوهشی کارآمد در این حوزه مطالعاتی لازم و ضروری است و از ویژگیهای بنیادین دین مبین اسلام امر بر تحقیق, تفحص و تدقیق در مسایل گوناگون است تا سره از ناسره تفکیک و دستاورد این تحقیقات پاسخگوی نیازهای روز نیز باشد.
ارائه مدلهای مناسب، با عنایت به ارکان نظام کارآمد پژوهشی و طرح رویکرد نوآورانه در مقوله پژوهش در حوزه علوم دین و معارف اسلامی، از ویژگیهای مطرح در این مقاله است. همچنین پرداختن به تمهیدات اساسی برای این منظور، یعنی طراحی نظام پژوهشی شایسته و بایسته از ابعاد دیگر این نوشتار است. در ادامه به مهمترین نکات لازم برای توسعه مراکز پژوهشی در یک نظام پژوهشی کارآمد و راهبردهای مدیریتی آن پرداخته و خاتمه مقاله نیز نتیجهگیری عملیاتی از مباحث این نوشتار است.
In order for the Islamic experts and authorities to engage in specialized and scrutinized studies on Islamic sciences, and consequently to understand, perceive and analyze issues properly, an efficient research system is needed; just as Islamic teachings ask for scrutinizing in different issues so as to distinguish between the false and the true, and to answer current demands of the society.
To suggest proper models regarding the pillars of the efficient research system as well as innovatory practice is among the subjects issued in the article. Moreover it sets for planning a practical and appropriate research organization too. In addition, the most important factors essential for the enhancement of research centers in an efficient research organization has been dealt with. At the end, an empirical conclusion of the issues in question has been put forward
https://jorr.ut.ac.ir/article_18734_590a10f90ea7f4303530d1366f9aed5c.pdf
ارکان پژوهش
پژوهش کارآمد
حوزه علوم دین
فرهنگ پژوهش
کارآفرینی
معارف اسلامی
نظام پژوهشی
نوآوری
efficient research
Entrepreneurship
field of religious teachings
Innovation
Islamic sciences
research system
the culture of research
the pillars of the research
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18735
بررسی حکمت عدم تصریح نام ائمه در قرآن
-
فتح الله نجارزادگان
73124532
1
تلفن نویسنده: 02517730151
در بررسی حکمت عدم تصریح نام ائمه و مقامات آنان در قرآن، سه دیگاه متفاوت به چشم میخورد. این مقاله ضمن تحلیل دیدگاههای مذکور به نقد آنها پرداخته و این نکته را ثابت کرده است که خداوند نام اهلبیت را صریحاً در قرآن نیاورده, بلکه با بیان اوصاف و مفاهیمی کلی آنها در آیات, تبیین آنها را به عهده پیامبرش نهاد تا یکی از راههای آزمون این امت هموار گردد. این نظریهای معتدل در برابر نظریهی دیگر افراطی و تفریطی در این باره است.
There are three viewpoints on the grounds why the names and the positions of Imams have not been asserted in Koran. The present article, analyzing these viewpoints, has commented on them as well. The writer has demonstrated that the Koran does not assert the names of Imams; but on the other hand, clarifying their attributions through some verses, burdens the prophet with introducing them to the community so that they shall come under a divine visitation in knowing and obeying them. The writer’s moderate view is against the excess and defect ones in this respect
https://jorr.ut.ac.ir/article_18735_fa6400fc4333d55ddae98ced8ceec046.pdf
اهل بیت
تبیین قرآن
تفویض دین
Koran’s clarifying
religion entrusting
the prophet’s household
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18736
بررسی اصطلاح حجت یا حجیت در علم اصول
-
محمد رسول آهنگران
ahangaran@ut.ac.ir
1
تلفن نویسنده: 6166143 0251
یکی از مهمترین راههای پرهیز از اشتباه در هر علم عبارت است از فهمیدن اصطلاحات خاص آن علم.در علم اصول اصطلاح «حجت» یا «حجیت» از اهمیت ویژهای برخوردار است که فهمیدن منظور اصولیین از آن، کمک زیادی به پی بردن مقاصد این علم مینماید. در مورد معنای اصطلاحی این واژه اختلاف نظر وجود دارد و تا به حال در کتاب و یا مقالهای مشاهده نگردیده است که محقق بدقت به این دو واژه رسیدگی نموده و با موشکافی به بیان حقیقت آن بپردازد. این مقاله بیان میکند که حجیت به معنای «معذریّت» و «منجزیّت» است. مراد از منجزیت عبارت است از تحقق شرط، ابلاغ برای حکم عقل به استحقاق ثواب و یا عقاب و مقصود از معذریت نیز این است که در صورت اشتباه، مرتکب خطا چون عذر دارد، از عذاب مأمون خواهد بود.
One of the best ways to avoid making errors in a science is to perceive and understand the basic definitions of that particular science. In Principles, the term “proof” is of prominent importance, so that to find out what the authorities of Principles mean by it is of considerable assistance in understanding Principles and its outcomes. There exists a big controversy surrounding the meaning of the term as no clarification can be found in books or articles.
The present article is intended to demonstrate that the “proof”, in fact, is exactly the same as Monajaziat and Mo’azariat. The first is realized when adequate presuppositions are acquired by wisdom to make a judgment whether to reward or to punish in the wake of an action, and the second happens when making an error, in the case of ignorance; the doer is exonerated from punishment
https://jorr.ut.ac.ir/article_18736_85e0dc9e7c5757ed3dc82faa7f5244e8.pdf
اطاعت
اماره
حجیت
حد وسط
حکم عقل به استحقاق ثواب و عقاب
خبر ثقه
دلیل
طریق
قطع
معذریت
معصیت
منجزیت
abeyance
Certainty
Governance
middle term
Mo’azariat
Monajaziat
Proof
reliable report
sin
the judgment of wisdom on deserving reward or punishment
way
reason
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18737
تسبیح موجودات در قرآن و روایات و ادبیات فارسی
-
علی عسکری
email: a-askari@bpnu.ac.ir
1
تلفن نویسنده: 09113548152
در فرهنگ اسلامی و قرآنی و به تبع آن در ادبیات ارزشمند فارسی ، شعور و آگاهی و نیز عشق و تسبیح و عبادت ، مخصوص انسان نیست ، بلکه تمام عالم هستی و پدیده های آن درک و شعور خاص خود را دارند. پیام حق را می شنوند و به زبان و شیوة خاص خود، آن هم بر اساس علم و شعور و انتخاب به تسبیح و سجده و عبادت حق مشغولند؛ لذا عشق به خداوند در تمامی موجودات و ذرّات عالم هستی جاری و ساری است؛ ولی انسانها چگونگی این مسائل و حقایق را درک نمیکنند، مگر کسانی که اهل دلند و به کمالات بالای روحی و معنوی و قدرت ارتباط با عالم غیب دست یافتهاند.
در قرآن کریم و روایات معصومین – علیهم السلام - علاوه بر تسبیح فرشتگان و بسیاری از انسانها، به تسبیح و عبادت پرندگان ، چهارپایان ، گیاه ، درخت ، کوه ، سنگ ، خورشید ، ماه ، ستارگان ، رعد ، زمین ، آسمان های هفتگانه و تمامی موجوداتی که در زمین و آسمانند و حتی سایهی موجودات اشاره شده است . در ادبیات فارسی نیز بویژه در شعر شاعران عارف، به تبع فرهنگ قرآنی و اسلامی تمام موجودات جهان هستی از جمله آتش ، آب ، خاک ، باد ، هفت آسمان ، پروانه ، بلبل ، قمری، فیل، گرگ، شیر، مور، مار، کوه، دریا، درختان و هر برگ و گلی که وجود دارد ، از ادراک و شعور و عشق برخوردار هستند و به ذکر و تسبیح و شهادت بر یگانگی حق مشغولند:
هر گیاهی که از زمین روید وَحدَهُ لَاشَریکَ لَه گوید
در این مقاله تسبیح موجودات مبتنی بر آیات قرآن، روایات و ادبیات فارسی بررسی شده است.
In Koran and Islamic culture and subsequently in Persian literature, wisdom, knowledge, love and glorification is not solely attributed to human beings; but, the whole creation is assumed to have an ability of perception and glorification of God.
All creatures are believed to acknowledge the existence of god, hearing and noticing God’s massage and accept to glorify and pray before Him, in a way specified to them.
Love is a strong current in the whole creation, in all segments and elements around the man. The man is not able to perceive such attributions in other creatures unless men of supreme spiritual intuition, namely those who has accomplished the contact with revelation.
Koran verses and narrations from infallibles state that besides the man and angel glorifications, beasts, trees, mountains, stones, sun, month, stars, earth and all seven skies and all other creatures even the shadows of objects glorify God.
In Persian literature especially in mystic poetry, following the Koran, assumes all creatures to posses affection and perception and glorify God too
https://jorr.ut.ac.ir/article_18737_0df7b30f666060e13a3c4e8e2ae967fb.pdf
تسبیح
ذکر
سجود
شعور
عشق
موجودات
per
دانشگاه تهران
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
2008-8388
2423-6195
2006-12-22
5
5
18738
بررسی قانون حجر و موارد آن در فقه امامیه
-
سید احمد میرحسینی
mirhosein@ut.ac.ir
1
تلفن نویسنده: 09126526695
یکی از موضوعات در فقه و حقوق اسلامی موضوع «حجر» است. بعضی افراد با اینکه شرعاً و قانوناً مالک اموالی شناخته شدهاند، به جهت مصالح خودشان و با مصالح دیگران از تصرّف کردن در مجموع اموال و یا بخشی از دارایی خود ممنوع خواهند بود.
در مقالهی حاضر اولاً موارد محجورین و دوران حجر آنها مورد بررسی قرار گرفته و از آنجا که علّت منع تصرّف و حجر مواردی عمدهای از محجورین، عدم رشد کافی آنان است و برای رفع حجر علم به رشد آنها لازم است، لذا عنوان رشد و واژه مقابل آن سَفَه و سفاهَت مورد بررسی قرار گرفته است.
نیز از آنجا که در جمع این قانون با قاعدهی تسلّط: «الناس مسلّطون علی اموالهم» فی الجمله جای بحث است, نسبت این دو بررسی و سرانجام مصالح فردی و اجتماعی قانون حجر مورد بحث قرار گرفته است. همچنین مفهوم رشد و تمیز رشد از غیر رشد که از جمله موارد اختلافی است بررسی شده است.
Interdiction is one of the issues discussed in Islamic law and jurisprudence. It is realized when one is legally owner of his or her properties but in order not to jeopardize his/her or others' benefits, he or she is legally banned from taking possession or making use of the whole or a part of the properties.
In the present article, firstly, the kinds of persons under interdiction and their period of interdiction has been visualized, then, regarding that most of interdiction cases happens in the absence of mental maturity; both terms of maturity and immaturity have been discussed.
Since interdiction can not generally go with the regulation of ownership, the writer has commented some points here too. Afterwards, having studied the correlation of the two issues in question, general merits of interdiction as regards individuals and community have been argued as well. Finally, that how the maturity and immaturity could be distinguished has been argued
https://jorr.ut.ac.ir/article_18738_3b2a516373191ea47ac9992c0de7365f.pdf
ادله حجر
حجر
رشید
فردی و اجتماعی
قاعدهی تسلّط
قانون
محجورین
مصالح و مفاسد
ممنوع التصرف
banned from possession
interdicted persons
Interdiction
law
Mature
merits and demerits
regarding individual and community
the regulation of ownership
the proofs of interdiction